Η ώρα της κάλπης και η επόμενη μέρα

«Οι εκλογές θα γίνουν στην ώρα τους» ήταν η στερεότυπη απάντηση του πρωθυπουργού σ’ όλες τις κατά καιρούς ερωτήσεις των δημοσιογράφων για το χρόνο διεξαγωγής τους και στις διαρκείς, εδώ και αρκετό καιρό, προκλήσεις του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης για προσφυγή στις κάλπες.

Ο μισός σχεδόν χρόνος της θητείας αυτής της κυβέρνησης πέρασε με την εκλογολογία να κυριαρχεί στα πολιτικά πράγματα και να εκπέμπεται ως αχλή, για να συγκαλύπτεται πίσω της το δύσμορφο πρόσωπο της πολιτικής και κοινωνικής μας ζωής.

Η εκλογολογία επιστρατεύονταν από τη ΝΔ αλλά δεν απαντούσε καθόλου- μα καθόλου, στα πραγματικά προβλήματα και τις ανάγκες αυτού του τόπου. Οι εκλογές- πιθανές, απειλούμενες, επικείμενες, όπως κι όποτε έκαναν την εμφάνισή τους στο προσκήνιο και διακεινούνταν στο παρασκήνιο-χρησίμευαν ως αντιπερισπασμός στα κυβερνητικά αδιέξοδα, ικανοποιούσαν συγκυριακές ανάγκες του ΠΑΣΟΚ, λειτουργούσαν ως προσχηματικός λόγος αναγκαίας παράτασης στασιμότητας στα μεγάλα και χρόνια προβλήματα της χώρας και προτείνονταν ως αποσμητικό στη δυσοσμία της σήψης τους.

Ο κ. Παπανδρέου, έθεσε αρκετά νωρίς ζήτημα εκλογών, μόλις άρχισαν να πληθαίνουν οι περί το πρόσωπό του αμφισβητήσεις. Όταν έδειξε να διευρύνεται ο κύκλος αυτών που αμφέβαλλαν πως είχε τις δυνατότητες και τις προϋποθέσεις να πραγματοποιήσει αυτό για το οποίο, υπερβατικώ τω τρόπω- ως σωτήρας-, κλήθηκε από την παράταξή του και υποσχέθηκε ο ίδιος , πως θα κάνει: να αλλάξει το κόμμα του ριζικά και να το ξαναβάλλει σε τροχιά εξουσίας. Να το απαλλάξει από πρόσωπα, δομές, μηχανισμούς, νοοτροπίες, κυρίαρχες αντιλήψεις, ενός μακρού περί την άσκηση της εξουσίας παρελθόντος, που σημαδεύτηκε τελικώς από τη διαφθορά, τον κυβερνητισμό, το νεποτισμό... Να διαλύσει, δηλαδή, το «σύστημα Πασόκ» και να οικοδομήσει ένα νέο ελκυστικό πρόσωπο σύγχρονου σοσιαλδημοκρατικού κόμματος.

Η αποτυχία του κ. Παπανδρέου να πραγματοποιήσει την ανασυγκρότηση του Πασόκ, μετατράπηκε σε «φυγή προς τα μπρος», μεταπλάστηκε σε ... «εθνικό θέμα» που επιτάσσει για την επίλυσή του... τις εθνικές εκλογές. Ο κ. Παπανδρέου τις πρότεινε ανεξαρτήτως των προβλημάτων του τόπου και κυρίως των απαντήσεων που απαιτούσαν. Ζήτησε εκλογές, έτσι , χωρίς πολιτικό σχέδιο, χωρίς πρόγραμμα, χωρίς κόμμα, χωρίς ηγετική ομάδα, ανακαλώντας από την εφεδρεία ένα-ένα τα ίδια πρόσωπα του παρελθόντος σε ασαφείς ρόλους, απλώς για να υπάρχουν επί σκηνής,κι ας αναλώνονται σε αυτοσχέδιους ή παράταιρους μονολόγους, αρκεί να διαχέεται η ευθύνη... χωρίς δηλαδή τις ελάχιστες προϋποθέσεις για μια πειστική εναλλακτική πρόταση επανόδου του στην εξουσία. Αρκέστηκε, λοιπόν, να οργανώσει (όσο γίνεται πιό ανώδυνα για τον ίδιο) τη διαχείριση της πιθανής ήττας του, μόλις πείστηκε πως δεν έχει τις προϋποθέσεις για νίκη...

Η κυβέρνηση «έπαιξε» με τις εκλογές και τις ενέταξε ως ένα από τα βασικά εργαλεία άσκησης της πολιτικής της. Στο παιχνίδι των εντυπώσεων, των αιφνιδιασμών, των αντιπερισπασμών τακτικής, της τεχνητής καθυστέρησης- η μπάλα στην εξέδρα, που λέμε- και κυρίως του αποπροσανατολισμού από τα πραγματικά προβλήματα και τις πολιτικές διεξόδους τους, στο οποίο επιδόθηκε με επιτυχία, το «χαρτί» των εκλογών τη βοηθούσε. Γι αυτό το ανέσυρε και το καταχώνιαζε αρκετές φορές στο πρόσφατο παρελθόν.

Όταν πια η κυβέρνηση, έχοντας εξαντλήσει και την τελευταία σελίδα της ολιγόφυλλης και ισχνής σε περιεχόμενο πολιτικής ατζέντας της, μόλις μπόρεσε να ελέγξει τον κίνδυνο ολοκληρωτικής αποδόμησής της από το σκάνδαλο των δομημένων ομολόγων, μόλις πήρε υπογραφή στο εξιτήριο από την εντατική, στην οποία είχε οδηγηθεί από την ΕΕ, (αφού η ίδια λάθεψε στη συνταγή και προσβλήθηκε από οξεία δημοσιοχρεοστίτιδα), μόλις, λοιπόν, πήρε μια ανάσα από όλο αυτό το παρ’ ολίγον πατατράκ, τράβηξε το χαρτί των εκλογών, πραγματικά και επίσημα αυτή τη φορά.

Προκηρύχθηκαν οι εκλογές ως η δια μαγείας λύση στο γενικό αδιέξοδο. Για να συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις που δεν έγιναν, για να ολοκληρωθούν τα γαλάζια βαψίματα του κράτους, (οι μόνες εργασίες ανακαινίσεώς του που είχε την πρόθεση να κάνει η ΝΔ και δεν πρόλαβε να τις τελειώσει), για ν’ αυγατίσει η παραγωγή της Ν(έας) Δ(ιαφθοράς), του πιο πρώιμου και σίγουρου προϊόντος της νέας διακυβέρνησης, για να...

Έφτασε λοιπόν, στην κυβέρνηση, η πρώτη ανάσα από το φρέσκο αεράκι που φύσηξε μέσα Αυγούστου στην Αττική, για να προκηρύξει τις εκλογές στο άψε-σβήσε. Ακριβώς για να μην προλάβουν να πάρουν καμία ανάσα οι ψηφοφόροι και οι πολιτικοί της αντίπαλοι: να υποχρεωθούν να βρεθούν με τα βατραχοπέδιλα στα πόδια, το ψηφοδέλτιο στο χέρι και τις εκλογές χαμένες.

Της «βγήκε» κάπως μακάβρια το «άψε»: η Πάρνηθα φούντωσε την ίδια ώρα της αναγγελίας των εκλογών κι έγινε στάχτη στο βωμό τους. Καθώς δε η κυβέρνηση δεν είχε δείξει, όλον τον προηγούμενο καιρό, ούτε το ελάχιστο ενδιαφέρον για το «σβήσε», ακολούθησε το χάος, η γενικευμένη καταστροφή, το ολοκαύτωμα. Σημαδεύτηκε και υποθηκεύτηκε το μέλλον του τόπου για αρκετές δεκαετίες.

Η ΝΔ είχε δημιουργήσει όλες τις προϋποθέσεις για την εκλογική νίκη της, στις στάχτες και τ’ αποκαϊδια της μισής Ελλάδας. Για την πύρ(ριο) νίκη της...

Η πολιτική των «εθνικών ονείρων»

Η πολιτική ζωή της μεταπολιτευτικής Ελλάδας χαρακτηρίζεται από πολιτικές ηγεμονίες που συγκροτούνταν περί ένα «εθνικό όνειρο», και υπό πολιτικές ηγεσίες, κόμματα και ηγέτες, που έπειθαν πως μπορεί να τα πραγματώσουν. Η οικονομική , κοινωνική και πολιτιστική πρόοδος της χώρας συμβαδίζει αυτά τα χρόνια, με το μακροπρόθεσμο και την «εξωστρέφεια» (με την έννοια της προσπάθειας να παρακολουθεί η χώρα τα τεκταινόμενα σ’ έναν κόσμο με διαρκείς αλλαγές και επιταχυνόμενες οσμώσεις) αυτού του εθνικού ονείρου.

Η αποκατάσταση της δημοκρατίας και η ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ, χαρακτηρίζουν την περίοδο Κων/νου Καραμανλή.

Η εδραίωση της δημοκρατίας, η είσοδος και η κυριαρχία στο πολιτικό προσκήνιο των «μη προνομιούχων», αλλά και ο συνακόλουθος κρατισμός, ο συντεχνειασμός, η εσωστρέφεια, που μετέτρεψαν αυτή την «κοινωνικοποίηση» της εξουσίας σε «κοινωνικοποίηση» της ανομίας και της διαφθοράς υπό έναν υπερβατικό ηγέτη, χαρακτηρίζουν την περίοδο Α. Παπανδρέου.

Η εκσυγχρονιστική στροφή, τα μεγάλα έργα υποδομής που ξεκίνησαν, η είσοδος στην ΟΝΕ (τη μετέπειτα ΕΕ), η σύσφιγξη των σχέσεων με την ευρωπαϊκή οικογένεια, η προσπάθεια βελτίωσης της διεθνούς θέσης της χώρας και της πορείας των εθνικών μας θεμάτων, καθώς και ένας σεβασμός και μια απόπειρα να επανακτήσουν κύρος οι δημοκρατικοί θεσμοί, χαρακτηρίζουν την πρώτη περίοδο Σημίτη, με «μελανή σελίδα» διόλου παραβλέψιμη, αυτήν του χρηματιστηρίου.

Η εμπλοκή της χώρας με την Ολυμπιάδα, η αποδοχή της ως «εθνικής προτεραιότητας» περί την οποία, μάλιστα, οργανώνεται η αναπτυξιακή πορεία της χώρας, με ταυτόχρονο παραμερισμό για λύση σε «ευθετότερο» χρόνο μεγάλων κοινωνικών μας προβλημάτων, η επικράτηση της ιδέας πως το διεθνές κύρος της Ελλάδας (και ό,τι θετικά το γεγονός αυτό συνεπάγεται), συναρτάται με την επιτυχία και την ακτινοβολία αυτών των αγώνων, η μοιραία μετατροπή αυτού του «φευγαλέου» ονείρου σε τρικούβερτο πάρτι διαρκείας των μεγαλοεργολάβων και των «εθνικών προμηθευτών», η γενίκευση της κρατικής διαφθοράς, που ενθάρρυνε ταυτόχρονα και όσους προσέβλεπαν στην υπόθαλψη του κοινωνικού κράτους, καθόρισαν τελικώς την πορεία της δεύτερης τετραετίας Σημίτη.

Τα «σεμνά και ταπεινά» εθνικά όνειρα

Το «εθνικό όνειρο» της ΝΔ είχε εσωστρεφείς, αλλά και εξυγειαντικούς στόχους. Να χτυπήσει τον κρατισμό και το κράτος του Πασόκ, υποσχόμενη λιγότερο κράτος. Να μας απαλλάξει από τη διαφθορά, υποσχόμενη σεμνή και ταπεινή διακυβέρνηση.

Αυτή την προσπάθεια, η ΝΔ, την επένδυσε με ό,τι ιδέες συνιστούσαν το σημερινό ιδεολογικό οπλοστάσιο της ελληνικής δεξιάς, ένα μείγμα λαϊκισμού, συντηρητισμού και εθνικισμού. Σ’ αυτή την προσπάθεια επιστράτευσε όσους συγκροτούσαν το στελεχιακό της δυναμικό.

Ανέλαβαν καθήκοντα η σύγχρονη δεξιά, τα σπουδασμένα παιδιά του Σίτι, οι ταχυδακτυλουργοί που κατασκευάζουν αξίες από τον χρηματιστηριακό «αέρα», η λαϊκή δεξιά των κόκκινων Πάνων και των γραφικών Γιακουμάτων, η εθνική δεξιά των Ψωμιάδηδων, κάπου στη μέση ένα αερικό, αρχαιόπληκτος ποιητής και «στρατηγός άνεμος», στο γυαλί το γλυκύ χαμόγελο και το μειλήχιο πρόσωπο της νεοδεξιάς, στο βάθος ο αρχηγός, να παρακολουθεί και να διαλογίζεται. Στο έργο βοήθησαν εκκλησία και απανταχού εθνικόφρονες, συνέδραμαν παντοιοτρόπως και κάθε μορφής συντηρητικοί.

Χρησιμοποιήθηκαν νέα «εργαλεία»: οι μαγικές εικόνες των απογραφών, η δημοκρατία του «φαίνεσθαι» σ’ όλο της το μεγαλείο- η «επικοινωνιακή» δημοκρατία, νέα χρηματιστηριακά μοντέλα για την υφαρπαγή του προϊόντος της εργασίας, από τους κατέχοντες και τους διαχειριστές του αέρα.

Δόθηκε εν γένει βάρος σε επενδύσεις βραχυπροθέσμου αποδόσεως: δομημένα ομόλογα, αέρας, μίζες και ως εκ τούτου παραμερίσθηκαν ή συρρικνώθηκαν μακροπρόθεσμα σχέδια για την υγεία, την παιδεία, την έρευνα, το περιβάλλον, το ασφαλιστικό, την κοινωνική συνοχή.

Παράχθηκαν νέα «προϊόντα»: ένα περίεργο μείγμα κρατισμού και αποθέωσης του ιδιώτη, μία μηχανή υπερκερδών για τις τράπεζες, εκκολαπτήρια αεριτζήδων, καταπατητών και αυθαιρετούχων από ψηφισθέντες ή καθυστερούντες νόμους, ένας φορολογικός παράδεισος για τους εν γένει επενδυτές, οι εθνικοί μέτοχοι ως αναβαθμησμένη εκδοχή των εθνικών εργολάβων και προμηθευτών, το φαγοπότι με τα δομημένα ομόλογα, ως αποτέλεσμα επιτυχούς σύμπραξης κράτους και ιδιωτικής πρωτοβουλίας, οι ιδανικές συνθήκες για κουμπάρους και κολλητούς, το γαλάζιο κράτος, η στάχτη και η μπούρμπερη των πυρκαϊών.

Η επόμενη μέρα;

Σήμερα είναι η μέρα της κάλπης.

Σε λίγες ώρες θα γνωρίζουμε το νικητή των εκλογών, θα ξέρουμε ποιός θα κληθεί απ’ τον κυρίαρχο λαό ν’ αναλάβει να διαχειριστεί, μαζί με τα συσσωρευμένα προβλήματα, το δύσκολο έργο της ανασυγκρότησης.

Είναι δύσκολο να διανοηθεί κανείς, δεκαπέντε μέρες μετά όσα μεσολάβησαν, πώς είναι δυνατόν να επιλέξει ο ελληνικός λαός μέσα από τις κάλπες, ως σωτήρα που θα τον απαλλάξει από τα δεινά του, τον ίδιο τον εμπρηστή του. Το δίλημμα μοιάζει πλαστό , στο ερώτημα ταιριάζει μόνο μια λογική απάντηση, το ενδεχόμενο καταφατικής απάντησης επιδέχεται άλλων, πλην της λογικής και της πολιτικής, αναλύσεων.

Παρ’ όλα αυτά, , σε πείσμα του θυμικού και της λογικής, τα πράγματα δείχνουν πως το θεωρούμενο ως παράλογο, αποτελεί το πιθανότερο αποτέλεσμα της κάλπης. Το εθνικό σοκ των πυρκαγιών ήταν μεγάλο, ωστόσο πρέπει να’ ναι ακόμη μεγαλύτερες και καθοριστικότερες οι πληγές του παρελθόντος, αυτές που έχουν σημαδέψει την κοινωνία μας και τα κόμματά της και επηρεάζουν τις απόψεις και τις αποφάσεις τους.

Μια από τα ίδια λοιπόν;

Μπορούμε να ελπίζουμε πως όχι. Φαίνεται πως η φωτιά στο καταστροφικό πέρασμά της έκαψε και την αντίληψη πως ο τόπος μπορεί να ζήσει μόνο με ισχυρές μονοκομματικές κυβερνήσεις, φαίνεται πως σημάδεψε για τα καλά τους στυλοβάτες του δικομματισμού.

Ό,ποιο κι αν είναι το εκλογικό αποτέλεσμα, έστω κι αν υπάρξει κυβέρνηση με αυτοδυναμία, η επόμενη μέρα θα’ ναι εξ ίσου δύσκολη για την ίδια, όπως και για τον τόπο. Τα περιθώρια μεθοδεύσεων και χειρισμών έχουν στενέψει, δεν υπάρχουν πολιτικά και ιδεολογικά αποθέματα για την ό,ποια εξουσία, που θα προσπαθήσει εκ νέου να διαχειριστεί απλώς την αναπαραγωγή της.

Η ώρα για να τεθούν τα πραγματικά προβλήματα της πολιτικής έφτασε, για τον τόπο και την αριστερά.