Ο κορονοϊός και το κοινωνικό κράτος

Οταν ο Μπόρις Τζόνσον ανακοίνωσε τα νέα αυστηρά μέτρα για την αντιμετώπιση του κορονοϊού –τα οποία μέχρι τότε είχε επιμελώς αποφύγει– λάνσαρε και ένα σύνθημα που υποτίθεται ότι συνοψίζει τον στόχο της όλης προσπάθειας: «Να προστατεύσουμε το Εθνικό Σύστημα Υγείας»!

Αν περιοριστούμε στη συγκεκριμένη συγκυρία, έχει δίκιο. Τα βρετανικά νοσοκομεία, όπως και τα νοσοκομεία οποιασδήποτε άλλης χώρας, δεν θα μπορούσαν ποτέ να ανταποκριθούν 100% σε μια τόσο ξαφνική και πρωτοφανή σε έκταση ζήτηση των υπηρεσιών τους. Αν όμως διευρύνουμε την οπτική γωνία, τίθεται το εξής ερώτημα: Γιατί τα τελευταία δέκα χρόνια το κόμμα του Τζόνσον πετσόκοψε συστηματικά τα κονδύλια για την Υγεία και το κοινωνικό κράτος γενικότερα;

Και αν η απάντηση είναι ότι αυτό επέβαλλε η δημοσιονομική λιτότητα για να καλυφθούν τα ελλείμματα που δημιουργήθηκαν όταν το κράτος παρενέβη για να μη βουλιάξει η οικονομία το 2008, τότε οφείλουμε να ρωτήσουμε ποιος ευθύνεται για την κρίση. Και πάλι μία και μόνη απάντηση υπάρχει: Στη Βρετανία και στις υπόλοιπες αναπτυγμένες οικονομίες η ευθύνη βαραίνει αποκλειστικά τους τζογαδόρους του χρηματοπιστωτικού τομέα και όχι τις σπατάλες και τις δυσλειτουργίες του δημόσιου.

Ναι, κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει το κακό που μας βρήκε. Και όντως υπάρχουν πράγματα, όπως π.χ. ένας μετεωρίτης, που δεν έχουν από μόνα τους πολιτική ή ιδεολογική διάσταση. Από την άλλη μεριά όμως δεν χωράει αμφιβολία ότι εδώ και δεκαετίες το κράτος και ο δημόσιος τομέας αποδυναμώθηκαν και υποχρηματοδοτήθηκαν ενώ κέρδιζε συνεχώς έδαφος η άποψη ότι είναι ένα αναγκαίο κακό.

Κρίνοντας από σχόλια των καραμπινάτων νεοφιλελεύθερων, αυτό που απορρίπτουν κατά βάθος είναι η έννοια του κοινού αγαθού. Και κοινό αγαθό σημαίνει το εξής: ότι κάποια πράγματα, όχι ότι θα είμαστε όλοι πλούσιοι, ωραίοι και έξυπνοι, αλλά το δικαίωμα, το καθολικό δικαίωμα, στην παιδεία και την ιατρική περίθαλψη είναι αδιαπραγμάτευτες αυταξίες.

Κατά συνέπεια το συμβάν του κορονοϊού μπορεί μεν να θεωρηθεί πολιτικά ουδέτερο, αλλά κάποιοι ευθύνονται για την ιδεολογική υπονόμευση του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Το οποίο θα μπορούσε και θα έπρεπε να ήταν καλύτερα προετοιμασμένο για να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε, ακόμα και μια μη προβλέψιμη απειλή. Γιʼ αυτό σήμερα τρέχουν και δεν φτάνουν.

Πολλά ειπώθηκαν και γράφτηκαν τελευταία για το θέμα. Κυρίως από αριστερούς που βρήκαν μια καλή ευκαιρία να πάρουν το αίμα τους πίσω. Ξεχνώντας όμως κάτι: ότι στην Ελλάδα ο δημόσιος τομέας αντιμετωπίζει δύο εντελώς διαφορετικές απειλές. Κάτι σαν διασταυρούμενα πυρά. Η πρώτη και εμφανέστατη είναι η δεδηλωμένη αμφισβήτηση από τους ακραιφνείς νεοφιλελεύθερους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Μαριλένα Ξαφά –αν αποδόθηκαν σωστά οι δηλώσεις της–, η οποία κρίνει ότι τα νοσοκομεία πρέπει να περιέλθουν στα χέρια ιδιωτών εφόσον το κράτος δεν είναι σε θέση να τα διοικήσει σωστά.

Η δεύτερη, δυσδιάκριτη και γι’ αυτό άκρως αποτελεσματική, προέρχεται από εκείνους που υποτίθεται ότι υπερασπίζονται το Δημόσιο, ενώ στην ουσία το εκμαυλίζουν, δίνοντας επιχειρήματα στους ορκισμένους εχθρούς του. Αυτή ήταν επί χρόνια η στάση της Αριστεράς: επικροτούσε τα αιτήματα των «εργαζομένων» και μάλιστα πλειοδοτούσε, συμβάλλοντας έτσι στην κατρακύλα από τα συνδικάτα στις ιδιοτελείς συντεχνίες του Δημοσίου, όπου τα δικαιώματα των μελών τους έγιναν προνόμια, σε βάρος όχι μόνο των εργοδοτών που ήταν το κράτος, αλλά όλων των υπολοίπων. Με αποτέλεσμα κάποιοι κλάδοι να δίνουν συντάξεις μεγαλύτερες από τον τελευταίο μισθό, ενώ η Αριστερά μιλούσε για μισθούς και συντάξεις πείνας.

Τότε που δέναμε τα σκυλιά με τα λουκάνικα δεν θυμάμαι αριστερούς να ανησυχούν για τα συσσωρευόμενα δημοσιονομικά ελλείμματα που μας περίμεναν στη γωνία. Το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν τα μέλη των συντεχνιών να περνάνε καλά, οι αγρότες να φωνάζουν «Ολα τα λεφτά, όλα τα κιλά», και με μια φωνή να καταγγέλλουν τον καπιταλισμό. Το τέχνασμα είναι απλό: επικαλούνται καταστάσεις πραγματικές, όπως η χρηματοπιστωτική κρίση, οι οποίες όμως συνέβησαν εκτός Ελλάδας, για να αποσιωπήσουν τον εκφυλισμό του δημόσιου τομέα που συνέβη εντός.

Αν λοιπόν η Αριστερά θέλει όντως να προστατεύσει τον δημόσιο τομέα, οφείλει να παραδεχτεί και να διορθώσει τα κακώς κείμενα στη δική μας αυλή. Για τα οποία, ακόμα κι όταν ήταν στην αντιπολίτευση, πόσω μάλλον όταν κυβέρνησε επί τέσσερα και πάνω χρόνια, φέρει ευθύνη. Να το ξαναπώ: Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα γίνει ένα σοβαρό αριστερό κόμμα με τσάμπα λόγια, παρά μόνο με τον επώδυνο τοκετό της αυτογνωσίας. Σίγουρα υπάρχουν συριζαίοι που το πιστεύουν. Δυστυχώς δεν εννοώ την ηγετική ομάδα και τους συνοδεύοντες αριστερούς ψάλτες.