Η κάθαρση για το Βατοπέδι δεν θα επέλθει με κάποιες Ιφιγένειες
Νίκος Τσούκαλης, Συνέντευξη στoν Κώστα Πουλακίδα, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2008-12-28
"Έμπρακτη κάθαρση" και όχι "ανώδυνες αντικειμενικές ευθύνες" ζητά ο Νίκος Τσούκαλης για το σκάνδαλο του Βατοπεδίου, λίγες ημέρες μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της εξεταστικής επιτροπής και με ορατή την πρόταση για προανακριτική επιτροπή. Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, μέλος της εξεταστικής, διάβασε δεκάδες χιλιάδες σελίδες πρακτικών και άκουσε δεκάδες μάρτυρες. Το πολιτικό του συμπέρασμα είναι ότι η πολιτική ευθύνη φθάνει "μέχρι το πρωθυπουργικό γραφείο".
Στη συνέντευξή του στην "Κυριακάτικη Αυγή" ο Ν. Τσούκαλης καταγγέλλει τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ, που "διαβρωμένα από τον κυβερνητισμό και την αλαζονεία" αδυνατούν να διαπιστώσουν ακόμα και πολιτικές ευθύνες κατά την περίοδο της διακυβέρνησής τους. Προειδοποιεί δε το ΠΑΣΟΚ, που ετοιμάζεται να ζητήσει προανακριτική επιτροπή, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ "δεν θα μείνει απλώς στην παρακολούθηση της πρότασης ενός κόμματος που μπορεί να έχει αυτή την πρωτοβουλία"…
* Η εξεταστική επιτροπή κράτησε περίπου ένα μήνα. Κατέθεσαν δεκάδες μάρτυρες, διαβάσατε δεκάδες χιλιάδες σελίδες και εκατοντάδες δημόσια έγγραφα. Ποια είναι τα συμπεράσματά σας από τη λειτουργία της εξεταστικής;
Με το τέλος των εργασιών της εξεταστικής επιτροπής μπορούμε αβίαστα να πούμε ότι η ιστορία του Βατοπεδίου είναι το μεγαλύτερο σκάνδαλο που έχει ανακύψει στη χώρα μας μεταπολεμικά. Έχουμε καταλήξει στους υπευθύνους. Έχουμε καταλογίσει πολιτικές ευθύνες και καταλήξαμε αβίαστα για ποιους και για ποια αδικήματα απαιτείται σύσταση προκαταρκτικής επιτροπής.
Επιβεβαιώθηκε η διαίσθηση των πολιτών τόσο για το εύρος του σκανδάλου όσο και για τους φυσικούς και ηθικούς αυτουργούς. Επιβεβαιώθηκε επίσης η πεποίθησή τους ότι οι κομματικές σκοπιμότητες και ιδιοτέλειες θα οδηγούσαν στην κατάθεση διαφορετικών πορισμάτων.
Συγχρόνως απαιτούν εδώ και τώρα κάθαρση έμπρακτη, μακριά από ανώδυνες αντικειμενικές πολιτικές ευθύνες και δήθεν αναπομπές και έμπρακτες μετάνοιες.
Τι είδε και δεν είδε η εξεταστική
* Ο ΣΥΡΙΖΑ καταλόγισε πολιτικές ευθύνες σε 7 υπουργούς. Σε ποια στοιχεία βασίστηκε η ετυμηγορία σας;
Διαπιστώσαμε σαφέστατες, διακριτές και προσωποποιημένες πολιτικές ευθύνες σε εννέα, όχι επτά, πολιτικά πρόσωπα τόσο της περιόδου διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ όσο και της περιόδου διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, δηλαδή συγκεκριμένα στους κ.κ. Δρυ, Φωτιάδη, Κοντό, Δούκα, Μπασιάκο, Ρουσόπουλο, Βουλγαράκη, Κιλτίδη και Μπέζα.
Ξεκινώντας απʼ αυτά τα πολιτικά πρόσωπα οδηγούμαστε αναπόφευκτα στο συμπέρασμα του καταλογισμού πολιτικής ευθύνης στην κορυφή της πυραμίδας, δηλαδή μέχρι το πρωθυπουργικό γραφείο. Καταλήξαμε, επίσης, ότι, εκτός των πολιτικών ευθυνών, απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση για τη διακρίβωση ύπαρξης ποινικών ευθυνών για τους κ.κ. Δρυ, Φωτιάδη, Δούκα, Κοντό, Μπασιάκο. Και τέλος για τους κ.κ. Ρουσόπουλο και Βουλγαράκη, οι οποίοι ναι μεν δεν έχουν αφήσει αποτύπωμα υπογραφής, πλην όμως τα κενά τα οποία είχαμε και έχουμε ως Επιτροπή από την όλη διαδικασία απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση για τον βαθμό εμπλοκής τους στην όλη υπόθεση.
Επί πλέον, λόγω της απαράδεκτης και ύποπτης ολιγωρίας των αρμοδίων αρχών, δεν είχαμε τη δυνατότητα να αξιολογήσουμε την κίνηση των πολλών λογαριασμών της μονής.
Δεν μπορέσαμε να ακολουθήσουμε μέχρι τέλους την πορεία του χρήματος. Δεν έχουμε φτάσει ούτε στη μέση της πορείας αυτής. Δεν γνωρίζουμε τους τελικούς αποδέκτες ποσών άνω των 10.000.000 ευρώ. Και βεβαίως δεν έχουμε αξιολογήσει ακόμη τους λογαριασμούς που ήρθαν από την Κύπρο, το αν κατέληξε και σε ποια φυσικά πρόσωπα. Και μόνο αυτό θα ήταν επαρκής δικαιολογία, προκειμένου να ζητήσουμε τη σύσταση της Προκαταρκτικής Επιτροπής.
Επιδιώξαμε κοινό πόρισμα
* Γιατί δεν μπορέσατε να συμφωνήσετε σε κοινό πόρισμα όλα τα κόμματα ή έστω με κάποια;
Το επιδιώξαμε μέχρι την τελευταία στιγμή, ακόμα και κατά τη συζήτηση στην ολομέλεια το επιδίωξε ο Αλέκος Αλαβάνος. Δυστυχώς, όμως, κυρίως τα δύο μεγάλα κόμματα, η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ, διαβρωμένα από τον κυβερνητισμό και την αλαζονεία, είναι ανίκανα και ανήμπορα να διαπιστώσουν ακόμη και πολιτικές ευθύνες κατά την περίοδο της διακυβέρνησής τους.
Θα ήταν καλό για τη χώρα, καλό και για τις πολιτικές δυνάμεις, εάν μπορούσαμε να συγκλίνουμε σε κάποιες γενικές διαπιστώσεις μέσω των πορισμάτων μας. Έτσι έχουμε δύο πορίσματα, ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. Αυτό μεν της Ν.Δ. καταλογίζει απλώς, αναγνωρίζει, αντικειμενικές πολιτικές ευθύνες του δημοσίου διαχρονικά. Το γεγονός αυτό συσκοτίζει επικίνδυνα την πολιτική ευθύνη, αίρει ουσιαστικά, κάθε έννοια ευθύνης των πολιτικών προσώπων.
Το δε ΠΑΣΟΚ, χρησιμοποιώντας διάφορα λογικά άλματα και εκτιμήσεις, απαλλάσσει, αμνηστεύει εντελώς τη δική του διακυβέρνηση, δηλαδή μέχρι και το 2004. Κατόπιν αυτού η φιλοσοφία του δικού μας πορίσματος δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να ταυτιστεί με αυτή των δύο κομμάτων. Με τα άλλα δύο κόμματα της αντιπολίτευσης θα μπορούσαμε να βρούμε μια κοινή βάση, πλην όμως οι γνωστές εμμονές του ΚΚΕ αλλά και οι σαφείς διαφορές μας με τον ΛΑΟΣ στις θεσμικές προτάσεις το κατέστησαν ανέφικτο.
* Τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και άλλα κόμματα, συμφωνούν ότι πρέπει να διερευνηθούν οι ποινικές ευθύνες. Δεν ανησυχείτε μήπως αντικειμενικά εντάσσεστε στον πολιτικό σχεδιασμό του ΠΑΣΟΚ για να πέσει η κυβέρνηση από το σκάνδαλο του Βατοπεδίου;
Σε καμία περίπτωση. Εμείς, ως Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, νιώθουμε απολύτως δικαιωμένοι για την αρχική επιμονή μας για σύσταση μόνο της Εξεταστικής Επιτροπής για διερεύνηση του σκανδάλου σε βάθος χρόνου και όχι στις απαγορευτικές προθεσμίες της Προκαταρκτικής Επιτροπής. Εμείς δεν διαθέτουμε τον απαιτούμενο αριθμό των βουλευτών, προκειμένου να κινήσουμε την κοινοβουλευτική διαδικασία. Όμως εμείς ως κόμμα έχουμε την πολιτική υποχρέωση και απέναντι στους πολίτες και απέναντι στους ψηφοφόρους μας να λειτουργήσουμε ανεξαρτήτως αυτής της δυνατότητας και να καταθέσουμε εγκαίρως και πλήρως την πρότασή μας.
Γι’ αυτό ακριβώς εγκαίρως, στις 15 Δεκεμβρίου, δηλώσαμε τη θέση μας, όσον αφορά τα πρόσωπα και, όταν θα έρθει η στιγμή της συζήτησης στο Κοινοβούλιο, η πρότασή μας θα είναι πλήρης. Δεν θα μείνουμε απλώς και μόνο στην παρακολούθηση μιας πρότασης ενός κόμματος που μπορεί να έχει αυτήν την πρωτοβουλία.
(ΠΛΑΙΣΙΟ)
Εκκλησία και πολιτική: σχέση αλληλεξάρτησης και συνενοχής
Ο ενορχηστρωτής του σκανδάλου του Βατοπεδίου δεν βρίσκεται μόνο στις κυβερνήσεις και τις πολιτικές ηγεσίες, τονίζει ο Ν. Τσούκαλης προειδοποιώντας ότι μία αντίθετη θεώρηση μπορεί να οδηγήσει στο λάθος συμπέρασμα ότι αρκεί η κυβερνητική αλλαγή ως λύση του προβλήματος.
* Ο πρωθυπουργός και η Ν.Δ. αναγνώρισαν "αντικειμενική πολιτική ευθύνη", αλλά δεν προχώρησε σε έμπρακτη αναγνώριση αυτής. Με δεδομένο ότι το σκάνδαλο έφθασε στα πρωθυπουργικά γραφεία, εκτιμάτε ότι η απομάκρυνση των εμπλεκομένων υπουργών αρκεί;
Σε καμία περίπτωση. Η κάθαρση δεν μπορεί να επέλθει με κάποιες Ιφιγένειες. Μέσα από το συγκλονιστικό αποδεικτικό υλικό ξετυλίχθηκε με τον πλέον παραστατικό τρόπο ο συνεκτικός ιστός ή το υπόστρωμα πάνω στο οποίο εκτυλίχθηκε το σκάνδαλο, δηλαδή η διαχρονική, νοσηρή και αδιαφανής σχέση αλληλεξάρτησης και συνενοχής μεταξύ πολιτικής και Εκκλησίας. Σχέση που διαμορφώνει εξωθεσμικά κέντρα παρέμβασης και επιβολής, όπου πολιτικές ηγεσίες, πολιτικοί, δικαιοσύνη, θεσμικά όργανα, οικονομικοί και κοινωνικοί φορείς υποτάσσονται και διεκπεραιώνουν "θεϊκώ δικαίω".
Το δέος έναντι του ρασοφόρου οδηγεί σε συμπεριφορές που προσιδιάζουν σε θεοκρατικό καθεστώς. Παρακάμπτεται κάθε κοσμικός θεσμός και οι υπηρεσιακοί παράγοντες μετατρέπονται σε μεταπράτες της θεϊκής βούλησης. Θα ήταν απρόσφορο και αναποτελεσματικό να αναζητήσουμε τον ενορχηστρωτή του εκπληκτικού συντονισμού των διαφόρων επιπέδων και παραμέτρων του σκανδάλου μόνο στις πολιτικές ηγεσίες και τις κυβερνήσεις.
Αυτή η στενή θεώρηση μπορεί να οδηγήσει στο επιφανειακό και επιπόλαιο συμπέρασμα ότι μία κυβερνητική αλλαγή θα μπορούσε ίσως να υπαγορεύσει και τη λύση του προβλήματος.
* Με αφορμή το Βατοπέδι επαναφέρατε σειρά θεσμικών προτάσεων του ΣΥΡΙΖΑ, με κυρίαρχη τον χωρισμό της εκκλησίας από το κράτος. Σχεδιάζετε κάποια συγκεκριμένη πρωτοβουλία;
Δεν θα μπορούσαμε να ολοκληρώσουμε τη διαδικασία της Εξεταστικής χωρίς να καταλήξει το πόρισμά μας σε προτάσεις θεσμικού χαρακτήρα, προτάσεις που θα θωρακίσουν τον πολιτικό και δημόσιο βίο με νέους θεσμούς ή θα αναδιαρθρώσουν και ενισχύσουν τους ήδη υφιστάμενους.
Προτείναμε διακριτές σχέσεις κράτους - Εκκλησίας, εκκαθάριση της Εκκλησιαστικής περιουσίας, άρση των φορολογικών προνομίων της Εκκλησίας, ριζική αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου διαχείρισης και αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, ριζική αναδιάρθρωση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ), προστασία δασών και δασικών εκτάσεων, αλλαγή του νόμου περί ευθύνης υπουργών και αναβάθμιση σε ανεξάρτητη Αρχή της Επιτροπής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες.
Στη συνέντευξή του στην "Κυριακάτικη Αυγή" ο Ν. Τσούκαλης καταγγέλλει τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ, που "διαβρωμένα από τον κυβερνητισμό και την αλαζονεία" αδυνατούν να διαπιστώσουν ακόμα και πολιτικές ευθύνες κατά την περίοδο της διακυβέρνησής τους. Προειδοποιεί δε το ΠΑΣΟΚ, που ετοιμάζεται να ζητήσει προανακριτική επιτροπή, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ "δεν θα μείνει απλώς στην παρακολούθηση της πρότασης ενός κόμματος που μπορεί να έχει αυτή την πρωτοβουλία"…
* Η εξεταστική επιτροπή κράτησε περίπου ένα μήνα. Κατέθεσαν δεκάδες μάρτυρες, διαβάσατε δεκάδες χιλιάδες σελίδες και εκατοντάδες δημόσια έγγραφα. Ποια είναι τα συμπεράσματά σας από τη λειτουργία της εξεταστικής;
Με το τέλος των εργασιών της εξεταστικής επιτροπής μπορούμε αβίαστα να πούμε ότι η ιστορία του Βατοπεδίου είναι το μεγαλύτερο σκάνδαλο που έχει ανακύψει στη χώρα μας μεταπολεμικά. Έχουμε καταλήξει στους υπευθύνους. Έχουμε καταλογίσει πολιτικές ευθύνες και καταλήξαμε αβίαστα για ποιους και για ποια αδικήματα απαιτείται σύσταση προκαταρκτικής επιτροπής.
Επιβεβαιώθηκε η διαίσθηση των πολιτών τόσο για το εύρος του σκανδάλου όσο και για τους φυσικούς και ηθικούς αυτουργούς. Επιβεβαιώθηκε επίσης η πεποίθησή τους ότι οι κομματικές σκοπιμότητες και ιδιοτέλειες θα οδηγούσαν στην κατάθεση διαφορετικών πορισμάτων.
Συγχρόνως απαιτούν εδώ και τώρα κάθαρση έμπρακτη, μακριά από ανώδυνες αντικειμενικές πολιτικές ευθύνες και δήθεν αναπομπές και έμπρακτες μετάνοιες.
Τι είδε και δεν είδε η εξεταστική
* Ο ΣΥΡΙΖΑ καταλόγισε πολιτικές ευθύνες σε 7 υπουργούς. Σε ποια στοιχεία βασίστηκε η ετυμηγορία σας;
Διαπιστώσαμε σαφέστατες, διακριτές και προσωποποιημένες πολιτικές ευθύνες σε εννέα, όχι επτά, πολιτικά πρόσωπα τόσο της περιόδου διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ όσο και της περιόδου διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, δηλαδή συγκεκριμένα στους κ.κ. Δρυ, Φωτιάδη, Κοντό, Δούκα, Μπασιάκο, Ρουσόπουλο, Βουλγαράκη, Κιλτίδη και Μπέζα.
Ξεκινώντας απʼ αυτά τα πολιτικά πρόσωπα οδηγούμαστε αναπόφευκτα στο συμπέρασμα του καταλογισμού πολιτικής ευθύνης στην κορυφή της πυραμίδας, δηλαδή μέχρι το πρωθυπουργικό γραφείο. Καταλήξαμε, επίσης, ότι, εκτός των πολιτικών ευθυνών, απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση για τη διακρίβωση ύπαρξης ποινικών ευθυνών για τους κ.κ. Δρυ, Φωτιάδη, Δούκα, Κοντό, Μπασιάκο. Και τέλος για τους κ.κ. Ρουσόπουλο και Βουλγαράκη, οι οποίοι ναι μεν δεν έχουν αφήσει αποτύπωμα υπογραφής, πλην όμως τα κενά τα οποία είχαμε και έχουμε ως Επιτροπή από την όλη διαδικασία απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση για τον βαθμό εμπλοκής τους στην όλη υπόθεση.
Επί πλέον, λόγω της απαράδεκτης και ύποπτης ολιγωρίας των αρμοδίων αρχών, δεν είχαμε τη δυνατότητα να αξιολογήσουμε την κίνηση των πολλών λογαριασμών της μονής.
Δεν μπορέσαμε να ακολουθήσουμε μέχρι τέλους την πορεία του χρήματος. Δεν έχουμε φτάσει ούτε στη μέση της πορείας αυτής. Δεν γνωρίζουμε τους τελικούς αποδέκτες ποσών άνω των 10.000.000 ευρώ. Και βεβαίως δεν έχουμε αξιολογήσει ακόμη τους λογαριασμούς που ήρθαν από την Κύπρο, το αν κατέληξε και σε ποια φυσικά πρόσωπα. Και μόνο αυτό θα ήταν επαρκής δικαιολογία, προκειμένου να ζητήσουμε τη σύσταση της Προκαταρκτικής Επιτροπής.
Επιδιώξαμε κοινό πόρισμα
* Γιατί δεν μπορέσατε να συμφωνήσετε σε κοινό πόρισμα όλα τα κόμματα ή έστω με κάποια;
Το επιδιώξαμε μέχρι την τελευταία στιγμή, ακόμα και κατά τη συζήτηση στην ολομέλεια το επιδίωξε ο Αλέκος Αλαβάνος. Δυστυχώς, όμως, κυρίως τα δύο μεγάλα κόμματα, η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ, διαβρωμένα από τον κυβερνητισμό και την αλαζονεία, είναι ανίκανα και ανήμπορα να διαπιστώσουν ακόμη και πολιτικές ευθύνες κατά την περίοδο της διακυβέρνησής τους.
Θα ήταν καλό για τη χώρα, καλό και για τις πολιτικές δυνάμεις, εάν μπορούσαμε να συγκλίνουμε σε κάποιες γενικές διαπιστώσεις μέσω των πορισμάτων μας. Έτσι έχουμε δύο πορίσματα, ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. Αυτό μεν της Ν.Δ. καταλογίζει απλώς, αναγνωρίζει, αντικειμενικές πολιτικές ευθύνες του δημοσίου διαχρονικά. Το γεγονός αυτό συσκοτίζει επικίνδυνα την πολιτική ευθύνη, αίρει ουσιαστικά, κάθε έννοια ευθύνης των πολιτικών προσώπων.
Το δε ΠΑΣΟΚ, χρησιμοποιώντας διάφορα λογικά άλματα και εκτιμήσεις, απαλλάσσει, αμνηστεύει εντελώς τη δική του διακυβέρνηση, δηλαδή μέχρι και το 2004. Κατόπιν αυτού η φιλοσοφία του δικού μας πορίσματος δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να ταυτιστεί με αυτή των δύο κομμάτων. Με τα άλλα δύο κόμματα της αντιπολίτευσης θα μπορούσαμε να βρούμε μια κοινή βάση, πλην όμως οι γνωστές εμμονές του ΚΚΕ αλλά και οι σαφείς διαφορές μας με τον ΛΑΟΣ στις θεσμικές προτάσεις το κατέστησαν ανέφικτο.
* Τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και άλλα κόμματα, συμφωνούν ότι πρέπει να διερευνηθούν οι ποινικές ευθύνες. Δεν ανησυχείτε μήπως αντικειμενικά εντάσσεστε στον πολιτικό σχεδιασμό του ΠΑΣΟΚ για να πέσει η κυβέρνηση από το σκάνδαλο του Βατοπεδίου;
Σε καμία περίπτωση. Εμείς, ως Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, νιώθουμε απολύτως δικαιωμένοι για την αρχική επιμονή μας για σύσταση μόνο της Εξεταστικής Επιτροπής για διερεύνηση του σκανδάλου σε βάθος χρόνου και όχι στις απαγορευτικές προθεσμίες της Προκαταρκτικής Επιτροπής. Εμείς δεν διαθέτουμε τον απαιτούμενο αριθμό των βουλευτών, προκειμένου να κινήσουμε την κοινοβουλευτική διαδικασία. Όμως εμείς ως κόμμα έχουμε την πολιτική υποχρέωση και απέναντι στους πολίτες και απέναντι στους ψηφοφόρους μας να λειτουργήσουμε ανεξαρτήτως αυτής της δυνατότητας και να καταθέσουμε εγκαίρως και πλήρως την πρότασή μας.
Γι’ αυτό ακριβώς εγκαίρως, στις 15 Δεκεμβρίου, δηλώσαμε τη θέση μας, όσον αφορά τα πρόσωπα και, όταν θα έρθει η στιγμή της συζήτησης στο Κοινοβούλιο, η πρότασή μας θα είναι πλήρης. Δεν θα μείνουμε απλώς και μόνο στην παρακολούθηση μιας πρότασης ενός κόμματος που μπορεί να έχει αυτήν την πρωτοβουλία.
(ΠΛΑΙΣΙΟ)
Εκκλησία και πολιτική: σχέση αλληλεξάρτησης και συνενοχής
Ο ενορχηστρωτής του σκανδάλου του Βατοπεδίου δεν βρίσκεται μόνο στις κυβερνήσεις και τις πολιτικές ηγεσίες, τονίζει ο Ν. Τσούκαλης προειδοποιώντας ότι μία αντίθετη θεώρηση μπορεί να οδηγήσει στο λάθος συμπέρασμα ότι αρκεί η κυβερνητική αλλαγή ως λύση του προβλήματος.
* Ο πρωθυπουργός και η Ν.Δ. αναγνώρισαν "αντικειμενική πολιτική ευθύνη", αλλά δεν προχώρησε σε έμπρακτη αναγνώριση αυτής. Με δεδομένο ότι το σκάνδαλο έφθασε στα πρωθυπουργικά γραφεία, εκτιμάτε ότι η απομάκρυνση των εμπλεκομένων υπουργών αρκεί;
Σε καμία περίπτωση. Η κάθαρση δεν μπορεί να επέλθει με κάποιες Ιφιγένειες. Μέσα από το συγκλονιστικό αποδεικτικό υλικό ξετυλίχθηκε με τον πλέον παραστατικό τρόπο ο συνεκτικός ιστός ή το υπόστρωμα πάνω στο οποίο εκτυλίχθηκε το σκάνδαλο, δηλαδή η διαχρονική, νοσηρή και αδιαφανής σχέση αλληλεξάρτησης και συνενοχής μεταξύ πολιτικής και Εκκλησίας. Σχέση που διαμορφώνει εξωθεσμικά κέντρα παρέμβασης και επιβολής, όπου πολιτικές ηγεσίες, πολιτικοί, δικαιοσύνη, θεσμικά όργανα, οικονομικοί και κοινωνικοί φορείς υποτάσσονται και διεκπεραιώνουν "θεϊκώ δικαίω".
Το δέος έναντι του ρασοφόρου οδηγεί σε συμπεριφορές που προσιδιάζουν σε θεοκρατικό καθεστώς. Παρακάμπτεται κάθε κοσμικός θεσμός και οι υπηρεσιακοί παράγοντες μετατρέπονται σε μεταπράτες της θεϊκής βούλησης. Θα ήταν απρόσφορο και αναποτελεσματικό να αναζητήσουμε τον ενορχηστρωτή του εκπληκτικού συντονισμού των διαφόρων επιπέδων και παραμέτρων του σκανδάλου μόνο στις πολιτικές ηγεσίες και τις κυβερνήσεις.
Αυτή η στενή θεώρηση μπορεί να οδηγήσει στο επιφανειακό και επιπόλαιο συμπέρασμα ότι μία κυβερνητική αλλαγή θα μπορούσε ίσως να υπαγορεύσει και τη λύση του προβλήματος.
* Με αφορμή το Βατοπέδι επαναφέρατε σειρά θεσμικών προτάσεων του ΣΥΡΙΖΑ, με κυρίαρχη τον χωρισμό της εκκλησίας από το κράτος. Σχεδιάζετε κάποια συγκεκριμένη πρωτοβουλία;
Δεν θα μπορούσαμε να ολοκληρώσουμε τη διαδικασία της Εξεταστικής χωρίς να καταλήξει το πόρισμά μας σε προτάσεις θεσμικού χαρακτήρα, προτάσεις που θα θωρακίσουν τον πολιτικό και δημόσιο βίο με νέους θεσμούς ή θα αναδιαρθρώσουν και ενισχύσουν τους ήδη υφιστάμενους.
Προτείναμε διακριτές σχέσεις κράτους - Εκκλησίας, εκκαθάριση της Εκκλησιαστικής περιουσίας, άρση των φορολογικών προνομίων της Εκκλησίας, ριζική αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου διαχείρισης και αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, ριζική αναδιάρθρωση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ), προστασία δασών και δασικών εκτάσεων, αλλαγή του νόμου περί ευθύνης υπουργών και αναβάθμιση σε ανεξάρτητη Αρχή της Επιτροπής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες.