Κυπριακό: «Η σήμερον ως αύριον και ως χθες»

Ο ανωτέρω τίτλος του Εμπειρίκου καθώς και η «Μέρα της Μαρμότας», μια ταινία όπου ο πρωταγωνιστής βρίσκει τον εαυτό του παγιδευμένο στον χρόνο και κατά συνέπεια αναγκάζεται να ζει την ίδια μέρα ξανά και ξανά, πάντα μου φέρνουν στο μυαλό τις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό. Η κοινή ανακοίνωση στις 21/4 του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη ήταν πραγματικά ως εάν να ξεκινούσαμε πάλι από την αρχή, σαν να μην είχε προηγηθεί το σχέδιο Ανάν ή το Κραν Μοντανά. Δυστυχώς η πραγματικότητα σήμερα είναι πολύ χειρότερη και από αυτή εντός της οποίας έλαβαν χώρα οι δύο προηγούμενες προσπάθειες και οι προοπτικές είναι δυσοίωνες.

Στις 27 έως 29 Απριλίου στη Γενεύη θα διεξαχθεί η πενταμερής διάσκεψη για το Κυπριακό, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, με στόχο να διερευνηθεί αν υπάρχει κοινός τόπος για επανέναρξη του διαλόγου και των διαπραγματεύσεων για εξεύρεση λύσης. Αυτή η καινούργια προσπάθεια ξεκινά σε μια δύσκολη γεωστρατηγική συγκυρία, σε ένα κλίμα «ελεγχόμενης έντασης» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και πολλά περισσότερα βάρη από όλες τις προηγούμενες προσπάθειες. Ποια είναι τα δεδομένα:

■ Ηγέτης των Τουρκοκυπρίων δεν είναι πλέον ο μετριοπαθής Ακιντζί, υπέρμαχος της λύσης, αλλά ο Ερσίν Τατάρ, ο αποκαλούμενος και «άνθρωπος του Ερντογάν», που νίκησε τις εκλογές με σύνθημα τη λύση των δύο κρατών στην Κύπρο. Στόχος του είναι « η κυρίαρχη ισότητα των δύο κρατών και η συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών». Εξάλλου η διαπραγματευτική του ομάδα είναι ακριβώς η ομάδα του Τουρκοκύπριου ηγέτη Ραούφ Ντενκτάς που για χρόνια εμπόδιζε οποιαδήποτε λύση.

■ Η Τουρκία του Ερντογάν, πιεσμένη από την οικονομική κρίση, θα επιχειρήσει να επιβάλει τη λύση των δύο κρατών ή ό,τι κοντινότερο σε αυτήν, θεωρώντας ότι της αποφέρει πολιτική στήριξη στο εσωτερικό.

■ Στόχος για την ελληνική πλευρά παραμένει μια δίκαιη λύση σύμφωνα με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας και με αναγνώριση πλήρους πολιτικής ισότητας. Αυτό όμως πια το ζητά μόνο το ένα μέρος.

■ Τόσο ο υπουργός Εξωτερικών του ψευδοκράτους, Τ. Ερτουγρούλογλου, όσο και ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου τονίζουν σε όλους τους τόνους ότι δεν υπάρχει έδαφος για έναρξη διαπραγματεύσεων, μια και δεν υπάρχει πλέον συναντίληψη για τον τελικό στόχο. «Δεν σκοπεύουμε να συνεχίσουμε από εκεί που τα αφήσαμε στο Κραν Μοντανά» τονίζει η τουρκική πλευρά και προσθέτει «δεν πρέπει να χαθεί άλλος χρόνος στις ομοσπονδιακές λύσεις. Πρέπει να συζητήσουμε νέες ιδέες και νέο όραμα». Ο Ερτουγρούλογλου μιλάει εξάλλου για «κυρίαρχη ισότητα», υπονοώντας δύο κυριαρχίες πάνω στο νησί.

■ Δεδομένου ότι δεν μπορούν να συμφωνήσουν στο τελικό αποτέλεσμα το πιο πιθανό είναι να θεωρηθεί ότι δεν υπάρχει κοινή βάση. Αλλιώς μια ενδεχόμενη έναρξη των διαπραγματεύσεων θα ήταν ένα ταξίδι στα τυφλά με αβέβαιη έκβαση, που φαίνεται κανείς να μην το επιθυμεί. Σε κάθε περίπτωση ο τελικός στόχος της ομοσπονδίας φαίνεται πλέον να μακραίνει.

■ Ενδιαφέρον έχει παράλληλα η υποβάθμιση της δυνατότητας παρέμβασης της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μια και δεν έλαβε πρόσκληση από τα Ηνωμένα Εθνη να συμμετάσχει, με αποτέλεσμα οι Βρυξέλλες να στείλουν χαμηλόβαθμο εκπρόσωπο για να παρακολουθεί τις εξελίξεις εξ αποστάσεως.

■ Και η τουρκοκυπριακή κοινότητα; Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του γερμανικού Ινστιτούτου Friedrich Ebert, η τουρκοκυπριακή κοινότητα είναι απόλυτα διχασμένη: 30% επιθυμεί ενοποίηση του νησιού, ενώ 30% προσάρτηση στην Τουρκία. Ενδιαφέρον θα είχε να βλέπαμε τις τάσεις και στην ελληνοκυπριακή πλευρά. Η γενική αίσθηση πάντως είναι ότι κυρίως ανάμεσα στους νέους της Κυπριακής Δημοκρατίας το ενδιαφέρον για μια λύση και ενοποίηση του νησιού ολοένα υποχωρεί.

Μια συνάντηση που ξεκινάει με χαμηλά τον πήχη, με ανόρεκτους συνομιλητές, με διαφορετικές στοχεύσεις, σε ένα κλίμα «χαμηλής έντασης» μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας. Αλλά και μόνο η συνάντηση έχει τη σημασία της, μια και η συνέχιση του διαλόγου, έστω στο «ρελαντί», αφήνει κάποια προοπτική για πιο ουσιαστικές εξελίξεις στο μέλλον.