Αριστερά της Διαμαρτυρίας και του ακραίου λαϊκισμού;

Η χώρα βρίσκεται σε οριακή κατάσταση. Δεν είναι μόνο οι δραματικές συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Είναι και μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα παρακμής και μελαγχολίας. Ένα κλίμα τυφλής πολιτικής αντιπαράθεσης που ενισχύει την αίσθηση αβεβαιότητας για το μέλλον.

Τα φαινόμενα ατιμωρησίας στους πολιτικούς, η έλλειψη κοινωνικών ευαισθησιών από τους εκάστοτε κυβερνώντες, η δικομματική κοκορομαχία ενισχύουν την απαξίωση του πολιτικού συστήματος. Δυστυχώς, μέσα σε αυτή την αρνητική όψη της πολιτικής πραγματικότητας, εμπλέκονται και δυνάμεις της Αριστεράς. Αξίζει να μελετηθεί για παράδειγμα ο τρόπος πολιτικής παρέμβασης που οργανώνει επικοινωνιακά η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Αλέξης Τσίπρας επιχειρεί να μιμηθεί τη συνταγή του προκατόχου του Αλέκου Αλαβάνου την εποχή της σκληρής αντιπολίτευσης προς τον Κ. Καραμανλή. Η συνταγή αυτή ήταν τότε πετυχημένη. Αφορούσε όμως εντελώς διαφορετικές συνθήκες, αφού δεν βρισκόμασταν στο «παρά ένα» της χρεοκοπίας, δεν είχε ανοίξει στα σοβαρά καμιά διαδικασία αναστοχασμού για τα πολιτικά επίδικα και το χαρακτήρα της ελληνικής κοινωνίας και, κυρίως, στηριζόταν – καλώς ή κακώς – στο ισχυρό «αντιδεξιό σύνδρομο» του λαού της Κεντροαριστεράς.

Η ίδια συνταγή, σήμερα, οδηγεί σε λάθος δρόμους. Όχι μόνο γιατί είναι διαφορετικές οι συνθήκες, αλλά και γιατί ο λαϊκίστικος λόγος περιβάλλεται από πολύ μεγάλη καχυποψία. Κυρίως, γιατί ένας ατελείωτος έλικας έντασης και ακραίας πόλωσης – και, μάλιστα χωρίς εναλλακτικό ορίζοντα – συναρμολογείται στη συνολική αρνητική φορά των πραγμάτων για το μέλλον της χώρας.

Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ υπό το άγχος των αρνητικών δημοσκοπήσεων και μετά τη ρήξη με την Ανανεωτική πτέρυγα, προσανατολίζεται μονοθεματικά σε μια επικοινωνιακή τακτική καταγγελίας και ολομέτωπης αντιπολίτευσης.

Ελπίζει δηλαδή ότι μπορεί να συγκροτήσει ένα εκλογικό ακροατήριο από εκείνες τις μερίδες της κοινωνίας – έστω και ετερογενείς – που κινούνται με όρους κάθετης διαμαρτυρίας. Γι αυτό και ο πρόεδρος του ΣΥΝ βρίσκεται ο ίδιος από τα οδοφράγματα της Κερατέας… στα διόδια των Αφιδνών. Γι αυτό και ο συγκεκριμένος πολιτικός χώρος συμπράττει με την αντιεξουσιαστική κίνηση στην κατάληψη της Νομικής, από μετανάστες μέχρι… με τη λαϊκίστικη, συντηρητική Δεξιά των γιατρών στην κατάληψη του υπουργείου Υγείας.

Ο κοινός παρονομαστής είναι ένας. Να ηγηθεί κάθε κίνησης διαμαρτυρίας. Να επικοινωνήσει με τα στερεότυπα εκείνου του κοινωνικού τμήματος που ο καθηγητής Γ. Βούλγαρης ονομάζει «μικροαστικό αναρχισμό». Σε αυτή την επικοινωνιακή στρατηγική κινούνται και οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί του ΣΥΡΙΖΑ. Ακόμα πιο υψηλές ατάκες χρησιμοποιεί ο Αλέκος Αλαβάνος, καλώντας τους διαδηλωτές να μετατρέψουν τη πλατεία Συντάγματος σε πλατεία Ταχρίρ. Σε πιο υψηλούς τόνους διαγκωνίζονται με τη σειρά τους άλλες συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ…

Το πολιτικό αυτό πλαίσιο αδυνατεί να συνυπολογίσει όλες τις παραμέτρους μιας σύνθετης πραγματικότητας. Έχει πάρει διαζύγιο από την επιμονή σε ρεαλιστικές λύσεις. Αγνοεί ότι η καταστροφολογία και ο ίδιος ο υπαρκτός κίνδυνος χρεοκοπίας δεν οδηγούν αυτόματα τη χώρα προς τα Αριστερά, αλλά συμβάλουν σε συντηρητικά και απολιτικά αντανακλαστικά.

Το κύριο, όμως ζήτημα, δεν είναι μόνο η σχηματική πολιτική ανάλυση με την ανέξοδη επιστροφή στα παραδοσιακά εργαλεία της Αριστεράς, αλλά η εκλογικίστικη, η πολιτικάντικη θέαση της ελληνικής κοινωνίας . Είτε αυτή αφορά κάθε αίτημα, είτε αφορά κάθε διεκδίκηση, είτε αφορά κάθε μορφή αντίδρασης. Χωρίς όρους, χωρίς κριτήρια, χωρίς μέτρο.

Ωστόσο, η ελληνική κοινωνία έστω και με αργούς ρυθμούς, έστω και με θυμό και οργή για όσους και όσα συνέβαλαν στα σημερινά χάλια, αγωνίζεται να γυρίσει σελίδα. Να ξαναδεί από την αρχή τα κοινωνικά και πολιτικά προτάγματα. Αντιμετωπίζει, επομένως, με εύλογη καχυποψία όποιον υπόσχεται την «έφοδο στους ουρανούς». Αναζητεί το διαφορετικό, το εναλλακτικό, αλλά και το ρεαλιστικό.

Ο κύκλος της νέας μεταπολίτευσης ξεκινά από την άρνηση του ακραίου λαϊκισμού. Είναι δύσκολη αυτή η υπέρβαση αλλά είναι και απαραίτητη… Όσο απαραίτητη είναι η ύπαρξη μιας σύγχρονης ανανεωτικής Αριστεράς, που μπορεί να συνδυάζει τις μεγάλες οραματικές αφηγήσεις με τη δύσκολη και επίπονη δουλειά μιας ρεαλιστικής εναλλακτικής λύσης, με κοινωνικό και οικολογικό περιεχόμενο. Μιας Αριστεράς που δεν βλέπει μόνο το κομματικό συμφέρον, αλλά κινείται με συναίσθηση ευθύνης για τη χώρα. Μιας Αριστεράς που μάχεται από τη σκοπιά των κοινωνικά αδύναμων στρωμάτων, αλλά και με ένα σχέδιο για την ανόρθωση όλης της ελληνικής κοινωνίας.