Ενα άλλο φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη

Ανεργία, και πως να την εξορκίσουμε

Αιμίλιος Ζαχαρέας, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2006-05-11

«Ενα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη, το φάντασμα του κομμουνισμού», μας έλεγε ο ιδιοφυής Κ. Μαρξ στο συναρπαστικό, επαναστατικό κείμενο του 1848. Ενα φάντασμα πλανιέται σήμερα πάνω από τον κόσμο. Δεν είναι όμως ο κομμουνισμός, αλλά η ανεργία.

Η ανεργία σπέρνει απογοήτευση στους νέους, που στριμώχνονται σε αμφισβητούμενης αξίας σχολεία, ήτοι στα φροντιστήρια και αποκτούν (;) δεξιοτεχνίες για μιαν αγορά που δεν μπορεί να τις αξιοποιήσει. Εκμηδενίζει την αυτοεκτίμηση και τον αυτοσεβασμό σε ώριμους ανθρώπους, οι οποίοι παρ’ όλον που παραμένουν εργασιακά αξιόμαχοι, δεν είναι «απαραίτητοι» στις «αναδιαρθρωμένες» επιχειρήσεις και δεν μπορούν να συναγωνιστούν με επιτυχία για τις ελάχιστες εναπομείνασες θέσεις. Φοβίζει, εκβιάζει όσους έχουν ακόμα δουλειά, εξαναγκάζοντάς τους να υπογράφουν εργασιακές συμβάσεις ντροπής. Εκρηκτική είναι η αγανάκτηση για όσους δεν βρίσκουν εργασία και βλέπουν το πλοίο της ζωής να περνά χωρίς να μπορούν να επιβιβαστούν σ’ αυτό. Κοιτάζουν τα παιδιά τους με κατεβασμένα μάτια ή δεν μπορούν ν’ αποκτήσουν παιδιά, επειδή πώς να δημιουργήσουν οικογένεια χωρίς δουλειά;

Τι απαντούν οι κυβερνήσεις και οι κυρίαρχες τάξεις στην Ευρώπη; Επινοούν, δήθεν, τρόπους ανόδου της απασχόλησης με τη μορφή παραγωγής αγαθών που πρέπει να καταναλωθούν. Η απάντηση αυτή, χαρακτηριστική των ελληνικών κυβερνήσεων τουλάχιστον της τελευταίας εικοσαετίας, είναι ανεπαρκής και αστήρικτη.

Η κατανάλωση επηρεάζεται από την ανάγκη και τη σπατάλη. Οσοι όμως έχουν ανάγκη, συνήθως δεν διαθέτουν πόρους και όσοι έχουν πόρους δεν έχουν ανάγκη, με ό,τι παράγεται. Απομένει να ενισχυθεί η σπατάλη, πράγμα που σημαίνει πως βρίσκεται τρόπος να μετατρέπεται σε ανάγκη!

Σημαντικό τμήμα των επιχειρηματικών προϋπολογισμών δαπανάται προκειμένου να πεισθεί το κοινό πως χρειάζεται αντικείμενα τα οποία ουδέποτε μπορούσε να φανταστεί, βρίσκονται όμως στα ράφια των καταστημάτων. Πολλές ήταν οι ελληνικές οικογένειες που αγόρασαν το φετινό Πάσχα «Λαμπάδες Σάκη Ρουβά» ή «Λαμπάδες Καλομοίρας».

Η σπατάλη, δημόσια και ιδιωτική, έχει καταστροφικές συνέπειες στο φυσικό περιβάλλον. Η θερμοκρασία ανεβαίνει, ο αέρας είναι μολυσμένος, το κλίμα αλλάζει με βιβλικές συνέπειες για τον ανθρώπινο βίο. Το χειρότερο απ’ όλα όμως είναι πως οι καταστροφές αυτές είναι άνευ νοήματος.

Η τεχνολογία εξελίσσεται με τρόπον ώστε να κάνει την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών όλο και πιο αποδοτική, με συνέπεια να ικανοποιούνται οι ανάγκες με λιγότερη απασχόληση. Το συμπέρασμα είναι πως αν και η διαφήμιση δημιουργεί καινούργιες ανάγκες, αυτές θα ικανοποιούνται πάντοτε με λιγότερη απασχόληση, ήτοι η ανεργία θα εμφανίζει τραγικές διαστάσεις. Η τάση αυτή είναι διαρκής, δεν είναι προσωρινή, είναι ουσιαστική, όχι τυχαία, είναι αναγκαστική, όχι εφήμερη. Με τον τρόπο αυτόν αυξάνεται διαρκώς ο αριθμός των ανθρώπων που «περισσεύουν», δεν εξυπηρετούν πλέον τις ανάγκες του καπιταλισμού ούτε ως «εφεδρικός στρατός εργασίας» (Μαρξ), γι’ αυτό οι φονταμενταλιστές του φιλελευθερισμού αξιολογούν την εργασία ως απλό στοιχείο του κόστους.

Ισχυρίζονται ορισμένοι πως η σημερινή κρίση, που συνεχίζεται από την πρώτη πετρελαϊκή κρίση του 1973, συνδέεται με την οικονομική μεγέθυνση. Οι περισσότεροι, στην προσωπική μας ζωή, θεωρούμε πως η ωριμότητα και τα γηρατειά μάς κάνουν σοφότερους προκειμένου ν’ αντιμετωπίσουμε τα προβλήματά μας. Δεν είναι αλήθεια, διότι στην ωριμότητα και στα γηρατειά παρουσιάζονται διαφορετικά προβλήματα απ’ ό,τι στη νεότητα και στην ενηλικίωση.

Παρ’ όλη τη μεγάλη πορεία που έχει διατρέξει ο σύγχρονος άνθρωπος, η σημερινή κατάσταση απαιτεί εντελώς καινούργιες απαντήσεις και, επιπροσθέτως, δεν υπάρχει κανένας σοφός για να μας τις προσφέρει και όλοι βρισκόμαστε στην ίδια βάρκα, ενώ κανένας δεν είναι σε θέση να διευθύνει τους άλλους.

Τα πράγματα ξεκαθαρίζουν. Τα παλαιά στερεότυπα πολιτικά, ιδεολογικά, θεωρητικά, δεν επαρκούν. Και σε όσους κομπάζουν πως γνωρίζουν τα πράγματα τούς γυρίζουμε την πλάτη. Γιατί αυτό που γνωρίζουν είναι το παρελθόν και η δήθεν σοφία τους βασίζεται στο ότι και το μέλλον θα μοιάζει με το παρελθόν. Αλλά αν το μέλλον μοιάζει με το παρελθόν, θα είναι πολύ χειρότερο απ’ αυτό. Θα είναι αβίωτο και αβάσταχτο, συνεπώς, ελπίζουμε να μην είναι ίδιο με το παρελθόν, όπως υποστηρίζουν οι κυρίαρχες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων της Αριστεράς.

Το καθεστώς αυτό της συλλογικής ύπνωσης, ήτοι μία ψυχοφυσική κατάσταση ίδια με το όνειρο που προκαλείται τεχνητά και χαρακτηρίζεται από μια μεγάλη διάθεση επιβολής, προσπαθούν να θεμελιώσουν ο φιλελεύθερος φονταμενταλισμός και η ιστορική αμηχανία της Αριστεράς. Στην παρούσα κατάσταση χρειάζεται ατομική και συλλογική αντίσταση από την πλευρά «του κόσμου των άνευ» (βλ. «Ελευθεροτυπία» της 2/2/2006) και των διανοουμένων.

Αναγκαία παραμένει η συνεχής, δημόσια και ασυμβίβαστη καταγγελία της κρατικής και κομματικής γραφειοκρατίας (δεξιάς και αριστεράς), η αποδοκιμασία της ουσιαστικής απουσίας διαλόγου στο εσωτερικό των κομμάτων. («Ο Μαρξ στηρίζεται μοναδικά στην πνευματική ανάπτυξη της εργατικής τάξης, που θα έπρεπε να προκύψει αναγκαστικά από την ενιαία δράση και τη συζήτηση» Φ. Ενγκελς στη γερμανική έκδοση του Κομμουνιστικού Μανιφέστου του 1890).

Τέλος, είναι απαραίτητο ν’ αποδυναμωθεί «η τεραστία κοινωνική σημασία των βλακών εν τω συγχρόνω βίω», όπως την περιγράφει ο Ευάγγ. Λεμπέσης στο ομώνυμο και διαχρονικά επίκαιρο δοκίμιό του, στην εφημερίδα των Ελλήνων Νομικών ήδη από το 1941! Η αποδυνάμωση αφορά ιδιαιτέρως τον χώρο των ηλεκτρονικών ΜΜΕ και είναι προϋπόθεση ενισχύσεως της δημοκρατίας.

Η Ελλάδα, χώρα με μεγάλη κοινωνική κινητικότητα τα τελευταία τριάντα χρόνια, εμπεριέχει τέτοιες δημιουργικές δυνάμεις.

Άρθρα/ Οικονομία-Εργασία

Κώστας Καλλίτσης

Το 40% της στέρησης

Κώστας Καλλίτσης, 2024-10-27

Η φτώχεια δεν οφείλεται πλέον, όπως παλιότερα, στην ανεργία,...

Κώστας Καλλίτσης

Το κράτος λάφυρο

Κώστας Καλλίτσης, 2024-10-13

Έχει, άραγε, ακούσει κάτι η κυβέρνηση για τον αναβαθμισμένο...

Κώστας Καλλίτσης

Μα, γιατί είναι τόσο χαμηλά τα κέρδη;

Κώστας Καλλίτσης, 2024-10-06

Γιατί είναι τόσο χαμηλοί οι μισθοί, γιατί είμαστε στην τελευταία...

Κώστας Καλλίτσης

Ποιόν συμφέρει;

Κώστας Καλλίτσης, 2024-09-22

Οι τιμές τροφίμων και άλλων ειδών λαϊκής κατανάλωσης ήταν...

Κώστας Καλλίτσης

Μια καλή κρίση γρήγορα!

Κώστας Καλλίτσης, 2024-09-01

Ηαρχιτεκτονική του ανατρέπεται. Βασικές δομές του καταρρέουν....

Τιμές: μεταρρύθμιση ή κρατισμός;

2024-08-04

Με τι περιθώριο κέρδους δούλεψε η επιχείρησή σας στην τελευταία...

Κώστας Καλλίτσης

Αλλάζοντας για να μένει το ίδιο

Κώστας Καλλίτσης, 2024-07-28

Χάνεται και η ευκαιρία που αντιπροσώπευε το Ταμείο Ανάκαμψης...

Τουρισμός: Από ελπίδα, πρόβλημα

Σπύρος Σαγιάς, 2024-07-28

Στην αρχή της δεκαετίας του 1950 το Ελληνικό Δημόσιο με φορέα...

Κώστας Καλλίτσης

Με αφορμή την ενέργεια

Κώστας Καλλίτσης, 2024-07-21

Κάτι το ιδιαίτερο σε σχέση με άλλες ανεπτυγμένες χώρες...

Κώστας Καλλίτσης

Φταίει το μοντέλο

Κώστας Καλλίτσης, 2024-07-14

Γιατί το δημόσιο έχει προχωρήσει σε αναστολή αρκετών πληρωμών;...

Κώστας Καλλίτσης

Πάμε σαν άλλοτε

Κώστας Καλλίτσης, 2024-07-07

Το υπουργείο Οικονομικών κατά κανόνα έχει -εκ της θέσεώς...

Κώστας Καλλίτσης

Ξεμένει το Δημόσιο;

Κώστας Καλλίτσης, 2024-06-23

Τον τελευταίο καιρό πολλές πληρωμές που όφειλε να κάνει...

×
×