Αλληλεγγύη ή τιµωρία Οι επιλογές που θα κρίνουν το µέλλον του ευρώ

Για να βγούµεαπό τη δύσκολη κρίση που περνάµε, καθοριστικό δεν θα είναι µόνο το τι θα κάνουµε στη χώρα µας αλλά και ποιες αποφάσεις παίρνονταιστην Ευρωπαϊκή Ενωση, προς τα πού ωθεί η κοινή γνώµη των χωρών - µελών. Κάποιες ενδείξεις µάς δίνει ο Τύπος στο γύρισµα του χρόνου µάλιστα, που προσφερόταν για ανασκοπήσεις και προβλέψεις.

«Η χρονιά πουτο ευρώ κόντεψενα πεθάνει» ήταν ένας τίτλος της πρωτοχρονιάτικης «Le Monde» σε µακροσκελές ανάγνωσµα / ανακεφαλαίωση του2010.

Τη µεγαλύτερη έκταση καταλαµβάνει η ελληνική περιπέτεια, µικρότερηη Ιρλανδία, και πολύ µικρότερη ακόµα οι ασαφείς ευρωπαϊκές διεργασίες που µοιάζει να προκαλούν αµηχανία. Κυριαρχούν άλλωστε τόνοι απαισιοδοξίας γύρω από το ερώτηµα των αγορών «ποια χώρα είναι η επόµενη;». Παραδοσιακά ευρωπαϊστική, η εφηµερίδα τηρεί πλέον µάλλον ουδέτερη στάση απέναντι στη σύµπλευση της γαλλικής κυβέρνησης µε τη γερµανική πολιτική.

Ερωτήµατα για το 2011 θέτουν από την άλλη πλευρά της Μάγχης οι «Financial Times», µε πρώτο το αν θα επιβιώσει το ευρώ. Χωρίς επιφύλαξη καταφατικά απαντά οαναλυτής της εφηµερίδας Μάρτιν Γουλφ: πιστεύει ότι τη βούλησή τουςνα διατηρήσουν τηνοµισµατική ένωση έχουν καταδείξει οι χώρες- µέλη αποτρέποντας τυχόν κρατικές χρεοκοπίες, όπως πέρυσι, έτσι και φέτος. Αλλά πιο σκοτεινές είναι οι πιο µακροπρόθεσµες προβλέψεις του. Οι αναδιαρθρώσεις χρεών φαίνονται αναπόφευκτεςκαι επειδή τιςθέλει η Γερµανία, οπότε τοκόστος για τις χώρες που θα τις υποστούν– βαθιά, πολυετής οικονοµική ύφεση – ίσως προκύψει τόσο βαρύ ώστε να προτιµήσουν την έξοδο από το ευρώ, εκτιµά ο Βρετανός αρθρογράφος, τονίζοντας πάντως ότι δεν θα τεθεί τέτοιο ζήτηµα φέτος. Σε αυτή την περίπτωση, κατά τη γνώµη του, το ευρώ θα εξακολουθήσεινα υπάρχει, αλλά σε µια συρρικνωµένη ένωση, όπου θα µετέχουν µόνον οι χώρεςπου θα µπορούν να συµβιώσουν µε τη Γερµανία.

Μακάρι να διαψευσθεί ένα τέτοιο σενάριο – όχι µόνον επειδή δεν θα συνέφερε ειδικά την Ελλάδα. Θα έθαβε οριστικά το στηριγµένο στην αλληλεγγύη ευρωπαϊκό όνειρο που για µισό και πλέον αιώνα ακολουθούν εκατοµµύρια πολίτες. Αλλά η µάχη διεξάγεται από καιρό. Προχθές ο αρχισυντάκτης της γερµανικής «Handelsblatt» Βόλφγκανγκ Ρόιτερ έδινε δίκιο στιςαγορές όταν επιβάλλουνυπέρογκα επιτόκια, π.χ.

στον δανεισµό της Ελλάδας. Εκφράζουν, έγραφε, εύλογη δυσπιστία απέναντι στους πολιτικούς – καικατονόµαζε τονπρόεδρο της Ευρωοµάδας Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, τον υπουργό Οικονοµικών της χώρας του Βόλφγκανγκ Σόιµπλε – οι οποίοι απέκλειαν να χρεοκοπήσει χώρα - µέλος του ευρώ, όπως και στον µηχανισµό διάσωσης που δηµιούργησαν. ∆ιότι, κατά τους υπολογισµούς του, τοχρέος θα αυξάνεται και η χώρα µας δεν θα µπορείνα δανειστεί για να το εξυπηρετήσει ούτε µετά το 2013. Για να επανέλθει ηρεµία στις αγορές, εισηγείται αναδιάρθρωση από τώρα, να παραιτηθούν οι πιστωτές από ένα30% των απαιτήσεών τους, όσο περίπου κοστολογείται ο κίνδυνος στιςτιµές των οµολόγων. Ο ίδιος ο Σόιµπλε, εξάλλου, γιανα υπερασπιστεί την κυβερνητική πολιτική απέναντι στους δύσπιστους συµπολίτες του, επιχειρεί να παντρέψει την ευρωπαϊκή ιδέα της αλληλεγγύης µε τη λογική της τιµωρίας – τη δεύτερη εκφράζουν και τα spreads, λέει, αποκλείοντας και πάλι «κοινοτικοποίηση» τουρίσκου µέσω ευρωοµολόγων, αφήνοντας ανοικτό τον δρόµο για αναδιαρθρώσεις χρεών µε συµµετοχή των ιδιωτών πιστωτών στο κόστος από το 2013 (σε άρθρο τουστην εφηµερίδα του Βερολίνου «Tagessπegel», 30/12).

Το γερµανικό επιχείρηµα αντέστρεφε ο γνωστός καθηγητής Πολ ντε Γκράουβε, σε συνέντευξή του στη«Le Soir» του Βελγίου (29/12): δεν αµφισβητεί ότι για να δίδεται ευρωπαϊκή στήριξηχρειάζεται αξιόπιστο πρόγραµµα δηµοσιονοµικής εξυγίανσης, αλλά τα επιτόκια πρέπει να είναι χαµηλά, υποστηρίζει, διαφωνώντας µε την τακτική να επιβάλλονται τρειςµονάδες πάνω από τα γερµανικά στηνΙρλανδία – έλλειψη αλληλεγγύης, πουβρίσκει ακατανόητη.Η αντίληψη ότι τα κρατικά ελλείµµατα υποδηλώνουν ανευθυνότητα, οπότε πρέπεινα τιµωρηθούν οι κυβερνήσεις πουαµάρτησαν, καµία εφαρµογή δεν έχει στην Ιρλανδία και την Ισπανία, χώρες µε καλύτερες επιδόσεις από τη Γερµανία ώς το 2008. Γι’ αυτό θεωρεί λάθος θεραπεία τοαυστηρότερο Σύµφωνο Σταθερότητας. Και ακόµαχειρότερο λάθος την ιδέα να τιµωρηθούν οι ιδιώτες που κρατούν κρατικά οµόλογα,αφού αποσταθεροποιεί, εκτρέφει την κερδοσκοπία,ανεβάζει τα επιτόκια σε ύψη πουθα έκαναν την ίδια τη Γερµανία να χρεοκοπήσει. Μιανοµισµατική ένωση, καταλήγει, δεν µπορεί να επιβιώσει χωρίς τη βούληση να παρέχεται χρηµατοοικονοµική βοήθεια στους ασθενέστερους σε περίπτωση κρίσης.

Με τους περυσινούς δισταγµούς,µε καθυστερηµένες και λειψές αποφάσεις που συντηρούν την αβεβαιότητα, η κρίση δεν αναχαιτίζεται. Εφόσον επεκταθεί,όµως, φέτος θα κριθεί σε ποιο βαθµό θα κινητοποιηθεί αυτή η αναγκαία βούληση.