Ίντερνετ και ανθρώπινα δικαιώματα
Διονύσης Γουσέτης, Αυγή, Δημοσιευμένο: 2006-09-02
Δύσκολα μπορεί κανείς να συλλάβει τον αντίκτυπο που έχει ήδη επιφέρει το Διαδίκτυο στην επικοινωνία. Ποτέ πριν δεν είχαν οι άνθρωποι τέτοια πρόσβαση σε πληροφορίες από ολόκληρο τον κόσμο και ποτέ πριν δεν είχαν μεμονωμένα άτομα, χωρίς εξουσία, πρόσβαση σε ένα τόσο μεγάλο διεθνές ακροατήριο.
Το Ίντερνετ είναι χώρος της αχαλίνωτης ελεύθερης έκφρασης. Είναι ο χώρος της γνώσης, αλλά και της εξαπάτησης. Της μεγαλοσύνης και της μοχθηρίας. Της γενναιοδωρίας και της μικρότητας. Στο Ίντερνετ έχει ο καθένας την ευκαιρία να ωφελήσει ή να βλάψει το συνάνθρωπό του, ανάλογα με τις αξίες και την προσωπικότητα που διαθέτει. Είναι το Ίντερνετ εικόνα και ομοίωσή μας. Ούτε καλύτερο ούτε χειρότερο από μας.
Αχαλίνωτη ελευθερία; Όχι εντελώς. Κάποιες κυβερνήσεις περιόρισαν τα όριά της. Για παράδειγμα, στη Βρετανία και τη Νορβηγία αποκλείστηκε η πρόσβαση στις ιστοσελίδες παιδικής πορνογραφίας. Στη Γαλλία και τη Γερμανία η πρόσβαση σε σελίδες νεοναζί. Κάποιοι θα επιδοκιμάσουν αυτούς τους αποκλεισμούς εγκληματιών από την ελεύθερη έκφραση. Κάποιοι άλλοι θα διαμαρτυρηθούν: αν αρχίσουμε να αποκλείουμε σελίδες επειδή τις θεωρούμε εγκληματικές, αυτό μπορεί να μην έχει φρένο. Και ποιος είναι αυτός που κρίνει τι είναι και τι δεν είναι προς αποκλεισμό;
Ωστόσο, υπάρχει ένας αποκλεισμός που για τη Διεθνή Αμνηστία δεν είναι αμφιλεγόμενος. Είναι το φίμωμα των ακτιβιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που μετέδιδαν τις παραβιάσεις στη χώρα τους με το πάτημα ενός κουμπιού.
Οι κυβερνήσεις, σε χώρες ανελεύθερες ή καταπιεστικές, άρχισαν πρώτα να φυλακίζουν όσους ανθρώπους μπορούσαν με συμβατικές ασφαλίτικες μεθόδους να εντοπίσουν. Χρήστες του Ίντερνετ φυλακίστηκαν ή περιορίστηκαν στην Τυνησία, το Ισραήλ, το Βιετνάμ, την Κούβα, την Κίνα και το Ιράν. Όμως το Διαδίκτυο είναι ένας μεγάλος και συχνά ανώνυμος χώρος. Οι κυβερνήσεις αυτές χρειάζονταν τεχνική βοήθεια για να τελειώσουν τη βρομοδουλειά.
Βρήκαν λοιπόν για σύμμαχό τους τις εταιρείες, που αυτοπροβάλλονται ως "υπέρμαχοι της ελευθερίας του λόγου και της ελευθερίας της πληροφόρησης". Τον Νοέμβριο του 2002, η Διεθνής Αμνηστία αποκάλυψε ότι ξένες εταιρείες, μεταξύ των οποίων η Microsoft, είχαν προμηθεύσει στις κινεζικές αρχές τεχνολογία λογοκρισίας του Διαδικτύου. Έκτοτε, και άλλες εταιρείες έχουν υπονομεύσει τις αρχές τους προκειμένου να κερδίσουν νέες αγορές. Πέρυσι, η Microsoft εγκαινίασε στην Κίνα μια πύλη (portal), που εμποδίζει τη χρήση λέξεων όπως "ελευθερία" στο κείμενο των blogs (ας αφήσει την υποκριτική φιλανθρωπία ο συνταξιούχος τώρα κ. Μπιλ Γκαίητς). Φέτος, η εταιρεία Google εγκαινίασε κινεζικό πρόγραμμα αναζήτησης που αυτολογοκρίνεται (Sorry, we can’t find any results containing "human rights"...). Και πέρυσι η Yahoo αποκάλυψε στις κινεζικές αρχές αρχεία του ηλεκτρονικού λογαριασμού του δημοσιογράφου Σι Τάο, πράγμα που συνέβαλε στην καταδίκη του σε 10 χρόνια φυλάκιση. Στη συνέχεια, έγιναν γνωστές και νέες περιπτώσεις συνεργασίας της Yahoo με τις κινεζικές αρχές.
Επίσης αποκαλύφτηκε ότι, το 2004, η Microsoft διοχέτευσε στις ισραηλινές αρχές εμπιστευτικές πληροφορίες για τον Μορδοχάι Βανούνου, αυτόν που αποκάλυψε τους πυρηνικούς εξοπλισμούς του Ισραήλ. Οι πληροφορίες χρησιμοποιήθηκαν για την ποινική του δίωξη. Η επιρροή της Κίνας, καθώς και οι τεχνικές της λύσεις, εξαπλώνονται σε άλλες χώρες, όπως η Ζιμπάμπουε, η Κούβα και η Λευκορωσία.
Από την αντίθετη όχθη, εντείνεται η πίεση που ασκεί το κοινό σε αυτές τις χώρες και στις εταιρείες που τις βοηθούν. Χιλιάδες άνθρωποι έχουν υπογράψει την έκκληση για την ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης στην ιστοσελίδα http://irrepressible.info. Στις ΗΠΑ, προωθείται στο Κογκρέσο νόμος για την επιβολή αυστηρών μέτρων στις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας που συναλλάσσονται με "χώρες που περιορίζουν το Διαδίκτυο", όπως η Κίνα. Ειδησεογραφικοί και διεκδικητικοί οργανισμοί ανά τον κόσμο έχουν διαμαρτυρηθεί.
Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη κανένας διεθνής δεσμευτικός νόμος που να προσδιορίζει τις ευθύνες των πολυεθνικών εταιρειών σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Προς το παρόν, η Yahoo, η Microsoft και η Google λογοδοτούν -όσο λογοδοτούν- μόνο στο δικαστήριο της κοινής γνώμης: οι επιχειρήσεις τους εξαρτώνται από τη χρήση των υπηρεσιών τους στο ευρύ κοινό και η τιμή των μετοχών τους είναι πάντοτε ευάλωτη στην αρνητική δημοσιότητα. Όσο περισσότεροι άνθρωποι συμμετάσχουν σε αυτήν την εκστρατεία, τόσο πιο ξεκάθαρο θα γίνει σε αυτές τις εταιρείες ότι το να βοηθούν στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν είναι μόνο ανήθικο. Θα μπορούσε να αποδειχθεί και επιζήμιο. Θα μετάσχεις αναγνώστη –χρήστη του Ίντερνετ; Η παραπάνω ιστοσελίδα σε περιμένει.
e-mail: diongous@central.ntua.gr
Το Ίντερνετ είναι χώρος της αχαλίνωτης ελεύθερης έκφρασης. Είναι ο χώρος της γνώσης, αλλά και της εξαπάτησης. Της μεγαλοσύνης και της μοχθηρίας. Της γενναιοδωρίας και της μικρότητας. Στο Ίντερνετ έχει ο καθένας την ευκαιρία να ωφελήσει ή να βλάψει το συνάνθρωπό του, ανάλογα με τις αξίες και την προσωπικότητα που διαθέτει. Είναι το Ίντερνετ εικόνα και ομοίωσή μας. Ούτε καλύτερο ούτε χειρότερο από μας.
Αχαλίνωτη ελευθερία; Όχι εντελώς. Κάποιες κυβερνήσεις περιόρισαν τα όριά της. Για παράδειγμα, στη Βρετανία και τη Νορβηγία αποκλείστηκε η πρόσβαση στις ιστοσελίδες παιδικής πορνογραφίας. Στη Γαλλία και τη Γερμανία η πρόσβαση σε σελίδες νεοναζί. Κάποιοι θα επιδοκιμάσουν αυτούς τους αποκλεισμούς εγκληματιών από την ελεύθερη έκφραση. Κάποιοι άλλοι θα διαμαρτυρηθούν: αν αρχίσουμε να αποκλείουμε σελίδες επειδή τις θεωρούμε εγκληματικές, αυτό μπορεί να μην έχει φρένο. Και ποιος είναι αυτός που κρίνει τι είναι και τι δεν είναι προς αποκλεισμό;
Ωστόσο, υπάρχει ένας αποκλεισμός που για τη Διεθνή Αμνηστία δεν είναι αμφιλεγόμενος. Είναι το φίμωμα των ακτιβιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που μετέδιδαν τις παραβιάσεις στη χώρα τους με το πάτημα ενός κουμπιού.
Οι κυβερνήσεις, σε χώρες ανελεύθερες ή καταπιεστικές, άρχισαν πρώτα να φυλακίζουν όσους ανθρώπους μπορούσαν με συμβατικές ασφαλίτικες μεθόδους να εντοπίσουν. Χρήστες του Ίντερνετ φυλακίστηκαν ή περιορίστηκαν στην Τυνησία, το Ισραήλ, το Βιετνάμ, την Κούβα, την Κίνα και το Ιράν. Όμως το Διαδίκτυο είναι ένας μεγάλος και συχνά ανώνυμος χώρος. Οι κυβερνήσεις αυτές χρειάζονταν τεχνική βοήθεια για να τελειώσουν τη βρομοδουλειά.
Βρήκαν λοιπόν για σύμμαχό τους τις εταιρείες, που αυτοπροβάλλονται ως "υπέρμαχοι της ελευθερίας του λόγου και της ελευθερίας της πληροφόρησης". Τον Νοέμβριο του 2002, η Διεθνής Αμνηστία αποκάλυψε ότι ξένες εταιρείες, μεταξύ των οποίων η Microsoft, είχαν προμηθεύσει στις κινεζικές αρχές τεχνολογία λογοκρισίας του Διαδικτύου. Έκτοτε, και άλλες εταιρείες έχουν υπονομεύσει τις αρχές τους προκειμένου να κερδίσουν νέες αγορές. Πέρυσι, η Microsoft εγκαινίασε στην Κίνα μια πύλη (portal), που εμποδίζει τη χρήση λέξεων όπως "ελευθερία" στο κείμενο των blogs (ας αφήσει την υποκριτική φιλανθρωπία ο συνταξιούχος τώρα κ. Μπιλ Γκαίητς). Φέτος, η εταιρεία Google εγκαινίασε κινεζικό πρόγραμμα αναζήτησης που αυτολογοκρίνεται (Sorry, we can’t find any results containing "human rights"...). Και πέρυσι η Yahoo αποκάλυψε στις κινεζικές αρχές αρχεία του ηλεκτρονικού λογαριασμού του δημοσιογράφου Σι Τάο, πράγμα που συνέβαλε στην καταδίκη του σε 10 χρόνια φυλάκιση. Στη συνέχεια, έγιναν γνωστές και νέες περιπτώσεις συνεργασίας της Yahoo με τις κινεζικές αρχές.
Επίσης αποκαλύφτηκε ότι, το 2004, η Microsoft διοχέτευσε στις ισραηλινές αρχές εμπιστευτικές πληροφορίες για τον Μορδοχάι Βανούνου, αυτόν που αποκάλυψε τους πυρηνικούς εξοπλισμούς του Ισραήλ. Οι πληροφορίες χρησιμοποιήθηκαν για την ποινική του δίωξη. Η επιρροή της Κίνας, καθώς και οι τεχνικές της λύσεις, εξαπλώνονται σε άλλες χώρες, όπως η Ζιμπάμπουε, η Κούβα και η Λευκορωσία.
Από την αντίθετη όχθη, εντείνεται η πίεση που ασκεί το κοινό σε αυτές τις χώρες και στις εταιρείες που τις βοηθούν. Χιλιάδες άνθρωποι έχουν υπογράψει την έκκληση για την ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης στην ιστοσελίδα http://irrepressible.info. Στις ΗΠΑ, προωθείται στο Κογκρέσο νόμος για την επιβολή αυστηρών μέτρων στις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας που συναλλάσσονται με "χώρες που περιορίζουν το Διαδίκτυο", όπως η Κίνα. Ειδησεογραφικοί και διεκδικητικοί οργανισμοί ανά τον κόσμο έχουν διαμαρτυρηθεί.
Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη κανένας διεθνής δεσμευτικός νόμος που να προσδιορίζει τις ευθύνες των πολυεθνικών εταιρειών σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Προς το παρόν, η Yahoo, η Microsoft και η Google λογοδοτούν -όσο λογοδοτούν- μόνο στο δικαστήριο της κοινής γνώμης: οι επιχειρήσεις τους εξαρτώνται από τη χρήση των υπηρεσιών τους στο ευρύ κοινό και η τιμή των μετοχών τους είναι πάντοτε ευάλωτη στην αρνητική δημοσιότητα. Όσο περισσότεροι άνθρωποι συμμετάσχουν σε αυτήν την εκστρατεία, τόσο πιο ξεκάθαρο θα γίνει σε αυτές τις εταιρείες ότι το να βοηθούν στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν είναι μόνο ανήθικο. Θα μπορούσε να αποδειχθεί και επιζήμιο. Θα μετάσχεις αναγνώστη –χρήστη του Ίντερνετ; Η παραπάνω ιστοσελίδα σε περιμένει.
e-mail: diongous@central.ntua.gr
