Το εκτυπωτήριο… φυγείν αδύνατον

Η περασµένη εβδοµάδα πρέπει να κατέγραψε τον µεγαλύτερο δείκτη αµηχανίας στην ιστορία της ευρωζώνης. Οι αναλύσεις του αγγλοσαξονι κού Τύπου τής έδιναν ζωή µερικών ηµερών προτού καταρρεύσει, τα δικηγορικά γραφεία του Λονδίνου επεξεργάζονται πυρετωδώς τις νοµικές συνέπειες από το ενδεχόµενο τέλος του ευρώ και η γερµανική Βουλή άρχισε εσπευσµένα τις ακροάσεις για διάφορες µορφές ευρωοµολόγων την έκδοση των οποίων περιφρονητικά εξόρκιζε µέχρι πρότινος.

Η αµηχανία παίρνει διαστάσεις ιστορικού δράµατος αν σκεφθεί κανείς ότι την ίδια στιγµή η οικονοµία της ευρωζώνης είναι σε αισθητά καλύτερη κατάσταση από την οικονοµία της Αµερικής. Το δηµόσιο χρέος της είναι 87% του συνολικού ΑΕΠ, ενώ στις ΗΠΑ έφθασε το 100%.

Το δηµοσιονοµικό έλλειµµα της Αµερικής είναι 11%, ενώ στην Ευρώπη κάτω από το µισό, και το εξωτερικό της ισοζύγιο αρνητικό στο 4% του ΑΕΠ, ενώ στη δεύτερη είναι ελαφρώς πλεονασµατικό! Παρ’ όλα αυτά οι ΗΠΑ αναπτύσσονται πιο γρήγορα και δανείζονται αισθητά πιο φθηνά σε σύγκριση όχι µόνο µε τις πιεζόµενες χώρες, αλλά και µε την ίδια τη Γερµανία!

Το µυστήριο οφείλεται στο ότι στην Αµερική κανείς δεν ποντάρει στην αδυναµία εξόφλησης των κρατικών οµολόγων της, καθώς σε κάθε απαίτηση µαζικής αποπληρωµής σπεύδει η FED και τυπώνει νέο χρήµα προτού οι αγορές προλάβουν να την απειλήσουν. Λόγω της διεθνούς ύφεσης, ούτε καν ο πληθωρισµός δεν ανεβαίνει. Στην ευρωζώνη αυτή η πανάρχαια µέθοδος αποτροπής έχει αφοριστεί και έχει αντικατασταθεί από επί µέρους δηµοσιονοµικές πολιτικές σε κάθε χώρα, µε την αφελή προσδοκία ότι όταν ολοκληρωθούν και αν καταφέρουν να πετύχουν θα δώσουν ένα τέτοιο «µάθηµα» στις αγορές που αυτές θα το πιστέψουν και δεν θα την ενοχλήσουν ξανά. Η εµµονή σε αυτή την τακτική είναι ίσως χρήσιµη για την εσωτερική αναδιάταξη ισχύος εντός της ευρωζώνης υπέρ των σκληροπυρηνικών πολιτικών, αλλά πλήρως άστοχη και άσφαιρη για την αντιµετώπιση της επίθεσης που εκπορεύεται εκτός των συνόρων της.

Οι αγορές οµολόγων θα αποσυµπιεστούν µόνον όταν εµφανιστεί η ευρωζώνη µε ενιαία δύναµη κρούσης προς τις διεθνείς αγορές και τα όπλα που µπορεί να παρατάξει είναι τρία: Το «πεζικό», µε τη διαδικασία συγκρότησης ενός πανευρωπαϊκού υπουργείου Οικονοµικών που θα µαζεύει τα φορολογικά έσοδα από την Κύπρο ως τη Φινλανδία και το οποίο πράγµατι θα καθησυχάσει τους φόβους µελλοντικής αδυναµίας πληρωµής, αλλά θα χρειαστεί πολύ καιρό για να υλοποιηθεί και άλλο τόσο να δουλέψει. Το «ναυτικό», µε τη σταδιακή έκδοση ευρωοµολόγων, τα οποία όµως πρέπει να ξεπεράσουν πολλούς σκοπέλους ώσπου να συµφωνηθούν, να σχεδιαστούν και να ανταλλαγούν µε τα σηµερινά υποτιµηµένα οµόλογα των πιεζόµενων χωρών. Υπάρχει όµως και η «αεροπορία» της ΕΚΤ που µπορεί να απογειώσει την ποσότητα χρήµατος και να βοµβαρδίσει άµεσα και αποτελεσµατικά τις διεθνείς αγορές, παρέχοντας επαρκή ρευστότητα στον µηχανισµό EFSF και καταστέλλοντας πάραυτα την υποτιµητική κερδοσκοπία στα εθνικά οµόλογα.

Ο µόνιµος φόβος της ΕΚΤ ότι έτσι θα προκληθεί ανάφλεξη του πληθωρισµού δεν θα επαληθευθεί λόγω της ύφεσης που επικρατεί στην ευρωζώνη. Βεβαίως για να µην τολµήσει κανείς να σκεφτεί ότι µια τέτοια µαζική παρέµβαση θα µπορεί να επαναλαµβάνεται κάθε τόσο, θα αρχίσει η διαδικασία της Οικονοµικής ∆ιακυβέρνησης µε δηµοσιονοµικά κριτήρια γερµανικής έµπνευσης, καθώς και η παράλληλη έκδοση ευρωοµολόγων που θα στηρίζονται πλέον στα κοινά φορολογικά έσοδα.

Η φάση αυτή θα επιφυλάσσει πολλές υφεσιακές πιέσεις για τις χώρες του Νότου, αλλά τουλάχιστον η διάσωσή τους µέσα στη ζώνη του ευρώ θα εγγυάται προοπτική ανάπτυξης όταν επικρατήσουν και πάλι τα χαµηλά επιτόκια δανεισµού.