Οι ΗΠΑ βλέπουν στην μετά-Ερντογάν εποχή

Σε υπερδιέγερση βρίσκεται το καθεστώς Ερντογάν, σε μια προσπάθεια αν όχι εξομάλυνσης τουλάχιστον σταθεροποίησης των σχέσεων της Τουρκίας με μια σειρά από χώρες με τις οποίες είχε έλθει σε αντιπαράθεση.

Πρώτη κατηγορία, το Ισραήλ και η Αρμενία. Χωρίς να κρατήσει αποστάσεις από την Χαμάς και το Αζερμπαϊτζάν, η Άγκυρα επενδύει κυρίως στα πανίσχυρα λόμπι που διαθέτουν οι δύο χώρες με τις ΗΠΑ. Μένει να προσδιορισθεί χρονικά η επίσκεψη του Προέδρου του Ισραήλ στην Τουρκία αλλά και η συνέχεια των συνομιλιών με την Αρμενία, που ξεκίνησαν πρόσφατα στην Μόσχα.

Δεύτερη κατηγορία, η Σαουδική Αραβία τα Εμιράτα και η Αίγυπτος, με επόμενο σταθμό την επίσκεψη Ερντογάν στο Ριάντ τον επόμενο μήνα. Τόσο η επιχειρούμενη προσέγγιση με το Ισραήλ όσο με τα τρία παραπάνω αραβικά κράτη συμπίπτουν με την τεράστια ανατροπή που θα φέρει τις περιφερειακές ισορροπίες η επικείμενη ανανέωση της Συμφωνία του 2015 για τον έλεγχο του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.

Τα παραπάνω, μαζί με τον τερματισμό της στήριξης της Ουάσιγκτον στον East Med αλλά και την έντονη φημολογία για αντικατάσταση του Τσαβούσογλου από τον στενό συνεργάτη του Ερντογάν, Καλίν, στο υπουργείο Εξωτερικών, καλλιεργούν στα τουρκικά μέσα μαζικής ενημέρωσης ένα κλίμα επαναπροσέγγισης με τις ΗΠΑ. Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Ο Μπάιντεν και η ομάδα του επενδύουν στη μετα-Ερντογάν εποχή που θα αρχίσει –το αργότερο- την επομένη των εκλογών της άνοιξης 2023.

Οι μεγάλες διαφορές, από το Κουρδικό στη Συρία και το Ιράκ, μέχρι τους S-400, παραμένουν και οριοθετούν την όποια βούληση συνολικής εκκαθάρισης των εκκρεμοτήτων.

Αν ο Μπάιντεν επέλεγε την διπλωματία των μικρών βημάτων είναι σίγουρο ότι θα έβρισκε μπροστά του το Κογκρέσο. Το ίδιο ισχύει και για την εκδίκαση στο Μανχάταν του σκανδάλου της τουρκικής κρατικής τράπεζας Halkbank, που μεθόδευε την παράκαμψη των κυρώσεων των ΗΠΑ σε βάρος του Ιράν, με προσωπική εμπλοκή συγγενών και στενών συνεργατών του Ερντογάν. Η αναβολή της εκδίκασης της υπόθεσης δεν σημαίνει ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν θα την κλείσει εξωδικαστικά, στο πλαίσιο μιας συνολικής εκκαθάρισης εκκρεμοτήτων με την Άγκυρα. Ίσως, απλώς, υπάρξει κάποια καθυστέρηση.

Χαρακτηριστικό της προσοχής και των αποστάσεων ασφαλείας που κρατά η Ουάσιγκτον από τον Ερντογάν είναι η ψυχρότητα έως δυσαρέσκεια στην επιλογή της Άγκυρας να πουλήσει drones στην Ουκρανία αλλά και στην πρόθεσή της να αναλάβει μεσολαβητικό ρόλο μεταξύ Κιέβου και Μόσχας. Στη Συρία , τη Λιβύη και την Ουκρανία, ΗΠΑ και Ρωσία καταγράφουν την εμπλοκή Ερντογάν ως παρενόχληση. Και, τέλος, με την εγκατάλειψη του East Med μάλλον επιχειρείται να διασφαλιστεί ότι στην μετά-Ερντογάν εποχή δεν θα υπάρχουν ανελαστικά τετελεσμένα που θα εμποδίσουν, τότε, μια συνολική προσέγγιση των ΗΠΑ με την Άγκυρα.

Τούτων λεχθέντων, τη χάραξη της διαδρομής των αγωγών στη Μέση Ανατολή υπαγορεύει όχι τόσο το κόστος όσο οι γεωπολιτικές σκοπιμότητες -όπως προκύπτει και από την έντονη πίεση που άσκησε στις αρχές της 10ετίας του 1990 η Ουάσιγκτον στις πετρελαϊκές εταιρείες που έβρισκαν ασύμφορό το κόστος του πετρελαιαγωγού Τσειχάν-Μπακού (ήλθε στην επικαιρότητα μετά την προχθεσινή έκρηξη βόμβας…) που ήταν η πρώτη σοβαρή διεθνής επένδυση με στόχο την χειραφέτηση των χωρών της πρώην ΕΣΣΔ από το σύστημα αγωγών της Ρωσίας.

Υστερόγραφο: Τα προαναφερθέντα έχουν ως προϋπόθεση να τηρηθούν τα προσχήματα της δημοκρατικής κανονικότητας στην Τουρκία -να μην υπάρξει δηλαδή ανοικτή δικτατορική εκτροπή και εμφύλια σύγκρουση. Μια προοπτική που δεν θεωρείται δεδομένη.