Καμία οικογένεια χωρίς ένα μισθό
Κώστας Καλλίτσης, Η Καθημερινή, Δημοσιευμένο: 2009-02-22
Αν το πολιτικό προσωπικό της χώρας έβρισκε το κουράγιο να διατυπώσει την ουσία του άμεσου οικονομικού προβλήματος που αντιμετωπίζουμε ως κοινωνία και, εν συνεχεία, επέμενε με συνέπεια στη διεξαγωγή μιας μεγάλης δημόσιας αναζήτησης για τους τρόπους αντιμετώπισής του, χωρίς να κάνει by pass της αρχικής αφετηρίας, χωρίς δηλαδή να ξεφεύγει από την ουσία του προβλήματος κατά το δοκούν, θα προσέφερε ανεκτίμητη υπηρεσία στην αυτογνωσία μας και στη διαμόρφωση συναινέσεων για την έξοδο από τα σημερινά τυφλά αδιέξοδα.
Το άμεσο πρόβλημα έχει δύο προφανείς διαστάσεις:
Πρώτον, βιώνουμε μια πρωτοφανή κρίση, στην οποία, για τους γνωστούς λογους, βρισκόμαστε άοπλοι, χωρίς τα κλασικά αντικυκλικά όπλα ενός κράτους. Η «κεϊνσιανή» πολιτική (συμμερίζομαι τη γνώμη όσων υποστηρίζουν ότι αν ζούσε ο Κέινς θα παράφραζε μια ιστορική ρήση και θα έλεγε «εγώ δεν είμαι κεϊνσιανός»…) προσβλέπει σε δύο εργαλεία πολιτικής: την αυξομείωση των επιτοκίων, πρώτον, την αυξομείωση των κρατικών ελλειμμάτων, δεύτερον. Δεν διαθέτουμε ούτε την ευχέρεια του πρώτου ούτε τη δυνατότητα του δεύτερου. Τελεία.
Επισης, βιώνουμε τη δραματική αγωνία του κράτους που κινδυνεύει (και θα κινδυνεύει τους επόμενους μήνες…) να μην καταφέρει να αντλήσει κεφάλαια ώστε να αναχρηματοδοτήσει το χρέος του. Βασική αιτία είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης των ξένων τραπεζιτών στην υγεία της ελληνικής οικονομίας, γιατί διαβάζουν το triplex: «μεγάλο κρατικό χρέος, διαρκές κρατικό έλλειμμα, επικίνδυνο έλλειμμα στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών». Με αυτό το triplex ανά χείρας βγαίνουμε στη διεθνή αγορά, μαζί με άλλους, τεράστιους, μεγάλους, μεσαίους και μικρούς παίκτες, που όλοι μαζί θέλουν να αντλήσουν φέτος περί τα 4 τρισ. δολάρια. Χορεύοντας με τους λύκους…
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Δεν έχει νόημα να προσευχόμαστε στον καλό θεό της Ελλάδας, να φύγει ο τοίχος από μπροστά μας κι έτσι να μην τσακιστούμε. Ή, να εξωραΐζουμε την κατάσταση, πιστεύοντας ότι φτιάχνουμε καλή ψυχολογία – το μόνο που φτιάχνουμε είναι μια ωραία ατμόσφαιρα, προεκλογική. Ή να συγχέουμε αριθμούς της κρίσης με νούμερα των δημοσκοπήσεων – από το άγχος της καρέκλας. Ή να τσακωνόμαστε για ευφυείς προτάσεις «αύξησης εσόδων» – δεν υπάρχουν ούτε μπορούν να αυξηθούν σημαντικά στην ύφεση. Ή, πάλι, ως διέξοδο από την κρίση, να προτείνουμε την κατάργηση του Μάαστριχτ και να ονομάζουμε «αριστερή» την παροχή επιδομάτων αλλά «δεξιά» τη λήψη μέτρων που θα μειώσουν το κόστος του χρέους ώστε να δοθούν (και) επιδόματα. Η αναγκαία αναδιανομή και ο επιτακτικός περιορισμός των ανισοτήτων δεν υπηρετούνται με ανέκδοτα.
Η περικοπή της κρατικής σπατάλης και η αναδιοργάνωση των δαπανών είναι μονόδρομος. Σε μια τέτοια συσταλτική δημοσιονομική πολιτική πρέπει να αναζητηθεί η ευκαιρία για ένα επεκτατικό οικονομικό αποτέλεσμα. Θα ήταν πολύ χρήσιμο, το πολιτικό προσωπικό να συζητήσει πώς θα το πετύχουμε. Να συζητήσει, επίσης, πρακτικά πώς θα διασφαλίσουμε ότι σε κάθε ελληνικό σπίτι θα μπαίνει τουλάχιστον ένας μισθός κάθε μήνα, στους σκληρούς μήνες που έρχονται. Ισως, να αρχίσει να μιλάει για τέτοια ταπεινά θέματα και στα τηλεοπτικά παράθυρα. Οχι μόνο «τι έκανε, τι δεν έκανε, τι θα κάνει όταν γίνει υπουργός». Αλλά, τι μπορούμε να κάνουμε.
Το άμεσο πρόβλημα έχει δύο προφανείς διαστάσεις:
Πρώτον, βιώνουμε μια πρωτοφανή κρίση, στην οποία, για τους γνωστούς λογους, βρισκόμαστε άοπλοι, χωρίς τα κλασικά αντικυκλικά όπλα ενός κράτους. Η «κεϊνσιανή» πολιτική (συμμερίζομαι τη γνώμη όσων υποστηρίζουν ότι αν ζούσε ο Κέινς θα παράφραζε μια ιστορική ρήση και θα έλεγε «εγώ δεν είμαι κεϊνσιανός»…) προσβλέπει σε δύο εργαλεία πολιτικής: την αυξομείωση των επιτοκίων, πρώτον, την αυξομείωση των κρατικών ελλειμμάτων, δεύτερον. Δεν διαθέτουμε ούτε την ευχέρεια του πρώτου ούτε τη δυνατότητα του δεύτερου. Τελεία.
Επισης, βιώνουμε τη δραματική αγωνία του κράτους που κινδυνεύει (και θα κινδυνεύει τους επόμενους μήνες…) να μην καταφέρει να αντλήσει κεφάλαια ώστε να αναχρηματοδοτήσει το χρέος του. Βασική αιτία είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης των ξένων τραπεζιτών στην υγεία της ελληνικής οικονομίας, γιατί διαβάζουν το triplex: «μεγάλο κρατικό χρέος, διαρκές κρατικό έλλειμμα, επικίνδυνο έλλειμμα στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών». Με αυτό το triplex ανά χείρας βγαίνουμε στη διεθνή αγορά, μαζί με άλλους, τεράστιους, μεγάλους, μεσαίους και μικρούς παίκτες, που όλοι μαζί θέλουν να αντλήσουν φέτος περί τα 4 τρισ. δολάρια. Χορεύοντας με τους λύκους…
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Δεν έχει νόημα να προσευχόμαστε στον καλό θεό της Ελλάδας, να φύγει ο τοίχος από μπροστά μας κι έτσι να μην τσακιστούμε. Ή, να εξωραΐζουμε την κατάσταση, πιστεύοντας ότι φτιάχνουμε καλή ψυχολογία – το μόνο που φτιάχνουμε είναι μια ωραία ατμόσφαιρα, προεκλογική. Ή να συγχέουμε αριθμούς της κρίσης με νούμερα των δημοσκοπήσεων – από το άγχος της καρέκλας. Ή να τσακωνόμαστε για ευφυείς προτάσεις «αύξησης εσόδων» – δεν υπάρχουν ούτε μπορούν να αυξηθούν σημαντικά στην ύφεση. Ή, πάλι, ως διέξοδο από την κρίση, να προτείνουμε την κατάργηση του Μάαστριχτ και να ονομάζουμε «αριστερή» την παροχή επιδομάτων αλλά «δεξιά» τη λήψη μέτρων που θα μειώσουν το κόστος του χρέους ώστε να δοθούν (και) επιδόματα. Η αναγκαία αναδιανομή και ο επιτακτικός περιορισμός των ανισοτήτων δεν υπηρετούνται με ανέκδοτα.
Η περικοπή της κρατικής σπατάλης και η αναδιοργάνωση των δαπανών είναι μονόδρομος. Σε μια τέτοια συσταλτική δημοσιονομική πολιτική πρέπει να αναζητηθεί η ευκαιρία για ένα επεκτατικό οικονομικό αποτέλεσμα. Θα ήταν πολύ χρήσιμο, το πολιτικό προσωπικό να συζητήσει πώς θα το πετύχουμε. Να συζητήσει, επίσης, πρακτικά πώς θα διασφαλίσουμε ότι σε κάθε ελληνικό σπίτι θα μπαίνει τουλάχιστον ένας μισθός κάθε μήνα, στους σκληρούς μήνες που έρχονται. Ισως, να αρχίσει να μιλάει για τέτοια ταπεινά θέματα και στα τηλεοπτικά παράθυρα. Οχι μόνο «τι έκανε, τι δεν έκανε, τι θα κάνει όταν γίνει υπουργός». Αλλά, τι μπορούμε να κάνουμε.
