Διασπάσεων εγκώμιο

Λίγο πριν αποχωρήσουν οι Ανανεωτικοί από το συνέδριο του Συνασπισμού, ο Δ. Στρατούλης, σε μια δραματική έκκληση, μίλησε για τον πόνο καρδιάς που ένιωσε όταν το ΚΚΕ διασπάστηκε το 1991 και προειδοποίησε ότι μια τέτοια κίνηση θα πάει την Αριστερά, όπως και τότε, πενήντα χρόνια πίσω. Δεν έχω λόγο να αμφισβητήσω την ειλικρίνειά του. Πιστεύω όμως ότι αυτή η συναισθηματική αντίδραση και κυρίως η πολιτική στάση που συνεπάγεται σηκώνει πολλή κουβέντα.

Κατ’ αρχάς ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός: η Ανανεωτική Αριστερά (στην οποία δεν ανήκει ο Δ. Στρατούλης) είναι το παιδί μιας διάσπασης πολύ πιο βαθιάς και οδυνηρής από τη σημερινή. Κατά συνέπεια όποιος απεύχεται όχι μια συγκεκριμένη διάσπαση για συγκεκριμένους πολιτικούς λόγους, αλλά γενικά τις διασπάσεις στην Αριστερά, είναι σαν να λέει ότι το 1968 διαπράχθηκε ένα τεράστιο λάθος που το πληρώνουμε ακόμα. Παραδόξως (;) αυτό πιστεύει και ο Περισσός. Και αυτή η λογική βρίσκεται πίσω από τις κάθε λογής παραινέσεις να ξεπεράσει η Αριστερά τον εσωτερικό διχασμό, για να ξαναγίνει μεγάλη και τρανή. Αυτή η λογική καλεί την Ανανεωτική Αριστερά να τα βρει όχι μόνο με τα αριστερίστικα γκρουπούσκουλα αλλά και με τους καραμπινάτους σταλινικούς του ΚΚΕ, αρνούμενη η ίδια τον λόγο της ύπαρξής της.

Πώς φτάσαμε από την πολιτική στην πολιτικά αφηρημένη ενότητα και πώς πλασάρεται αυτή η αγαπησιάρικη λύση; Για να αρχίσουμε από το δεύτερο, ο λόγος περί της πολυπόθητης ενότητας της Αριστεράς στηρίζεται σε ένα απλό, παλιό και μάλλον φτηνό τέχνασμα. Οπως λένε τα εγχειρίδια ρητορικής, όποιος θέλει να πείσει για κάτι, ενεργοποιεί ορισμένους αυτοματισμούς της σκέψης μας και έτσι καταφέρνει να υποκλέψει τη συγκατάθεσή μας, αποφεύγοντας τον κριτικό έλεγχο της πρότασής του. Στην προκείμενη περίπτωση, ενεργοποιούνται οι εξής αυτοματισμοί: ότι η ενότητα είναι προφανώς καλύτερη από τη διάσπαση, η ομόνοια από τη διχόνοια, το ολόκληρο από το μερικό. Και ο λόγος που αποδεχόμαστε τέτοιου είδους κοινοτοπίες ως αυτονόητες έχει να κάνει με μια βαθύτατα ριζωμένη ιδεολογική προδιάθεση να θεωρούμε ότι όλα τα προβλήματα άρχισαν όταν διερράγη η αρχική ενότητα. Οταν δηλαδή η Εύα δάγκωσε το μήλο. Αυτό όμως μετατρέπει την Αριστερά από πολιτική πρόταση σε μια παραδείσια κατάσταση στην οποία πρέπει να επανέλθουμε.

Το πράγμα όμως δεν σταματάει εδώ γιατί ο ιδεολογικός και αφηρημένος αυτός σμπάρος χτυπάει και ένα πολύ συγκεκριμένο και πολιτικά άβολο για την Αριστερά τρυγόνι: αν δεχθούμε ότι η κακοδαιμονία της Αριστεράς οφείλεται στη διάσπασή της, τότε δεν υπάρχει λόγος να βρούμε άλλες αιτίες. Οι οποίες ωστόσο υπάρχουν και βγάζουν μάτι. Θέλω να πω ότι η διάσπαση μπορεί να μη βοηθάει (όπως επίσης και ακόμα περισσότερο δεν βοηθάνε διάφορα καραγκιοζιλίκια, όπως π.χ. η διαμάχη Αλαβάνου - Τσίπρα) αλλά το πρόβλημα βρίσκεται αλλού. Απόδειξη το γεγονός ότι η ίδια κακοδαιμονία έχει πλήξει την Αριστερά και σε άλλες χώρες όπου δεν υπήρξε διάσπαση. Κακά τα ψέματα. Το πρόβλημα, το μείζον πρόβλημα έχει να κάνει με την ανικανότητα της Αριστεράς μετά το ’89 να δώσει μια συγκεκριμένη πολιτική απάντηση στα αδυσώπητα ερωτήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα.

Δεν ξέρω τι θα βγει από τη διάσπαση του Συνασπισμού. Σε αντίθεση με τον Δ. Στρατούλη όμως ελπίζω να είναι βαθιά, σαν εκείνη του ’68. Κι όταν λέω βαθιά, δεν εννοώ ξεκατίνιασμα και κοκορομαχίες, αλλά μια ευκαιρία να σκεφτούμε ξανά κάποια πράγματα αντί να επαναλαμβάνουμε τα παλιά τροπάρια, με την ελπίδα ότι αν τα ψάλουμε πιο δυνατά και πιο μαχητικά θα επιστρέψουμε στη χαμένη Εδέμ της ενωμένης Αριστεράς.