Χωρίς αλλαγή πορείας δεν αποφεύγεται το παγόβουνο

Το θέμα δεν είναι "τι πήραμε" στην πρόσφατη Σύνοδο της ευρωζώνης. Τόσο οι "θριαμβευτές" της Συνόδου, που επέστρεψαν επιμένοντας να μας πείσουν ότι "πήραν" όσο ζήτησαν, όσο και οι κριτικά ιστάμενοι, που τους επιτέθηκαν ότι αυτά που "πήραν" δεν ήταν αρκετά, βρίσκονται εκτός θέματος.

Ποιο είναι το θέμα; Τι πήρε η Ευρώπη; Τι πήραν οι λαοί της, ελλειμματικοί και πλεονασματικοί. Αυτό είναι το θέμα-ερώτημα που πρέπει να μας απασχολεί. Δεν αμφισβητώ ότι η έννοια της διαπραγμάτευσης έχει τη σημασία της εντός της Ε.Ε. Το πρώτο εξάμηνο του 2010 δεν διαπραγματευτήκαμε και, έτσι, μας προέκυψε η δανειακή συμφωνία του Μαΐου (μετά Μνημονίου) που βύθισε ολόκληρη την Ευρώπη πιο βαθιά στην κρίση. Εννιά μήνες αργότερα, μετά από την επέκταση της κρίσης παντού, και τώρα που υποτίθεται ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα κατέληγαν σε μια συνολική λύση της κρίσης (λύση-πακέτο την ονόμασε ο πρωθυπουργός), η διαπραγμάτευση, το δούναι και λαβείν, είναι πραγματικά εκτός θέματος. Είμαστε στο ίδιο πλοίο και ταξιδεύουμε προς το ίδιο παγόβουνο. Το να τσακωνόμαστε για το τι πήρε ο ένας και τι ο άλλος, για το ποιος θα μείνει στο κατάστρωμα και ποιος θα κατέβει στις μηχανές, όλα αυτά είναι ανοησίες. Το θέμα είναι η αλλαγή πορείας, η συλλογική απόφαση να αποφύγουμε το παγόβουνο.

Πράγματι, αν και αληθεύει ότι καλύτερα να είσαι κοντά στο κατάστρωμα την στιγμή της σύγκρουσης (από το να είσαι στα έγκατα του πλοίου) το ζητούμενο είναι η πολυπόθητη αλλαγή πορείας. Και τέτοια αλλαγή πορείας δεν υπήρξε στην πρόσφατη σύνοδο. Η επιμήκυνση, η ελαφρά μείωση των επιτοκίων, η προδιαγεγραμμένη για μετά το 2013 νέα δανειοδότηση ελλειμματικών χωρών (όπως η Ελλάδα) μέσα από την έκδοση τοξικών ευρωομολόγων από τον εκκολαπτόμενο Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), όλα αυτά δεν είναι παρά μέτρα που εξασφαλίζουν την μη χρεωκοπία (δηλαδή το να αποφευχθεί η στάση πληρωμών από τα ελλειμματικά κράτη) προσωρινά, έως το τέλος της δεκαετίας. Με ένα μεγάλο αντάλλαγμα βεβαίως: Την επιμήκυνση της κρίσης.

Αν ήταν δυνατόν η κρίση απλά να επιμηκύνεται στο διηνεκές, από το 2013 στο 2020 και μετά στο 2030 κοκ), ίσως να ήταν κι αυτό μια λύση. Όμως η προσπάθεια μιας τέτοιας επιμήκυνσης, η απόφαση της Ε.Ε. να μην αποφασίσει για το πως θα λήξει την κρίση (και, αντίθετα, να την τρενάρει, όπως κάνει εδώ και μήνες), δεν είναι παρά μια πρακτική υψηλότατου κινδύνου καθώς: (α) η κρίση είναι απρόβλεπτη και μπορεί κάλλιστα να πάρει μια νέα, μνησίκακη τροπή που θα αποδομήσει όλη την Ευρωζώνη, και (β) η κρίση, όσο αναπαράγεται, συρρικνώνει την παραγωγική βάση, μειώνει την ανταγωνιστικότητα (στην ποδιά της οποίας τόσοι συνωστίζονται), σπαταλά πόρους ανθρώπινους και μη. Για να το πω απλά, η Ευρώπη αποσαθρώνεται από την κρίση, η ευρωπαϊκή ιδέα υποχωρεί και το ειδικό βάρος της Ένωσης στο παγκόσμιο στερέωμα φθίνει.

Ποιος είναι τελικά ο λόγος που η κρίση επιμηκύνεται όταν θα μπορούσε να έχει λήξει μέσω μιας ορθολογικής, συνολικής θεραπευτικής αγωγής από τους ήδη υπάρχοντες θεσμούς της Ε.Ε.; Είναι διττός: Μια τέτοια λύση θα μείωνε την εξουσία των πολιτικών ελίτ των πλεονασματικών χωρών (α) απέναντι στις ελίτ των μη πλεονασματικών χωρών, και (β) απέναντι στην εργατική τάξη της δικής τους χώρας.