Ευκαιρία η έλλειψη αυτοδυναμίας
Μιχάλης Παπαγιαννάκης, Συνέντευξη στoν Φώτη Παπούλια, Κυρ. Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2008-10-05
«Ανοίγονται δυνατότητες για λύσεις που θα βασίζονται σε συνεργασίες». Ετσι σχολιάζει ο Μιχ. Παπαγιαννάκης το ενδεχόμενο να μην υπάρχει αυτοδυναμία στις εκλογές. Ενώ στο ερώτημα τι θα πράξει ο ΣΥΡΙΖΑ, στη διάρκεια των διερευνητικών εντολών, αν το ΠΑΣΟΚ είναι πρώτο κόμμα, απαντά: «Δεν πρέπει να περιοριστούμε σε συζήτηση για το σχηματισμό κυβέρνησης, αλλά να προηγηθεί διαπραγμάτευση για τα συνολικά ζητήματα του πολιτικού συστήματος». *Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ επισημαίνει, πάντως, αντίφαση στο λόγο πολλών στελεχών του ΠΑΣΟΚ. «Παρουσιάζεται σαν ένα είδος υπόσχεσης του τύπου "εγώ επιδιώκω να είμαι αυτοδύναμος, αλλά θα έλθω μετά να σας προτείνω συνεργασία"», όπως σχολιάζει.
*Είστε έτοιμοι στον ΣΥΡΙΖΑ για μια «διετή προγραμματική σύμπραξη με το ΠΑΣΟΚ», όπως πρότεινε ο Θ. Πάγκαλος;
- Η «σύμπραξη» είναι ιδιαίτερα ασαφής, ενώ η «διετής» διάρκεια είναι παράξενα προσδιορισμένη. Ο Θ. Πάγκαλος υποθέτω ότι εννοεί να «δοκιμάσουμε» από κοινού δράσεις, για να δούμε αν μπορεί στην πράξη να προωθηθεί η τόσο συζητούμενη «προγραμματική και πολιτική σύγκλιση» που θα μπορούσε να αλλάξει το πολιτικό σκηνικό και τις πολιτικές προοπτικές. Θα μπορούσε να είναι κάτι πρωτότυπο στον δημόσιο πολιτικό διάλογο, που δεν χαρακτηρίζεται δα και από κάποια φαντασία. Ωστόσο, μια τέτοια πρόταση δεν μπορεί να βάλει στην άκρη το βασικό ζήτημα. Κι αυτό είναι ότι η όποια πρωτοβουλία και συμφωνία για ένα τέτοιο εγχείρημα δεν μπορεί παρά να είναι απόφαση θεσμική, η οποία λαμβάνεται από τα ενδιαφερόμενα κόμματα.
*Μπορεί, όμως, ο διάλογος να προχωρήσει όταν το ΠΑΣΟΚ προτάσσει το θέμα της δικής του αυτοδυναμίας;
- Εμφανίζεται, πράγματι, μια αντίφαση, η οποία στο λόγο πολλών στελεχών του ΠΑΣΟΚ παρουσιάζεται σαν ένα είδος υπόσχεσης του τύπου «εγώ επιδιώκω να είμαι αυτοδύναμος, αλλά θα έρθω μετά να σας προτείνω συνεργασία». Το ερώτημα είναι για ποιο λόγο. Για να είναι ισχυρότερη η συσπείρωση ευρύτερων κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, της οποίας όμως η μακροημέρευση θα εξαρτάται από την ανάλυση και τις ανάγκες του ΠΑΣΟΚ; Για να είναι καλυμμένη η όποια πολιτική αποφασίζει το ΠΑΣΟΚ από την πλευρά μιας αριστερής κριτικής και αντιπολίτευσης; Για να καλλιεργείται το κλίμα και η προδιάθεση συνεργασίας, η οποία βέβαια έτσι θα ευνοεί την επίτευξη της αυτοδυναμίας που τώρα δεν είναι καθόλου μα καθόλου μέσα στις πιθανές εξελίξεις; Χρειάζεται επιστροφή στα βασικά: αλλαγές των συντεταγμένων της πολιτικής, αλλαγή του ίδιου του πολιτικού συστήματος.
*Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ υποστήριξε ότι «η έλλειψη αυτοδυναμίας από μια άποψη ίσως είναι η λύση». Το επόμενο βήμα στη διακυβέρνηση του τόπου;
- Μην παρεξηγούμε τις αναπόφευκτες σχηματοποιήσεις στην τρέχουσα συζήτηση. Προφανώς και δεν είναι «λύση» η έλλειψη αυτοδυναμίας. Είναι, όμως, ευκαιρία για να ξαναδεί ο καθένας τα πράγματα εις βάθος. Αν δεν υπάρχει αυτοδυναμία, αυτό σημαίνει ότι ανοίγουν δυνατότητες για «λύσεις» που θα βασίζονται σε συνεργασίες ή σε επανειλημμένες εκλογικές αναμετρήσεις, ενδεχόμενες συμφωνίες θεσμικού χαρακτήρα για αλλαγή του εκλογικού συστήματος ή και γενικότερα του πολιτικού συστήματος. Σίγουρα δεν είναι αυτονόητες τέτοιες «λύσεις», ούτε ευνοούν τη σταθερότητα, η οποία πάντως δεν είναι και το άπαν της πολιτικής ζωής και των προοπτικών του τόπου...
*Αν φτάσουμε στο σενάριο των διερευνητικών εντολών, και το ΠΑΣΟΚ είναι πρώτο κόμμα, τι θα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ;
- Θα έχει, όπως και όλες οι πολιτικές δυνάμεις, ισχυρή πίεση από τους πολίτες και τη συγκυρία να εκφραστεί πολιτικά και να προβάλει προτάσεις και λύσεις στα ζητήματα που θα έχουν τεθεί. Σε περίπτωση μη αυτοδυναμίας, όπου ο σχηματισμός κυβέρνησης θα απαιτεί συμμαχίες, είναι φανερό ότι θα υπάρξουν σημαντικές αναταράξεις σε όλους τους χώρους. Πιστεύω ότι δεν πρέπει να περιοριστούμε σε συζήτηση για το σχηματισμό της κυβέρνησης, αλλά να προηγηθεί ανασκόπηση και διαπραγμάτευση για τα συνολικά ζητήματα του πολιτικού συστήματος, με προτάσεις συμφωνιών άμεσων μεταρρυθμίσεων. Να η ευκαιρία για πραγματικό διάλογο και δεσμεύσεις...
*Βλέπετε πρόωρες εκλογές;
- Συχνά τέτοιες εξελίξεις έρχονται από κει που δεν τις περιμένεις! Μεταξύ άλλων γιατί οι πρωτοβουλίες, χειρισμοί και ελιγμοί των ενδιαφερομένων δεν είναι πάντα διαφανείς. Αλλα λένε ότι επιδιώκουν και άλλα μεθοδεύουν, άλλα ελέγχουν και άλλα αγνοούν. Πρόωρες εκλογές δύσκολα θα γίνουν κατά λάθος, αλλά και δύσκολα θα μπορεί να διακρίνει κανείς στην ενδεχόμενη σχετική απόφαση του πρωθυπουργού τους πραγματικούς υπολογισμούς, τα διακυβεύματα και τα στοιχήματα, αν έχει την τάση να εγκαταλείπεται σε τέτοιους κινδύνους.
*Είστε έτοιμοι στον ΣΥΡΙΖΑ για μια «διετή προγραμματική σύμπραξη με το ΠΑΣΟΚ», όπως πρότεινε ο Θ. Πάγκαλος;
- Η «σύμπραξη» είναι ιδιαίτερα ασαφής, ενώ η «διετής» διάρκεια είναι παράξενα προσδιορισμένη. Ο Θ. Πάγκαλος υποθέτω ότι εννοεί να «δοκιμάσουμε» από κοινού δράσεις, για να δούμε αν μπορεί στην πράξη να προωθηθεί η τόσο συζητούμενη «προγραμματική και πολιτική σύγκλιση» που θα μπορούσε να αλλάξει το πολιτικό σκηνικό και τις πολιτικές προοπτικές. Θα μπορούσε να είναι κάτι πρωτότυπο στον δημόσιο πολιτικό διάλογο, που δεν χαρακτηρίζεται δα και από κάποια φαντασία. Ωστόσο, μια τέτοια πρόταση δεν μπορεί να βάλει στην άκρη το βασικό ζήτημα. Κι αυτό είναι ότι η όποια πρωτοβουλία και συμφωνία για ένα τέτοιο εγχείρημα δεν μπορεί παρά να είναι απόφαση θεσμική, η οποία λαμβάνεται από τα ενδιαφερόμενα κόμματα.
*Μπορεί, όμως, ο διάλογος να προχωρήσει όταν το ΠΑΣΟΚ προτάσσει το θέμα της δικής του αυτοδυναμίας;
- Εμφανίζεται, πράγματι, μια αντίφαση, η οποία στο λόγο πολλών στελεχών του ΠΑΣΟΚ παρουσιάζεται σαν ένα είδος υπόσχεσης του τύπου «εγώ επιδιώκω να είμαι αυτοδύναμος, αλλά θα έρθω μετά να σας προτείνω συνεργασία». Το ερώτημα είναι για ποιο λόγο. Για να είναι ισχυρότερη η συσπείρωση ευρύτερων κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, της οποίας όμως η μακροημέρευση θα εξαρτάται από την ανάλυση και τις ανάγκες του ΠΑΣΟΚ; Για να είναι καλυμμένη η όποια πολιτική αποφασίζει το ΠΑΣΟΚ από την πλευρά μιας αριστερής κριτικής και αντιπολίτευσης; Για να καλλιεργείται το κλίμα και η προδιάθεση συνεργασίας, η οποία βέβαια έτσι θα ευνοεί την επίτευξη της αυτοδυναμίας που τώρα δεν είναι καθόλου μα καθόλου μέσα στις πιθανές εξελίξεις; Χρειάζεται επιστροφή στα βασικά: αλλαγές των συντεταγμένων της πολιτικής, αλλαγή του ίδιου του πολιτικού συστήματος.
*Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ υποστήριξε ότι «η έλλειψη αυτοδυναμίας από μια άποψη ίσως είναι η λύση». Το επόμενο βήμα στη διακυβέρνηση του τόπου;
- Μην παρεξηγούμε τις αναπόφευκτες σχηματοποιήσεις στην τρέχουσα συζήτηση. Προφανώς και δεν είναι «λύση» η έλλειψη αυτοδυναμίας. Είναι, όμως, ευκαιρία για να ξαναδεί ο καθένας τα πράγματα εις βάθος. Αν δεν υπάρχει αυτοδυναμία, αυτό σημαίνει ότι ανοίγουν δυνατότητες για «λύσεις» που θα βασίζονται σε συνεργασίες ή σε επανειλημμένες εκλογικές αναμετρήσεις, ενδεχόμενες συμφωνίες θεσμικού χαρακτήρα για αλλαγή του εκλογικού συστήματος ή και γενικότερα του πολιτικού συστήματος. Σίγουρα δεν είναι αυτονόητες τέτοιες «λύσεις», ούτε ευνοούν τη σταθερότητα, η οποία πάντως δεν είναι και το άπαν της πολιτικής ζωής και των προοπτικών του τόπου...
*Αν φτάσουμε στο σενάριο των διερευνητικών εντολών, και το ΠΑΣΟΚ είναι πρώτο κόμμα, τι θα κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ;
- Θα έχει, όπως και όλες οι πολιτικές δυνάμεις, ισχυρή πίεση από τους πολίτες και τη συγκυρία να εκφραστεί πολιτικά και να προβάλει προτάσεις και λύσεις στα ζητήματα που θα έχουν τεθεί. Σε περίπτωση μη αυτοδυναμίας, όπου ο σχηματισμός κυβέρνησης θα απαιτεί συμμαχίες, είναι φανερό ότι θα υπάρξουν σημαντικές αναταράξεις σε όλους τους χώρους. Πιστεύω ότι δεν πρέπει να περιοριστούμε σε συζήτηση για το σχηματισμό της κυβέρνησης, αλλά να προηγηθεί ανασκόπηση και διαπραγμάτευση για τα συνολικά ζητήματα του πολιτικού συστήματος, με προτάσεις συμφωνιών άμεσων μεταρρυθμίσεων. Να η ευκαιρία για πραγματικό διάλογο και δεσμεύσεις...
*Βλέπετε πρόωρες εκλογές;
- Συχνά τέτοιες εξελίξεις έρχονται από κει που δεν τις περιμένεις! Μεταξύ άλλων γιατί οι πρωτοβουλίες, χειρισμοί και ελιγμοί των ενδιαφερομένων δεν είναι πάντα διαφανείς. Αλλα λένε ότι επιδιώκουν και άλλα μεθοδεύουν, άλλα ελέγχουν και άλλα αγνοούν. Πρόωρες εκλογές δύσκολα θα γίνουν κατά λάθος, αλλά και δύσκολα θα μπορεί να διακρίνει κανείς στην ενδεχόμενη σχετική απόφαση του πρωθυπουργού τους πραγματικούς υπολογισμούς, τα διακυβεύματα και τα στοιχήματα, αν έχει την τάση να εγκαταλείπεται σε τέτοιους κινδύνους.