Η διαδικασία λύσης του ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ
"Σας υπόσχομαι ιδρώτα, δάκρυα και λύπη" είπε ο Τσώρτσιλ. Κέρδισε τον πόλεμο, έχασε τις εκλογές
Χριστίνα Πουλίδου, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2008-11-16
Όταν καταπατείται ένα οικόπεδο και η αποκατάσταση της κυριότητας δεν γίνει στην ώρα της, τότε η κατάσταση περιπλέκεται - καθώς το οικόπεδο ενδέχεται να κτιστεί, η κυριότητα να κατανεμηθεί σε πολλά μερίδια, κάποια απ΄ αυτά να μεταβιβαστούν με δωρεές ή κληρονομιές, η περιοχή μπορεί νάχει αναβαθμιστεί ή αντίθετα να έχει υποβαθμιστεί και όταν μετά από χρόνια επιδιωχθεί η αποκατάσταση της ανωμαλίας, η συνολική εικόνα θα είναι ριζικά διαφορετική και η δίκαιη αποκατάσταση του θιγόμενου εξαιρετικά περίπλοκη.
Αυτή την απλή αλήθεια, που όλοι ανεξαιρέτως γνωρίζουμε, αν τη μεταφέρουμε στο χώρο της πολιτικής γίνεται εύκολα κατανοητή η δυσκολία επίλυσης του Κυπριακού. Η χρόνια εκκρεμότητα που μούχλιασε, οι αλλαγές του περιβάλλοντος που επισωρεύτηκαν, τα τετελεσμένα που δημιουργήθηκαν, οι καχυποψίες που κτίσθηκαν, όλα μαζί δημιούργησαν διαστρωματώσεις δυσκολιών που δύσκολα καταρρίπτονται. Όσοι λοιπόν εκ του πονηρού χωρίζουν τον κόσμο στους "χαρωπούς" και τους "ανήσυχους", τους "αφελείς" και τους "προβληματισμένους", τους "αισιόδοξους" και τους "επιφυλακτικούς" χρωματίζοντας απαξιωτικά τους μεν και προσδίδοντας στους δε τα εύσημα της σύνεσης και της σοφίας, σήμερα αναθαρρούν. Οι αντικειμενικές δυσκολίες μετατρέπουν το άγαλμα σε "σοφό" γέροντα, καθώς όσοι συνιστούσαν ακινησία και χαρακτήριζαν ως "ματαιοπονία" την προσπάθεια Χριστόφια επίλυσης του Κυπριακού, σήμερα επαίρονται για την ευστοχία τους.
Μακράς πνοής η προσπάθεια Χριστόφια
Η κατάσταση είναι δύσκολη, δεν είναι όμως απελπιστική, ούτε αδιέξοδη. Η προσπάθεια που ανέλαβε ο Πρόεδρος Χριστόφιας είναι μακράς πνοής, απαιτεί υπομονή, επιμονή και σταθερότητα και επειδή δεν παίζει στο επίπεδο των εντυπώσεων, δεν είναι δημοφιλής. Ως εκ τούτου, οι εντυπώσεις που διαχέονται για τη δύσβατη πορεία των συνομιλιών δεν είναι ανακριβείς, αλλά η φόρτισή τους δεν είναι πολιτικά αθώα. Όσοι φωταγωγούν τις δυσκολίες για να καταγγείλουν την τουρκοκυπριακή πλευρά, επιδιώκουν να ακυρώσουν το εγχείρημα Χριστόφια και να απαξιώσουν τον Πρόεδρο - ως ηγέτη καλών προθέσεων αλλά μειωμένης πολιτικής διορατικότητας. Το πολιτικώς ορθό σε αυτή την περίσταση οδηγεί λοιπόν στην άνευ όρων, απόλυτη και συνεπή στήριξη του Προέδρου Χριστόφια.
Οι συνομιλίες των δύο Κυπρίων ηγετών έχουν δείξει, πως κάθε λέξη έχει ουρά και άρα η διαπραγμάτευση μπορεί να πολυκαιρίσει παλεύοντας με τον πρώτο εχθρό: τον εκφυλισμό της. Για την αντιμετώπιση αυτού του "εχθρού" επιστρατεύεται η διαδικασία και η μέθοδος Ντάουνερ (των τριών καλαθιών: των συγκλίσεων, αποκλίσεων και πιθανών συμβιβασμών) είναι παραγωγική - όταν τηρείται.
Ο δεύτερος "εχθρός" μοιάζει να εντοπίζεται στην Τουρκία - συγκεκριμένα στο θολό στίγμα που εκπέμπει η στρατηγική της Άγκυρας. Ο ευρωπαϊκός Τύπος τον τελευταίο καιρό φιλοξενεί όλο και πιο συχνά αναλύσεις που μιλούν για την "αστάθεια" της πολιτικής βούλησης Ερντογάν. Συγκεκριμένα, ο Τούρκος πρωθυπουργός επικρίνεται για την εμμονή του στην πάταξη των εσωτερικών του αντιπάλων και την ελλειμματική χάραξη προωθητικών πολιτικών, κυρίως την υστέρηση στη διαδικασία της ευρωπαϊκής προσαρμογής. Σύμφωνα με αυτές τις αναλύσεις, ο Τ. Ερντογάν προτάσσει την πολιτική παρουσία του στη Μέση Ανατολή και την περιοχή του Καυκάσου και αντιμετωπίζει ως δευτερεύουσα έννοια την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας του. Τούτων δοθέντων, αναφέρουν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, η Ε.Ε. δύσκολα θα ανοίξει νέα κεφάλαια σε διαπραγμάτευση, όταν μάλιστα η διεθνής κρίση έχει κάνει εξαιρετικά δυσκίνητη τη λειτουργία των μηχανισμών της διεύρυνσης.
Οι αναλύσεις αυτές ενδεχομένως να ερμηνεύουν και τη δυστοκία της στάσης Ταλάτ στις συνομιλίες για το Κυπριακό, σε κάθε περίπτωση όμως - αν ευσταθούν - προσθέτουν δυσκολία στη διαδικασία λύσης του Κυπριακού, που ήταν η κεντρική ψηφίδα στην εικόνα της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης της Τουρκίας. Με άλλα λόγια, αν η Άγκυρα αλλάξει "γήπεδο", αν εστιάσει δηλαδή το ενδιαφέρον της προς ανατολάς, τότε η λύση του Κυπριακού δεν είναι στην ατζέντα της και άρα η διαδικασία θα συρθεί ωσότου εκπνεύσει και τότε θα εκκινήσει η διαδικασία αναβάθμισης του ψευδοκράτους.
Ο τρίτος "εχθρός" είναι τέλος εσωτερικός - είναι η κόπωση, η απογοήτευση και τελικά ο θυμός της κοινωνίας για το ανεκπλήρωτο, είναι η προσβεβλημένη ευθιξία και η καταπιεσμένη αδικία αυτή που δηλητηριάζει το δημόσιο αίσθημα και μεταστρέφει την ελπίδα σε απογοήτευση, την καλοπροαίρετη διάθεση σε εχθρότητα. Στο κλίμα αυτό επενδύουν οι εσωτερικοί αντίπαλοι του Προέδρου Χριστόφια, που παρεμβαίνουν και το κολακεύουν, το εγκωμιάζουν, το μεταπλάθουν και τελικά μετατρέπουν το θυμικό σε τοξικό. Με τις ευλογίες του αρχιεπισκόπου και τη συνδρομή του Τάσσου Παπαδόπουλου.
Αυτή την απλή αλήθεια, που όλοι ανεξαιρέτως γνωρίζουμε, αν τη μεταφέρουμε στο χώρο της πολιτικής γίνεται εύκολα κατανοητή η δυσκολία επίλυσης του Κυπριακού. Η χρόνια εκκρεμότητα που μούχλιασε, οι αλλαγές του περιβάλλοντος που επισωρεύτηκαν, τα τετελεσμένα που δημιουργήθηκαν, οι καχυποψίες που κτίσθηκαν, όλα μαζί δημιούργησαν διαστρωματώσεις δυσκολιών που δύσκολα καταρρίπτονται. Όσοι λοιπόν εκ του πονηρού χωρίζουν τον κόσμο στους "χαρωπούς" και τους "ανήσυχους", τους "αφελείς" και τους "προβληματισμένους", τους "αισιόδοξους" και τους "επιφυλακτικούς" χρωματίζοντας απαξιωτικά τους μεν και προσδίδοντας στους δε τα εύσημα της σύνεσης και της σοφίας, σήμερα αναθαρρούν. Οι αντικειμενικές δυσκολίες μετατρέπουν το άγαλμα σε "σοφό" γέροντα, καθώς όσοι συνιστούσαν ακινησία και χαρακτήριζαν ως "ματαιοπονία" την προσπάθεια Χριστόφια επίλυσης του Κυπριακού, σήμερα επαίρονται για την ευστοχία τους.
Μακράς πνοής η προσπάθεια Χριστόφια
Η κατάσταση είναι δύσκολη, δεν είναι όμως απελπιστική, ούτε αδιέξοδη. Η προσπάθεια που ανέλαβε ο Πρόεδρος Χριστόφιας είναι μακράς πνοής, απαιτεί υπομονή, επιμονή και σταθερότητα και επειδή δεν παίζει στο επίπεδο των εντυπώσεων, δεν είναι δημοφιλής. Ως εκ τούτου, οι εντυπώσεις που διαχέονται για τη δύσβατη πορεία των συνομιλιών δεν είναι ανακριβείς, αλλά η φόρτισή τους δεν είναι πολιτικά αθώα. Όσοι φωταγωγούν τις δυσκολίες για να καταγγείλουν την τουρκοκυπριακή πλευρά, επιδιώκουν να ακυρώσουν το εγχείρημα Χριστόφια και να απαξιώσουν τον Πρόεδρο - ως ηγέτη καλών προθέσεων αλλά μειωμένης πολιτικής διορατικότητας. Το πολιτικώς ορθό σε αυτή την περίσταση οδηγεί λοιπόν στην άνευ όρων, απόλυτη και συνεπή στήριξη του Προέδρου Χριστόφια.
Οι συνομιλίες των δύο Κυπρίων ηγετών έχουν δείξει, πως κάθε λέξη έχει ουρά και άρα η διαπραγμάτευση μπορεί να πολυκαιρίσει παλεύοντας με τον πρώτο εχθρό: τον εκφυλισμό της. Για την αντιμετώπιση αυτού του "εχθρού" επιστρατεύεται η διαδικασία και η μέθοδος Ντάουνερ (των τριών καλαθιών: των συγκλίσεων, αποκλίσεων και πιθανών συμβιβασμών) είναι παραγωγική - όταν τηρείται.
Ο δεύτερος "εχθρός" μοιάζει να εντοπίζεται στην Τουρκία - συγκεκριμένα στο θολό στίγμα που εκπέμπει η στρατηγική της Άγκυρας. Ο ευρωπαϊκός Τύπος τον τελευταίο καιρό φιλοξενεί όλο και πιο συχνά αναλύσεις που μιλούν για την "αστάθεια" της πολιτικής βούλησης Ερντογάν. Συγκεκριμένα, ο Τούρκος πρωθυπουργός επικρίνεται για την εμμονή του στην πάταξη των εσωτερικών του αντιπάλων και την ελλειμματική χάραξη προωθητικών πολιτικών, κυρίως την υστέρηση στη διαδικασία της ευρωπαϊκής προσαρμογής. Σύμφωνα με αυτές τις αναλύσεις, ο Τ. Ερντογάν προτάσσει την πολιτική παρουσία του στη Μέση Ανατολή και την περιοχή του Καυκάσου και αντιμετωπίζει ως δευτερεύουσα έννοια την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας του. Τούτων δοθέντων, αναφέρουν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, η Ε.Ε. δύσκολα θα ανοίξει νέα κεφάλαια σε διαπραγμάτευση, όταν μάλιστα η διεθνής κρίση έχει κάνει εξαιρετικά δυσκίνητη τη λειτουργία των μηχανισμών της διεύρυνσης.
Οι αναλύσεις αυτές ενδεχομένως να ερμηνεύουν και τη δυστοκία της στάσης Ταλάτ στις συνομιλίες για το Κυπριακό, σε κάθε περίπτωση όμως - αν ευσταθούν - προσθέτουν δυσκολία στη διαδικασία λύσης του Κυπριακού, που ήταν η κεντρική ψηφίδα στην εικόνα της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης της Τουρκίας. Με άλλα λόγια, αν η Άγκυρα αλλάξει "γήπεδο", αν εστιάσει δηλαδή το ενδιαφέρον της προς ανατολάς, τότε η λύση του Κυπριακού δεν είναι στην ατζέντα της και άρα η διαδικασία θα συρθεί ωσότου εκπνεύσει και τότε θα εκκινήσει η διαδικασία αναβάθμισης του ψευδοκράτους.
Ο τρίτος "εχθρός" είναι τέλος εσωτερικός - είναι η κόπωση, η απογοήτευση και τελικά ο θυμός της κοινωνίας για το ανεκπλήρωτο, είναι η προσβεβλημένη ευθιξία και η καταπιεσμένη αδικία αυτή που δηλητηριάζει το δημόσιο αίσθημα και μεταστρέφει την ελπίδα σε απογοήτευση, την καλοπροαίρετη διάθεση σε εχθρότητα. Στο κλίμα αυτό επενδύουν οι εσωτερικοί αντίπαλοι του Προέδρου Χριστόφια, που παρεμβαίνουν και το κολακεύουν, το εγκωμιάζουν, το μεταπλάθουν και τελικά μετατρέπουν το θυμικό σε τοξικό. Με τις ευλογίες του αρχιεπισκόπου και τη συνδρομή του Τάσσου Παπαδόπουλου.