Υπόγεια ρεύματα

Η σχολή των Annales ανανέωσε την επιστήμη της ιστορίας αναδεικνύοντας μεταξύ άλλων τη σημασία της μακράς διάρκειας στη διαμόρφωση του παρόντος. «Η Μεσόγειος» του F. Braudel αποτελεί έργο - σταθμό ως προς αυτό. Εκτός από το φυσικό περιβάλλον και το κλίμα, νοοτροπίες, αντιλήψεις και συμπεριφορές διαμορφωμένες επί μακρόν στο παρελθόν επιβιώνουν ως υπόγεια ρεύματα, αναπαράγονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο και επηρεάζουν στον παρόντα βραχύ χρόνο τη διαμόρφωση της συγκυρίας. Η ιστορική εξέλιξη παρουσιάζεται ως πολυπαραγοντική, ως ένα πολυεπίπεδο πλέγμα διαφορετικών και αλληλεπιδρώντων ιστορικών χρονικών ταχυτήτων.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο ΣΥΝ. Μέσα από τα προσυνεδριακά κείμενα, τον προσυνεδριακό διάλογο, μέσα από τα ερωτήματα και τις τοποθετήσεις των μελών ανιχνεύονται τα δικά μας υπόγεια ρεύματα που μας ακολουθούν και παρεμποδίζουν ή και ακυρώνουν το πολιτικά αναγκαίο εγχείρημα του ΣΥΝ στον παρόντα χρόνο, ως απόπειρα υπέρβασης των ιστορικών ρευμάτων της αριστεράς, δηλ. της σοσιαλδημοκρατίας και του δογματικού κομμουνισμού.

Μεταρρυθμιστική ή ανατρεπτική αριστερά; Μέσα από το σύστημα ή έξω από το σύστημα; Μας ενδιαφέρει ή δε μας ενδιαφέρει η κυβερνητική εξουσία; Σύγκλιση με το ΠΑΣΟΚ ή με το ΚΚΕ; Λιγότερο ή περισσότερο ΣΥΡΙΖΑ; Αριστερός Πρόεδρος Δημοκρατίας ή ο θεσμός δεν ενδιαφέρει την αριστερά; κλπ, κλπ…

Έτσι κωδικοποιημένα και σχηματοποιημένα τα ερωτήματα και οι τοποθετήσεις δημιουργούν την εντύπωση ότι στο ΣΥΝ επιβιώνει μεταμορφωμένος ο απόηχος της σύγκρουσης των ρευμάτων της 2ης και 3ης Διεθνούς. Πρόκειται για αντιπαράθεση που στερείται νοήματος στις σημερινές συνθήκες, αφού η σοσιαλδημοκρατία έχει μεταλλαχθεί και ηττηθεί από τον νεοφιλελεύθερο παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό και ο «υπαρκτός» έχει καταρρεύσει. Η ταυτότητα της αριστεράς του 21ου αιώνα δεν συγκροτείται με απαντήσεις σε ερωτήματα που αντιστοιχούν στο 19ο και στον 20ό. Ούτε βεβαίως συγκροτείται μέσω δηλώσεων όπως «σαφής αριστερή στροφή», «καθαρά αριστερό στίγμα», «η αριστερά απέναντι και σε ρήξη με το σύστημα», «καμιά σχέση με τη σοσιαλδημοκρατία». Εδώ δεν ισχύει το «ό,τι δηλώσεις είσαι». Εξάλλου, η ιστορία έχει δείξει ότι οι αντισυστημικές διακηρύξεις αποτελούν τον ασφαλέστερο δρόμο για την πλήρη ενσωμάτωση και τα παραδείγματα αφθονούν. Στην εποχή του «τέλους των βεβαιοτήτων» η κοινωνία, οι πολίτες και οι νέοι είναι περισσότερο υποψιασμένοι και «ψαγμένοι», ενδιαφέρονται για την πολιτική παρά τις δικές μας μεμψιμοιρίες, απαιτούν όμως συγκεκριμένες και ολοκληρωμένες απαντήσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα και όχι γενικόλογες ουτοπίες και όσο δεν τις δίνουμε θα μας έχουν καθηλωμένους στα όρια της επιβίωσης.

Συνεπώς, σε ρήξη οφείλουμε να έρθουμε πρώτα και κύρια με τα υπόγεια ρεύματα και τα φαντάσματα του παρελθόντος που αναπαράγονται μεταμορφωμένα και προσφέρουν άλλοθι στην αναπαραγωγή μηχανισμών και αγκυλώσεων. Σύγχρονη και αυτόνομη ταυτότητα όχι μέσω δηλώσεων, χωρίς ετεροκαθορισμούς, αμφισημίες και φόβους για ένθεν και ένθεν συμμαχίες, συγκροτείται μόνο μέσα από την σε εύρος και σε βάθος επεξεργασία μιας πειστικής, συγκεκριμένης και ολοκληρωμένης εναλλακτικής πρότασης της αριστεράς για όλα τα ζητήματα – οικολογικά, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά - που απασχολούν σήμερα τις κοινωνικές κατηγορίες που πλήττονται από τις ασκούμενες νεοφιλελεύθερες πολιτικές.

Γεράσιμος Γεωργάτος,
μέλος της Νομαρχιακής Α΄ Αθήνας
και του Τμήματος Ευρωπαϊκής Πολιτικής του ΣΥΝ