Απλά μαθήματα πολιτικής λογικής

Εγραφα στο προηγούμενο κείμενό μου: «Η υποψηφιότητα του Καμίνη στην Αθήνα, όπως και του Μπουτάρη στη Θεσ/νίκη, υποστηρίζεται από ένα μπλοκ δυνάμεων (ΠΑΣΟΚ, Δημοκρατική Αριστερά, Οικολόγοι) που παρουσιάζει ενδιαφέρον, έστω και στο επίπεδο της πολιτικής γεωγραφίας και σημειολογίας προς το παρόν». Επειδή αρκετοί με ρώτησαν τι ακριβώς εννοώ και σε τι ακριβώς έγκειται αυτό το «ενδιαφέρον», σπεύδω να διευκρινίσω.

Και πρώτα πρώτα, τα αυτονόητα – ή, μήπως όχι και τόσο αυτονόητα στη χώρα μας; Προφανώς, προφανέστατα, στη πολιτική συμμαχείς/συνεργάζεσαι με δυνάμεις ή φορείς των οποίων οι απόψεις δεν είναι ταυτόσημες με τις δικές σου. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο, αν οι απόψεις δηλαδή συνέπιπταν απόλυτα, θα ήταν αυτονόητη και η συστέγαση στο ίδιο κόμμα. Η συνεργασία, λοιπόν, δεν προϋποθέτει ταύτιση· προϋποθέτει σύγκλιση απόψεων σε ορισμένα βασικά ζητήματα, η οποία να επιτρέπει την κοινή δράση, ή ακόμα και την κατάθεση κοινής πρότασης διακυβέρνησης/διαχείρισης της χώρας, της περιφέρειας, του δήμου κ.ο.κ.

Αυτά λέει η πολιτική (αλλά και η κοινή) λογική. Και όμως, στη χώρα μας, κάθε πρόθεση/πρόταση συνεργασίας με άλλες, όμορες πολιτικές δυνάμεις αντιμετωπίζεται στην καλύτερη περίπτωση με καχυποψία και στη χειρότερη με καταγγελίες.

Ειδικά η παραδοσιακή Αριστερά, μετά τη μεταπολίτευση, επέμενε (με ελάχιστες –και δυστυχώς περιορισμένης απήχησης– εξαιρέσεις) στην πρόταση να καθιερωθεί η απλή αναλογική, ως πανάκεια για την «εξυγίανση» του πολιτικού συστήματος. Παρέλειπε, όμως, εντέχνως να αναφερθεί στο τι θα γινόταν στη συνέχεια, σε περίπτωση που ικανοποιούνταν το αίτημά της. Με άλλα λόγια, απλή αναλογική σημαίνει εκ των πραγμάτων και κυβερνήσεις συνεργασίας. Αυτό λέει η πιο απλή, στοιχειώδης πολιτική λογική, αυτό δείχνει και η μακρά εμπειρία από σχεδόν όλη την Ευρώπη.

Δεν υπάρχει, εν ολίγοις, στη χώρα μας η λεγόμενη κουλτούρα συνεργασιών, η οποία επιτρέπει –σε κρίσιμες στιγμές ίσως και επιβάλλει– σε όμορες πολιτικές δυνάμεις να αναλάβουν από κοινού την ευθύνη για τη διαχείριση των κοινών. Προσοχή, βέβαια, στο επίθετο όμορες. Για παράδειγμα, δεν ήταν απόρροια «κουλτούρας συνεργασιών» η συγκυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας - Συνασπισμού το 1989, ούτε η οικουμενική (ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΣΥΝ) κυβέρνηση Ζολώτα το 1989-90. Ήταν απλώς χαρακτηριστικά δείγματα άκρατου τακτικισμού και πολιτικαντισμού, με κάθε πολιτική δύναμη να επιδιώκει να βγει πιο κερδισμένη ή λιγότερο χαμένη από το αλισιβερίσι, αλλά και με τη χώρα να φτάνει (και τότε) στο χείλος της χρεοκοπίας λόγω της, εκ των πραγμάτων, ακυβερνησίας.

Απαραίτητο, λοιπόν, συμπλήρωμα της «κουλτούρας συνεργασιών» η αρχή του «σεβασμού της πολιτικής γεωγραφίας», την οποία και υπαινισσόμουν στο προηγούμενο κείμενό μου. Αυτή η πολιτική γεωγραφία, και όχι κάποια σκοτεινή συνωμοσία, τροφοδοτεί την τάση προς το διπολισμό (προσοχή και πάλι: το διπολισμό, όχι –ή, τουλάχιστον, καλύτερα όχι– το δικομματισμό), ο οποίος και κυριαρχεί στα πολιτικά/κομματικά συστήματα όλων σχεδόν των προηγμένων χωρών. Αυτή η πολιτική γεωγραφία κυριάρχησε, για παράδειγμα, στις πρόσφατες εκλογές στη Σουηδία, όπου τέσσερα κόμματα συγκροτούσαν το συνασπισμό της κεντροδεξιάς και τρία (Σοσιαλδημοκράτες, Πράσινοι, Αριστεροί Σοσιαλιστές + πρώην Κομμουνιστές) εκείνον της κεντροαριστεράς. Αυτός ο «σεβασμός στην πολιτική γεωγραφία» είναι που επιβάλλει στους Οικολόγους ή στους Κομμουνιστές στη Γαλλία να ψηφίζουν στο δεύτερο γύρο τον υποψήφιο των Σοσιαλιστών, έστω και αν δεν τον εκτιμούν ιδιαίτερα ή δεν τον συμπαθούν προσωπικά.

Και ενώ αυτά συμβαίνουν στην Εσπερία, εμείς εδώ, αντί της κουλτούρας της συνεργασίας, προτιμάμε να καταγγέλλουμε όποιους τολμήσουν να προτείνουν και να επιδιώξουν τη συνεργασία με όμορες (επιμένω) δυνάμεις. Μάλιστα, συχνά οι σχετικές καταγγελίες κάνουν απαξιωτικά λόγο για «κυβερνητισμό», ως εάν πεμπτουσία της πολιτικής να είναι το καταγγέλλειν και όχι το κυβερνάν με την ευρύτερη δυνατή έννοια του όρου. Άλλωστε, ο «αντισυστημισμός» και η «ανυπακοή» είναι πάντοτε πιο εύκολα από την κατάθεση προτάσεων και, κυρίως, από την αναμέτρηση με συγκεκριμένα προβλήματα.

➜ achpappas@hotmail.com