H ηλεκτρονική ψηφοφορία στην κεντροαριστερά

Μια καινοτόμος πρόταση για τη διεύρυνση της συμμετοχής των πολιτών στις εκλογές για την ανάδειξη ηγεσίας του νέου κόμματος της Κεντροαριστεράς, ιδίως των νέων και των Ελλήνων του εξωτερικού, είναι να δοθεί η δυνατότητα, παράλληλα με τη φυσική κάλπη, όσοι επιθυμούν να ψηφίσουν ηλεκτρονικά. Ολοι ανεξαιρέτως οι υποψήφιοι του υπό διαμόρφωση κόμματος έχουν ταχθεί υπέρ αυτής της καινοτομίας. Καθηγητές πανεπιστημίου και εμπειρογνώμονες που μετέχουν στην ανεξάρτητη Επιτροπή Διαδικασιών και Δεοντολογίας έχουν καταλήξει ομόφωνα στις βασικές αρχές και τους όρους που θα διέπουν την ηλεκτρονική ψηφοφορία. Αποκλίσεις υπάρχουν μόνο σε ένα σημείο: πώς θα επιτυγχάνεται η ταυτοποίηση των ψηφοφόρων, δηλαδή η διασφάλιση ότι το πρόσωπο που παραλαμβάνει τον μυστικό κωδικό (pin) για να ψηφίσει είναι πράγματι ο δηλούμενος ψηφοφόρος; Μια άποψη υποστηρίζει ότι για τη μυστικότητα και το αδιάβλητο της διαδικασίας απαιτείται αυτοπρόσωπη παραλαβή των μυστικών κωδικών σε προηγούμενο χρονικό σημείο, όπως ακριβώς έχει εφαρμοστεί στο εξωτερικό, ενώ η άλλη άποψη δεν το θεωρεί αναγκαίο, αναλαμβάνοντας το αντίστοιχο ρίσκο.

Η σημασία της ταυτοποίησης είναι αδιαμφισβήτητη και προφανής. Αφορά το αδιάβλητο, τη μυστικότητα και την αξιοπιστία της διαδικασίας. Γιατί όμως υπάρχουν εδώ τεχνικές διαφωνίες; Γιατί δεν χρησιμοποιούνται διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα; Γιατί δαιμονοποιείται από ορισμένες πλευρές η διαφωνία πάνω σε αυτό το ένα και μόνο ζήτημα, επιχειρώντας να αποδοθούν πολιτικές σκοπιμότητες πίσω από τις δύο αποκλίνουσες απόψεις; Η διαφάνεια της διαδικασίας επιτάσσει να διευκρινιστούν τα ερωτήματα αυτά.

Η μόνη χώρα στον κόσμο που εφαρμόζει την ηλεκτρονική ψηφοφορία σε εθνικές εκλογές, παράλληλα με την παραδοσιακή κάλπη, είναι η εξαιρετικά προηγμένη ψηφιακά Εσθονία, η οποία έχει επιβάλει την αυτοπρόσωπη παραλαβή των μυστικών κωδικών. Εξάλλου, ούτε σε προκριματικές κομματικές διαδικασίες έχει εφαρμοστεί, σε καμία ευρωπαϊκή χώρα, η ηλεκτρονική ψηφοφορία. Πειραματισμοί έγιναν σε αρκετές χώρες, αλλά παντού απορρίφθηκαν, αλλού από τις κυβερνήσεις και τα Κοινοβούλια, όπως στην Ολλανδία, τη Φινλανδία, τη Νορβηγία και τη Βρετανία, αλλού από συνταγματικά δικαστήρια, όπως το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας που έκρινε ότι η ηλεκτρονική ψηφοφορία δεν πείθει τους πολίτες ως προς το αδιάβλητο και τη μυστικότητά της. Ακόμη και για την Εσθονία, πανεπιστήμια και διεθνή ινστιτούτα υψηλού κύρους έχουν εκφράσει ισχυρές αντιρρήσεις.

Αξίζει λοιπόν να πειραματιστούμε; Παρότι έχουν διατυπωθεί σοβαρές επιφυλάξεις στη διεθνή βιβλιογραφία, τόσο από τη σκοπιά του συνταγματικού δικαίου και της πολιτικής επιστήμης όσο και από τεχνολογική σκοπιά, η απάντηση που δίνουν όλοι οι υποψήφιοι της Κεντροαριστέρας καθώς και, ομόφωνα, η ανεξάρτητη Επιτροπή διενέργειας των εκλογών είναι υπέρ της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας. Μένει να ρυθμιστούν οι τελευταίες λεπτομέρειες. Η διεύρυνση της συμμετοχής είναι ένας σημαντικός δημοκρατικός στόχος, υπό την αυτονόητη προϋπόθεση ότι η διαδικασία όχι μόνο θα είναι αδιάβλητη, αλλά, για να θυμηθούμε τους συνταγματικούς δικαστές, δεν θα αφήνει σε κανέναν πολίτη υπόνοιες ότι ενδέχεται να μην είναι αδιάβλητη.