Η συγκέντρωση των ΜΜΕ και τα ανθρώπινα δικαιώματα

Σ’ αυτή τη χώρα, οι νόμοι έρχονται αφού το αντικείμενό τους έχει περιέλθει σε κατάσταση χάους και ασυδοσίας. Οι νόμοι για την αδειοδότηση των ΜΜΕ ήρθαν αφού οι ερασιτεχνικοί «πειρατικοί» σταθμοί γέμισαν τις συχνότητες και αφού μέχρι ο Δήμος Αθηναίων ίδρυσε αυθαίρετα τον δικό του 9.84. Τούτη τη βδομάδα ψηφίστηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο του κ. Ρουσόπουλου «για τη συγκέντρωση και τις αδειοδοτήσεις των ΜΜΕ».

Την κατάθεση του νομοσχέδιου ακολούθησαν τα γνωστά και συνήθη: από τη μια, οι κομματικές κοκορομαχίες, μια επανάληψη από την ανάποδη της περιόδου των «νταβατζήδων» του Μπαϊρακτάρη. Από την άλλη, οι συντεχνιακές αντιδράσεις για να μη θιγούν τα «κεκτημένα», όπως η δημοσιοϋπαλληλική μακαριότητα ή η (εν πολλοίς συναφής) απώλεια θέσεων εργασίας. Η στήλη όμως θέλει να σταθεί στις επισημάνσεις δυο διεθνών μη κυβερνητικών οργανώσεων δημοσιογράφων: του ΙΡΙ και της SEEMO.

Το «Ινστιτούτο Διεθνούς Τύπου» (ΙΡΙ) είναι ένας οργανισμός για την ελευθερία του τύπου, που εκπροσωπεί εκδότες, διευθυντές τύπου και έγκυρους δημοσιογράφους σε περισσότερες από 110 χώρες. Ο οργανισμός αυτός, μαζί με την «Οργάνωση των Μίντια Νοτιοανατολικής Ευρώπης» (SEEMO) έστειλαν επιστολή διαμαρτυρίας στην πρόεδρο της Βουλής, στον πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον πρωθυπουργό για το νέο νόμο. Στην επιστολή τους τονίζουν ότι ο νόμος αυτός έχει σχεδιαστεί ώστε να υπονομεύει την οικονομική ανάπτυξη των τοπικών μίντια, πράγμα που αντίκειται, όσο και ο «βασικός μέτοχος», στο κοινοτικό δίκαιο περί επιχειρηματικότητας. Κυρίως όμως, αποκλείει τις μειονότητες από την πληροφόρηση. Η επιστολή σταματάει σε τρία σημεία:

1. Κατά το άρθρο 8, παραγρ. 10α, για να αδειοδοτηθεί ένας ραδιοφωνικός σταθμός ειδήσεων σε πόλεις 100.000 κατοίκων και άνω, οφείλει να έχει κατατεθειμένο κεφάλαιο 100.000 ευρώ και ένας μουσικός σταθμός 60.000 ευρώ. Τέτοια ποσά κρίνονται υπερβολικά για τοπικούς ραδιοσταθμούς πόλεων, μερικές από τις οποίες συγκαταλέγονται στις φτωχότερες της Ευρώπης. Είναι απίθανο να βρεθούν τόσα λεφτά από τους μικρότερους ραδιοσταθμούς, οι οποίοι καταδικάζονται έτσι σε μη παροχή άδειας λειτουργίας.

2. Η παράγραφος 13α ορίζει ότι ο ραδιοφωνικός σταθμός οφείλει να παρέχει πρόγραμμα σε 24ωρη βάση, είτε πρόκειται για σταθμό ειδήσεων, είτε για σταθμό μουσικής. Η ρήτρα αυτή, όπως και η προηγούμενη, θα λειτουργήσει ως αντικίνητρο για τους μικρούς σταθμούς που στοχεύουν στην περιορισμένη χρονικά, αλλά ουσιαστική πληροφόρηση των τοπικών μειονοτήτων.

Η εντύπωση αυτή ενισχύεται από την πρόσθετη ρήτρα της παραγράφου 13α, κατά την οποία κύρια γλώσσα των εκπομπών οφείλει να είναι η ελληνική. Η ΙΡΙ πιστεύει ότι αυτό παραβαίνει την υποχρέωση της ελληνικής κυβέρνησης να προστατεύει τα μειονοτικά δικαιώματα και παραβιάζει τις σχετικές διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας, ιδιαίτερα το άρθρο 27 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα.

3. Πέρα απ’ αυτούς τους περιορισμούς, οι παραγρ. 14α και 14β απαιτούν από τους ραδιοσταθμούς να απασχολούν έναν ελάχιστο αριθμό δημοσιογράφων και τεχνικού και διοικητικού προσωπικού, που θα αμείβεται και θα ασφαλίζεται σύμφωνα με τη νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις. Η παράγραφος 14β ορίζει τον ελάχιστο αριθμό προσωπικού σε 20 για τους ραδιοσταθμούς ειδήσεων και σε 5 για τους ραδιοσταθμούς μουσικής. Η πρόβλεψη αυτή -επαχθής για μικρούς ραδιοσταθμούς- είναι αντίστοιχη εκείνης του νόμου 3548, που προβλέπει ελάχιστο προσωπικό 3 ατόμων για τα έντυπα μίντια.

Οι δυο οργανισμοί είναι σίγουροι ότι οι προβλέψεις αυτές του νόμου συνιστούν φράγμα στην οικονομική ανάπτυξη, αφού απαιτούν προκαθορισμένο μέγεθος και επίπεδο κεφαλαίου για την είσοδο επιχειρήσεων στην αγορά των μίντια. Δεν υπονομεύουν απλά και μόνο τον ελεύθερο ανταγωνισμό. Απαγορεύουν τα μίντια χαμηλής κυκλοφορίας, τα μίντια κοινοτήτων ή μειονοτήτων, τα πολιτιστικά ή ειδικού ενδιαφέροντος μίντια. Τα διοικητικά ή γραφειοκρατικά μέτρα αμαυρώνουν το βασικό δικαίωμα για ελεύθερη ροή πληροφορίας. Το συμπέρασμα που βγάζουν είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση, με αυτές τις νομικές μανούβρες της «συγκέντρωσης» -στο όνομα της καταπολέμησης του χάους και της ασυδοσίας!- στοχεύει στον άμεσο επηρεασμό της αγοράς των μίντια. Επιπλέον, τα μέτρα αυτά παραβιάζουν την ελευθερία της έκφρασης και το δικαίωμα της ελεύθερης και απαλλαγμένης από γραφειοκρατικούς περιορισμούς μετάδοσης γνώμης.

Προχθές ακόμη η ελληνική περί τύπου νομοθεσία και η ελληνική δικαιοσύνη έφαγαν ένα ευρωπαϊκό χαστούκι με την ομόφωνη αθώωση του δημοσιογράφου Νικήτα Λιοναράκη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Τον είχαν καταδικάσει, μαζί με τον δημοσιογράφο Μανώλη Βασιλάκη, να αποζημιώσει τον «νευροπαθή ψευδοπατριώτη» όπως τον χαρακτήρισαν (επαναλαμβάνοντας φράση του Βλάση Γαβριηλίδη) Φαήλο Κρανιδιώτη του «Δικτύου 21». Για το καινούργιο επίτευγμα Ρουσόπουλου τι έχουν να πουν η Ευρωπαϊκή Ένωση, ο ΟΟΣΑ και η ΟΥΝΕΣΚΟ;