Αμήχανη κυβέρνηση
Ελίζα Παπαδάκη, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2008-11-05
Ενώ η κρίση του διεθνούς χρηματοοικονομικού συστήματος θα αργήσει να ξεπεραστεί, η ύφεση έφθασε ήδη στις ΗΠΑ, εξαπλώνεται στην Ευρώπη και στις άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες, απειλεί πλέον και τις αναπτυσσόμενες σε όλον τον κόσμο. Στην Ελλάδα η διεθνής επιδείνωση αναδεικνύει επιπρόσθετα τις σοβαρές εγγενείς αδυναμίες της δικής μας οικονομίας. Την ώρα όμως που παντού- όχι μόνο σε διεθνές και σε ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά και σε κάθε επιμέρους χώρα- αναθεωρούνται πολιτικές και αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες για να αντιμετωπιστεί η επερχόμενη συμπίεση της παραγωγής, των εισοδημάτων και της απασχόλησης, η κυβέρνηση Καραμανλή μοιάζει να παρακολουθεί αμήχανη τις εξελίξεις.
Μια καλή ευκαιρία να διαγνωσθούν τα προβλήματα και να προταθούν καινούργιες πολιτικές και μέτρα ήταν η συζήτηση στη Βουλή την περασμένη Παρασκευή. Αλλά το μόνο που συνεισέφερε εκεί ο Πρωθυπουργός ήταν η υπεράσπιση του σχεδίου για τις τράπεζες. Θα υλοποιηθεί όμως, πώς και πότε; Κατά γενική παραδοχή, η υιοθέτηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση του σχεδίου βρετανικής έμπνευσης για τη στήριξη των τραπεζών με τεράστιους δημόσιους πόρους - και με κρατικό έλεγχο σε όσες χρειάζονταν επειγόντως ανακεφαλαιοποίηση- απέκρουσε έναν άμεσο κίνδυνο κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος συνολικά. Ενώ οι συνθήκες, άρα και οι συγκεκριμένες εφαρμογές, από χώρα σε χώρα διαφέρουν, η απόπειρα μεταφοράς του σχεδίου εδώ, με τα 28 δισ. ευρώ που διαθέτει το κράτος, δεν έχει πείσει. Χωρίς να διευκρινίζεται ποιες ανάγκες ακριβώς καλείται να καλύψει (περίσσεψαν οι διαβεβαιώσεις για την καλή υγεία των ελληνικών τραπεζών), το κυβερνητικό νομοσχέδιο τροποποιείται αδιάκοπα και τώρα εμφανίζονται οι μεγάλες τράπεζες- για τις οποίες και μαζί με τις οποίες αρχικά καταρτίστηκε- να διαμηνύουν ότι δεν το χρειάζονται. Αυτό δεν τις εμποδίζει να ανεβάζουν τα επιτόκια στις χορηγήσεις τους, περιορίζοντας τα δάνειά τους. Ολοένα περισσότερες επιχειρήσεις υποφέρουν από πιστωτική ασφυξία, κινδυνεύουν να μην έχουν να πληρώσουν προμηθευτές και εργαζομένους.
Απολύτως τίποτα δεν είχε όμως να πει ο κ. Καραμανλής για τον κρατικό προϋπολογισμό, για την αναγκαία αύξηση των δημοσίων επενδύσεων και των δαπανών για τη στήριξη της απασχόλησης και των χαμηλών εισοδημάτων, όπως την προωθούν άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η σιωπή του εξηγείται. Όταν τα ελληνικά κρατικά ελλείμματα ξεπερνούσαν το 3% του ΑΕΠ, αντί να εξαλείφονται τα χρόνια της ισχυρής μεγέθυνσης, και συντηρούσαν το πολύ υψηλό
Η ΚΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
των προηγούμενων ετών δεν αποτελεί δικαιολογία για κακή πολιτική και συσκότιση των προβλημάτων στις τωρινές δυσκολίες
δημόσιο χρέος της χώρας παραβιάζοντας συμφωνημένους ευρωπαϊκούς κανόνες, όταν και για το 2009 η Επιτροπή προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ 2,5% στην Ελλάδα και μόλις 0,1% στην ευρωζώνη, ο Πρωθυπουργός δεν μπορούσε να αναλάβει δεσμεύσεις χωρίς να εξασφαλίσει ότι θα εγκριθούν. Γι΄ αυτό και έσπευσε προχθές στις Βρυξέλλες για συνεννοήσεις. Όφειλε εν τούτοις να μιλήσει καθαρά. Η κακή πολιτική των προηγούμενων ετών δεν αποτελεί δικαιολογία για κακή πολιτική και συσκότιση των προβλημάτων στις τωρινές δυσκολίες.
Δύο συμπεράσματα επείγει να βγάλουμε τούτη την ώρα της κρίσης: Πρώτον, το ευεργέτημα που συνιστά για τη χώρα η έγκαιρη ένταξη στην ΟΝΕ. Χωρίς την ασπίδα του ευρώ οι επιπτώσεις θα ήσαν καταστροφικές- μεγάλη υποτίμηση, πανύψηλα επιτόκια, μαζικές χρεοκοπίες, δραματικές απώλειες εισοδημάτων και θέσεων εργασίας. Δεν τις βλέπουμε μόνο σε ασθενέστερες οικονομικά χώρες σαν την Ουγγαρία. Κλονίζεται ακόμα και η Δανία, οικονομία πρότυπο από κάθε άποψη: διεθνούς ανταγωνιστικότητας, καινοτομίας, μακροοικονομικής σταθερότητας, πλήρους απασχόλησης, χαμηλών ανισοτήτων, γενναιόδωρου κοινωνικού κράτους. Δεύτερον, όμως, χρειάζεται να αναγνωρίσουμε ότι δεν αξιοποιήσαμε την προστασία που παρέχει το ευρώ, μαζί και την εισροή σημαντικών κοινοτικών πόρων όλα αυτά τα χρόνια, για να ενισχύσουμε τις παραγωγικές δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας. Αγνοήθηκε η ανάγκη για πολιτικές με αυτό τον στόχο μπροστά στην ευκολία του χαμηλότοκου δανεισμού και της αύξησης των εισοδημάτων που προσέφερε το ευρώ. Μάρτυρας η εκρηκτική διόγκωση του εξωτερικού ελλείμματος- στο 15% του ΑΕΠ θα ανέβει το 2009, στο 15,5% το 2010 κατά τις προβλέψεις της Επιτροπής, υπονομεύοντας κάθε αναπτυξιακή προοπτική την επόμενη δεκαετία. Χρειάζεται να το αναγνωρίσουμε τώρα για να αντιστρέψουμε την αρνητική πορεία, όσο είναι ακόμα εφικτό χωρίς συντριπτικό κόστος.
Με τις εκλογές κατά νου, ο κ. Καραμανλής προσπάθησε να αποσπάσει την έγκριση της Ε.Ε. για μια πρόσθετη εισοδηματική στήριξη των οικονομικά ασθενέστερων, η οποία αναμφίβολα επιβάλλεται. Οι αναγκαίες ριζικές αλλαγές όμως στη διάρθρωση των δημοσίων δαπανών, οι νέες πολιτικές που απαιτούνται για να αναβαθμισθεί η παιδεία, η απασχόληση, το παραγωγικό δυναμικό της χώρας, βρίσκονται έξω από το οπτικό πεδίο αυτής της κυβέρνησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η τεράστια υστέρηση στην εξοικονόμηση και στις εναλλακτικές πηγές ενέργειας, σε όλες τις πράσινες πολιτικές, τομείς που πέρα από τις καλές τους συνέπειες στο περιβάλλον μπορούν να δημιουργήσουν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, πρόσθετα εισοδήματα, ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα για τη χώρα.
Μια καλή ευκαιρία να διαγνωσθούν τα προβλήματα και να προταθούν καινούργιες πολιτικές και μέτρα ήταν η συζήτηση στη Βουλή την περασμένη Παρασκευή. Αλλά το μόνο που συνεισέφερε εκεί ο Πρωθυπουργός ήταν η υπεράσπιση του σχεδίου για τις τράπεζες. Θα υλοποιηθεί όμως, πώς και πότε; Κατά γενική παραδοχή, η υιοθέτηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση του σχεδίου βρετανικής έμπνευσης για τη στήριξη των τραπεζών με τεράστιους δημόσιους πόρους - και με κρατικό έλεγχο σε όσες χρειάζονταν επειγόντως ανακεφαλαιοποίηση- απέκρουσε έναν άμεσο κίνδυνο κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος συνολικά. Ενώ οι συνθήκες, άρα και οι συγκεκριμένες εφαρμογές, από χώρα σε χώρα διαφέρουν, η απόπειρα μεταφοράς του σχεδίου εδώ, με τα 28 δισ. ευρώ που διαθέτει το κράτος, δεν έχει πείσει. Χωρίς να διευκρινίζεται ποιες ανάγκες ακριβώς καλείται να καλύψει (περίσσεψαν οι διαβεβαιώσεις για την καλή υγεία των ελληνικών τραπεζών), το κυβερνητικό νομοσχέδιο τροποποιείται αδιάκοπα και τώρα εμφανίζονται οι μεγάλες τράπεζες- για τις οποίες και μαζί με τις οποίες αρχικά καταρτίστηκε- να διαμηνύουν ότι δεν το χρειάζονται. Αυτό δεν τις εμποδίζει να ανεβάζουν τα επιτόκια στις χορηγήσεις τους, περιορίζοντας τα δάνειά τους. Ολοένα περισσότερες επιχειρήσεις υποφέρουν από πιστωτική ασφυξία, κινδυνεύουν να μην έχουν να πληρώσουν προμηθευτές και εργαζομένους.
Απολύτως τίποτα δεν είχε όμως να πει ο κ. Καραμανλής για τον κρατικό προϋπολογισμό, για την αναγκαία αύξηση των δημοσίων επενδύσεων και των δαπανών για τη στήριξη της απασχόλησης και των χαμηλών εισοδημάτων, όπως την προωθούν άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η σιωπή του εξηγείται. Όταν τα ελληνικά κρατικά ελλείμματα ξεπερνούσαν το 3% του ΑΕΠ, αντί να εξαλείφονται τα χρόνια της ισχυρής μεγέθυνσης, και συντηρούσαν το πολύ υψηλό
Η ΚΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
των προηγούμενων ετών δεν αποτελεί δικαιολογία για κακή πολιτική και συσκότιση των προβλημάτων στις τωρινές δυσκολίες
δημόσιο χρέος της χώρας παραβιάζοντας συμφωνημένους ευρωπαϊκούς κανόνες, όταν και για το 2009 η Επιτροπή προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ 2,5% στην Ελλάδα και μόλις 0,1% στην ευρωζώνη, ο Πρωθυπουργός δεν μπορούσε να αναλάβει δεσμεύσεις χωρίς να εξασφαλίσει ότι θα εγκριθούν. Γι΄ αυτό και έσπευσε προχθές στις Βρυξέλλες για συνεννοήσεις. Όφειλε εν τούτοις να μιλήσει καθαρά. Η κακή πολιτική των προηγούμενων ετών δεν αποτελεί δικαιολογία για κακή πολιτική και συσκότιση των προβλημάτων στις τωρινές δυσκολίες.
Δύο συμπεράσματα επείγει να βγάλουμε τούτη την ώρα της κρίσης: Πρώτον, το ευεργέτημα που συνιστά για τη χώρα η έγκαιρη ένταξη στην ΟΝΕ. Χωρίς την ασπίδα του ευρώ οι επιπτώσεις θα ήσαν καταστροφικές- μεγάλη υποτίμηση, πανύψηλα επιτόκια, μαζικές χρεοκοπίες, δραματικές απώλειες εισοδημάτων και θέσεων εργασίας. Δεν τις βλέπουμε μόνο σε ασθενέστερες οικονομικά χώρες σαν την Ουγγαρία. Κλονίζεται ακόμα και η Δανία, οικονομία πρότυπο από κάθε άποψη: διεθνούς ανταγωνιστικότητας, καινοτομίας, μακροοικονομικής σταθερότητας, πλήρους απασχόλησης, χαμηλών ανισοτήτων, γενναιόδωρου κοινωνικού κράτους. Δεύτερον, όμως, χρειάζεται να αναγνωρίσουμε ότι δεν αξιοποιήσαμε την προστασία που παρέχει το ευρώ, μαζί και την εισροή σημαντικών κοινοτικών πόρων όλα αυτά τα χρόνια, για να ενισχύσουμε τις παραγωγικές δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας. Αγνοήθηκε η ανάγκη για πολιτικές με αυτό τον στόχο μπροστά στην ευκολία του χαμηλότοκου δανεισμού και της αύξησης των εισοδημάτων που προσέφερε το ευρώ. Μάρτυρας η εκρηκτική διόγκωση του εξωτερικού ελλείμματος- στο 15% του ΑΕΠ θα ανέβει το 2009, στο 15,5% το 2010 κατά τις προβλέψεις της Επιτροπής, υπονομεύοντας κάθε αναπτυξιακή προοπτική την επόμενη δεκαετία. Χρειάζεται να το αναγνωρίσουμε τώρα για να αντιστρέψουμε την αρνητική πορεία, όσο είναι ακόμα εφικτό χωρίς συντριπτικό κόστος.
Με τις εκλογές κατά νου, ο κ. Καραμανλής προσπάθησε να αποσπάσει την έγκριση της Ε.Ε. για μια πρόσθετη εισοδηματική στήριξη των οικονομικά ασθενέστερων, η οποία αναμφίβολα επιβάλλεται. Οι αναγκαίες ριζικές αλλαγές όμως στη διάρθρωση των δημοσίων δαπανών, οι νέες πολιτικές που απαιτούνται για να αναβαθμισθεί η παιδεία, η απασχόληση, το παραγωγικό δυναμικό της χώρας, βρίσκονται έξω από το οπτικό πεδίο αυτής της κυβέρνησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η τεράστια υστέρηση στην εξοικονόμηση και στις εναλλακτικές πηγές ενέργειας, σε όλες τις πράσινες πολιτικές, τομείς που πέρα από τις καλές τους συνέπειες στο περιβάλλον μπορούν να δημιουργήσουν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, πρόσθετα εισοδήματα, ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα για τη χώρα.
