Επίσκεψη Γ. Παπανδρέου στο Ερζερούμ: ...και τώρα που γνωριστήκαμε, μη χαθούμε...

Η προχθεσινή επίσκεψη του Γ. Παπανδρέου στην Τουρκία στο επίπεδο του μηνύματος ήταν η πιο «πολιτική» επαφή που είχε ο Έλληνας πρωθυπουργός με τον Τούρκο ομόλογό του. Ας δούμε γιατί: Καταρχάς, διότι μίλησε σε μια γλώσσα απλή και καθαρή απευθυνόμενος στο σκληρό κατεστημένο - που παραδοσιακά είναι η τουρκική διπλωματία. Επίσης, διότι έθεσε την ανάλυσή του στο πλαίσιο ενός (κατά βάση απλού) διλήμματος: «θέλουμε ένα μέλλον ειρήνης ή σύγκρουσης;» είπε. Εντοπίζοντας ως πεδίο ενδεχόμενης σύγκρουσης το Αιγαίο (όπου εξάλλου εστιάσθηκε η ελληνοτουρκική αντιπαράθεση στις αρχές της δεκαετίας του ’70), ο κ. Παπανδρέου υποστήριξε πως είναι «επικίνδυνη πολυτέλεια να μη λύνουμε τη διαφορά μας στη θάλασσα, που αφορά την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας». Στη συνέχεια, ο Έλληνας πρωθυπουργός εξήγησε γιατί αποτελεί σημείο τριβής στις διμερείς σχέσεις το θέμα των τουρκικών υπερπτήσεων και το casus belli.

Αναφερόμενος στο τρίτο σημείο τριβής, το Κυπριακό, ο Έλληνας πρωθυπουργός αποσαφήνισε πως «η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί όσο συνεχίζεται η κατοχή της Κύπρου» διαμηνύοντας ταυτόχρονα πως ο Δημήτρης Χριστόφιας είναι "ο Πρόεδρος που μπορεί να φέρει τη λύση εκ μέρους των Ελληνοκυπρίων". Καταληκτικά, ο κ. Παπανδρέου επανήλθε στις βασικές αρχές της εποικοδομητικής διπλωματίας - "η δική μας αρμονική συνύπαρξη τόνισε, "θα μπορούσε να είναι η απόδειξη ότι πράγματι δεν υπάρχουν αιώνιοι εχθροί, θα μπορούσε να είναι το παράδειγμα ότι η διπλωματία δεν είναι παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος".

Η επίσκεψη του κ. Παπανδρέου στην Τουρκία ολοκλήρωσε έναν κύκλο ανίχνευσης των εκατέρωθεν προθέσεων. Η κυβέρνηση Ερντογάν εισέρχεται στην προεκλογική της περίοδο και η εξέλιξη των διερευνητικών συνομιλιών στο αναβαθμισμένο επίπεδο των διαπραγματεύσεων δεν φαίνεται πιθανή. Τώρα, οι δύο κυβερνήσεις «κάνουν ταμείο» και κρατάνε τις μηχανές αναμμένες για να μην εκτροχιαστούν τα κεκτημένα. Η επίσκεψη Νταβούτογλου τον Μάρτιο στην Αθήνα εντάσσεται εξάλλου στον σχεδιασμό διατήρησης της συμφιλιωτικής πλεύσης των δύο κυβερνήσεων.

Ο δημόσιος λόγος του Έλληνα πρωθυπουργού προχθές στο Ερζερούμ ήταν αιχμηρός, αλλά και πολιτικός, ενώ αξιοσημείωτο είναι πως ο γνωστός για την παρορμητικότητά του Τούρκος πρωθυπουργός άφησε ασχολίαστα τα λεγόμενα του κ. Παπανδρέου. Ο κ. Ερντογάν εμφανίστηκε τόσο μειλίχιος απέναντι στον Έλληνα προσκεκλημένο του, που ακόμη και τα ελληνικά ΜΜΕ με ιδιαίτερη προσπάθεια βρήκαν ένα μόνον λόγο που θα τους επέτρεπε να του αποδώσουν τον συνήθη χαρακτηρισμό του «προκλητικού»: επέκρινε το θέμα του διορισμού του μουφτή Θράκης, είπαν...

Η επίσκεψη του κ. Παπανδρέου στο Ερζερούμ ήταν ανταποδοτική της επίσκεψης του Τ. Ερντογάν στην Αθήνα. Τότε, ο Τούρκος πρωθυπουργός είχε λάβει μέρος στη Διάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή στη Μεσόγειο. Τώρα, ο Έλληνας πρωθυπουργός μίλησε στην τρίτη διάσκεψη Τούρκων πρέσβεων. Σε επίπεδο πολιτικών εντυπώσεων επομένως, η πρόσκληση Ερντογάν ήταν σημαντική, καθώς ο Έλληνας πρωθυπουργός είχε την ευκαιρία να μιλήσει και να απαντήσει σε ερωτήσεις μιας μερίδας του σκληρού κατεστημένου της χώρας. Επί της ουσίας όμως, αναμφίβολα η αξία της επίσκεψης εστιάσθηκε στην τρίωρη συνάντηση που είχε ο Γ. Παπανδρέου με τον Τ. Ερντογάν.

Οι πληροφορίες για το περιεχόμενο της συνάντησης είναι ελάχιστες - όμως, αναμφίβολα, οι δύο ηγέτες ανασκόπησαν τις εξελίξεις στις διερευνητικές συνομιλίες και εκτίμησαν ότι η προεκλογική περίοδος της Τουρκίας είναι κακός σύμβουλος για την αναβάθμιση των συνομιλιών στο επίπεδο των διαπραγματεύσεων. Αναμφίβολα επίσης, οι δύο ηγέτες έθεσαν δύο ζητήματα ιδιαιτέρου (εκατέρωθεν) ενδιαφέροντος. Για τον κ. Γ. Παπανδρέου ήταν το θέμα των υπερπτήσεων ένα φλέγον θέμα, καθώς μάλιστα η τουρκική αεροπορία παραβίασε τον ελληνικό εναέριο χώρο μόλις την παραμονή της επίσκεψης Παπανδρέου στην Τουρκία. Για τον κ. Τ. Ερντογάν ήταν το θέμα του «τείχους» ένα θέμα τριβής, καθώς η τουρκική πλευρά εξέλαβε την ελληνική πρωτοβουλία ως μονομερή πράξη αντιπαλότητας, με έντονο αρνητικό συμβολισμό. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, αναφερόμενος στο θέμα του «τείχους», ο Έλληνας πρωθυπουργός μίλησε για συμπληρωματικό μέτρο στο πλαίσιο μιας συνεργασίας που «αναγκαστικά» πρέπει να αναπτυχθεί «από κοινού» για την «καταπολέμηση του σύγχρονου εγκλήματος».

Συνοψίζοντας, η επίσκεψη στο Ερζερούμ έδειξε πως η διμερής επικοινωνία έχει ωριμάσει, πως οι δύο ηγέτες έχουν εξοικειωθεί στους προσωπικούς κώδικες επικοινωνίας και πως διανύουν τη φάση που μπορούν να μιλούν ανοιχτά, δημόσια και καλοπροαίρετα για τα θέματα που πονάνε. Όπως όμως συμβαίνει και στα έργα, σε τούτη την κρίσιμη φάση έρχεται το διάλειμμα για διαφημίσεις...