Το Κυπριακό θα λυθεί το 2009
Μακάριος Δρουσιώτης, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2008-07-23
Μεθαύριο συναντώνται για τέταρτη φορά από την αλλαγή ηγεσίας στην Κύπρο ο πρόεδρος Χριστόφιας με τον ηγέτη των Τουρκοκυπρίων Μεχμέτ Αλί Ταλάτ. Στη συνάντηση αυτή θα αξιολογήσουν το έργο των ομάδων εργασίας που έχουν συσταθεί μετά την πρώτη τους συνάντηση, την 21η Μαρτίου 2008, για να προετοιμάσουν το έδαφος για τις απευθείας συνομιλίες.
Στη συνάντηση της Παρασκευής, οι δύο ηγέτες θα διαπιστώσουν πρόοδο και θα ανακοινώσουν την έναρξη των απευθείας συνομιλιών τις πρώτες μέρες του Σεπτέμβρη. Οι συνομιλίες θα είναι εντατικές. Οι ηγέτες θα συνέρχονται τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα, ενώ οι ομάδες εργασίας θα υποστηρίζουν την όλη διαδικασία. Ο στόχος είναι να υπάρξει ολοκλήρωση των συνομιλιών πριν από τις Ευρωεκλογές του 2009.
Στις 20 Ιουλίου, επέτειο της εισβολής, ο πρόεδρος Χριστόφιας έδωσε συνέντευξη στο κρατικό ΡΙΚ και μίλησε πεντακάθαρα για το πώς οραματίζεται την επόμενη μέρα στην Κύπρο. Ηταν ίσως η πρώτη φορά που πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας μίλησε από την τηλεόραση και απευθυνόταν στον κυπριακό λαό στο σύνολό του, λαμβάνοντας υπόψη ότι τον ακούει και η άλλη κοινότητα.
Το σκηνικό που στήνεται στην Κύπρο είναι παρόμοιο με αυτό του 2004. Ομως σε σύγκριση με τότε οι συνθήκες είναι σαφώς πιο ευνοϊκές. Ο Χριστόφιας αποφάσισε συνειδητά να μπει σε αυτόν τον δρόμο, γνωρίζοντας πως στο τέλος της διαδρομής είτε η Κύπρος θα συνενωθεί είτε θα κοπεί στη μέση. Αντιθέτως, ο προκάτοχός του μπήκε σε αυτή τη διαδρομή με το ζόρι και έφτασε μέχρι το τέλος συρτός.
Συνομιλητής του είναι ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ και όχι ο Ντενκτάς. Ο Ταλάτ αγωνίζεται για τη λύση του Κυπριακού εδώ και μερικές δεκαετίες. Αν αποτύχει, αυτό θα είναι και το πολιτικό του τέλος, διότι εκπροσωπεί το κομμάτι της τουρκοκυπριακής κοινότητας που ήταν πάντοτε αφοσιωμένο στην επίλυση του Κυπριακού.
Από απόψεως ψυχολογίας, το 2004 λειτούργησε πάρα πολύ το σύνθημα του τέως προέδρου: «Μας ζητούν να διαλύσουμε το κράτος μας μία εβδομάδα πριν ενταχθούμε στην Ε.Ε.» Σήμερα, η προσδοκία ότι μπορούσε η Κύπρος μέσω της Ε.Ε. να εκβιάσει την Τουρκία για μια λύση στα μέτρα της έχει απομυθοποιηθεί. Από την άλλη, η ένταξη ολόκληρης της Κύπρου στην Ε.Ε. με αναστολή του κεκτημένου στα κατεχόμενα ακύρωσε την πολιτική θέση της Τουρκίας ότι το Κυπριακό λύθηκε οριστικά το 1974.
Παρά την ανάσα που έχουν πάρει οι Τουρκοκύπριοι, μετά τα «δώρα» από το δικό τους «ναι» στο δημοψήφισμα, απέτυχαν παταγωδώς να αναπτύξουν την οικονομία τους. Ενα τεράστιο πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξης χρηματοδοτούμενο από την τουρκική κυβέρνηση απέτυχε ολοκληρωτικά.
Σήμερα τα κατεχόμενα στοιχίζουν στην Τουρκία ένα δισ. δολάρια τον χρόνο και δεν της προσφέρουν τίποτα, πέρα από ένα αίσθημα περηφάνιας στους εθνικιστές. Η τουρκική κυβέρνηση μείωσε δραστικά τις χορηγίες της και ήδη το «κράτος» είναι στα πρόθυρα χρεοκοπίας. Το ίδιο χρεοκοπημένη είναι και η ψευδαίσθηση της εθνικής υπερηφάνειας για την κατάκτηση της Κύπρου. Για πρώτη φορά από το ’74 πήγε στην κατεχόμενη Κύπρο Τούρκος πρωθυπουργός και δεν συναντήθηκε με τον Ραούφ Ντενκτάς.
Κοντολογίς, το Κυπριακό βρίσκεται σε μια κατάσταση που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εκβιασμό από καμιά πλευρά εις βάρος της άλλης. Μετά την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. το πρόβλημα έχει ξεφύγει από τα χέρια των παραδοσιακών πρωταγωνιστών του, ενώ υπάρχει η ευτυχής συγκυρία να βρίσκονται στην εξουσία δύο άνθρωποι που μεταξύ τους «κάνουν χημεία».
Ολα αυτά τα δεδομένα δημιουργούν μια εξαιρετικά θετική συγκυρία για λύση του προβλήματος, εντός του 2009, με ένα σχέδιο που δεν θα μοιάζει με εκείνο του Ανάν, αλλά δεν θα αφίσταται της φιλοσοφίας του.
Βέβαια, στη ζωή, στην πολιτική και ιδίως στο Κυπριακό δεν μπορεί να είναι ποτέ κανείς απολύτως βέβαιος. Οπως δημιουργήθηκε το ευνοϊκό κλίμα μπορεί να γκρεμιστεί. Ομως και σε αυτή την περίπτωση το Κυπριακό και πάλι θα λυθεί με διχοτόμηση. Κακή μεν εξέλιξη, αλλά θα είναι κι αυτή μια λύση.
Στη συνάντηση της Παρασκευής, οι δύο ηγέτες θα διαπιστώσουν πρόοδο και θα ανακοινώσουν την έναρξη των απευθείας συνομιλιών τις πρώτες μέρες του Σεπτέμβρη. Οι συνομιλίες θα είναι εντατικές. Οι ηγέτες θα συνέρχονται τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα, ενώ οι ομάδες εργασίας θα υποστηρίζουν την όλη διαδικασία. Ο στόχος είναι να υπάρξει ολοκλήρωση των συνομιλιών πριν από τις Ευρωεκλογές του 2009.
Στις 20 Ιουλίου, επέτειο της εισβολής, ο πρόεδρος Χριστόφιας έδωσε συνέντευξη στο κρατικό ΡΙΚ και μίλησε πεντακάθαρα για το πώς οραματίζεται την επόμενη μέρα στην Κύπρο. Ηταν ίσως η πρώτη φορά που πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας μίλησε από την τηλεόραση και απευθυνόταν στον κυπριακό λαό στο σύνολό του, λαμβάνοντας υπόψη ότι τον ακούει και η άλλη κοινότητα.
Το σκηνικό που στήνεται στην Κύπρο είναι παρόμοιο με αυτό του 2004. Ομως σε σύγκριση με τότε οι συνθήκες είναι σαφώς πιο ευνοϊκές. Ο Χριστόφιας αποφάσισε συνειδητά να μπει σε αυτόν τον δρόμο, γνωρίζοντας πως στο τέλος της διαδρομής είτε η Κύπρος θα συνενωθεί είτε θα κοπεί στη μέση. Αντιθέτως, ο προκάτοχός του μπήκε σε αυτή τη διαδρομή με το ζόρι και έφτασε μέχρι το τέλος συρτός.
Συνομιλητής του είναι ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ και όχι ο Ντενκτάς. Ο Ταλάτ αγωνίζεται για τη λύση του Κυπριακού εδώ και μερικές δεκαετίες. Αν αποτύχει, αυτό θα είναι και το πολιτικό του τέλος, διότι εκπροσωπεί το κομμάτι της τουρκοκυπριακής κοινότητας που ήταν πάντοτε αφοσιωμένο στην επίλυση του Κυπριακού.
Από απόψεως ψυχολογίας, το 2004 λειτούργησε πάρα πολύ το σύνθημα του τέως προέδρου: «Μας ζητούν να διαλύσουμε το κράτος μας μία εβδομάδα πριν ενταχθούμε στην Ε.Ε.» Σήμερα, η προσδοκία ότι μπορούσε η Κύπρος μέσω της Ε.Ε. να εκβιάσει την Τουρκία για μια λύση στα μέτρα της έχει απομυθοποιηθεί. Από την άλλη, η ένταξη ολόκληρης της Κύπρου στην Ε.Ε. με αναστολή του κεκτημένου στα κατεχόμενα ακύρωσε την πολιτική θέση της Τουρκίας ότι το Κυπριακό λύθηκε οριστικά το 1974.
Παρά την ανάσα που έχουν πάρει οι Τουρκοκύπριοι, μετά τα «δώρα» από το δικό τους «ναι» στο δημοψήφισμα, απέτυχαν παταγωδώς να αναπτύξουν την οικονομία τους. Ενα τεράστιο πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξης χρηματοδοτούμενο από την τουρκική κυβέρνηση απέτυχε ολοκληρωτικά.
Σήμερα τα κατεχόμενα στοιχίζουν στην Τουρκία ένα δισ. δολάρια τον χρόνο και δεν της προσφέρουν τίποτα, πέρα από ένα αίσθημα περηφάνιας στους εθνικιστές. Η τουρκική κυβέρνηση μείωσε δραστικά τις χορηγίες της και ήδη το «κράτος» είναι στα πρόθυρα χρεοκοπίας. Το ίδιο χρεοκοπημένη είναι και η ψευδαίσθηση της εθνικής υπερηφάνειας για την κατάκτηση της Κύπρου. Για πρώτη φορά από το ’74 πήγε στην κατεχόμενη Κύπρο Τούρκος πρωθυπουργός και δεν συναντήθηκε με τον Ραούφ Ντενκτάς.
Κοντολογίς, το Κυπριακό βρίσκεται σε μια κατάσταση που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εκβιασμό από καμιά πλευρά εις βάρος της άλλης. Μετά την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. το πρόβλημα έχει ξεφύγει από τα χέρια των παραδοσιακών πρωταγωνιστών του, ενώ υπάρχει η ευτυχής συγκυρία να βρίσκονται στην εξουσία δύο άνθρωποι που μεταξύ τους «κάνουν χημεία».
Ολα αυτά τα δεδομένα δημιουργούν μια εξαιρετικά θετική συγκυρία για λύση του προβλήματος, εντός του 2009, με ένα σχέδιο που δεν θα μοιάζει με εκείνο του Ανάν, αλλά δεν θα αφίσταται της φιλοσοφίας του.
Βέβαια, στη ζωή, στην πολιτική και ιδίως στο Κυπριακό δεν μπορεί να είναι ποτέ κανείς απολύτως βέβαιος. Οπως δημιουργήθηκε το ευνοϊκό κλίμα μπορεί να γκρεμιστεί. Ομως και σε αυτή την περίπτωση το Κυπριακό και πάλι θα λυθεί με διχοτόμηση. Κακή μεν εξέλιξη, αλλά θα είναι κι αυτή μια λύση.