Εκλεκτικές συγγένειες

Όσο διάστημα δεν εφαρμόζεται η συμφωνία του Μινσκ και απλά συνεχίζονται οι κυρώσεις, οι συνέπειες για την Ένωση είναι ολοένα και πιο δυσάρεστες. Όχι μόνο οι οικονομικές, αλλά κυρίως γιατί η Ρωσική Ομοσπονδία γίνεται πόλος έλξης για τις ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις της Ευρώπης. Η νέα ιδεολογία των «Putin-Verstehers» (που καταλαβαίνουν και υποστηρίζουν τον Putin) σχετίζεται με το μίσος κατά της ενωμένης Ευρώπης. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ευρώπη επέλεξε τη διαδικασία των Μονίμων Αντιπροσώπων, δηλαδή διπλωματική και όχι πολιτική οδό, για να παρατείνει τις κυρώσεις για ένα ακόμη εξάμηνο.

Αντίθετα, η μη εφαρμογή της συμφωνίας και η συνέχιση των κυρώσεων φαίνεται να ευνοεί τον Putin, γι’ αυτό και, ουσιαστικά, δεν ασκεί καμία σοβαρή πίεση για την άρση τους. Ευνοεί τη ρωσική οικονομία, κυρίως στα αγροτικά προϊόντα, και παράλληλα, του προσδίδει αίγλη στα μάτια των συμπατριωτών του ως αυτός που σηκώνει το ανάστημά του και ανθίσταται σε Ένωση και ΗΠΑ.

Εξάλλου, καλή θέληση να υπάρχει και υπάρχουν πολλοί τρόποι να παρακάμπτονται οι κυρώσεις: μόλις προχθές, ο ρωσικός κολοσσός Gazprom υπέγραψε μνημόνιο κατανόησης με τη γερμανική ΕΟΝ, την αυστριακή OMV και τον βρετανοολλανδικό όμιλο Shell για την κατασκευή αγωγού χωρητικότητας 55 δισ. κ.μ. αερίου, ο οποίος θα διατρέχει τη Βαλτική και θα διπλασιάσει τις ποσότητες του ρωσικού αερίου που ήδη μεταφέρονται μέσω του «γερμανικού» Nord Stream. Καμία τέτοια συμφωνία δε θα γινόταν αν δεν είχαν την «κατανόηση» των κυβερνήσεών τους.

Η Ρωσία του Putin απεχθάνεται την ΕΕ. Στα μάτια του Putin, η Ευρωπαϊκή Ένωση, παρόλες τις αδυναμίες, τις δυσκολίες και τις αστοχίες της, είναι το πιο επιτυχημένο πείραμα ενσωμάτωσης όλων των εποχών και η περιοχή με το μεγαλύτερο συνολικό πλούτο στην ανθρώπινη ιστορία. Από την άλλη πλευρά, οι «αποτελεσματικοί διαχειριστές» του Κρεμλίνου δεν είναι σε θέση εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα να ενσωματώσουν τη Ρωσική Ομοσπονδία και τη Λευκορωσία. Δεν ανέχονται την ύπαρξη της ΕΕ, η οποία έχει επεκταθεί από την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης από 12 σε 28 κράτη-μέλη.

Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως και το Συμβούλιο της Ευρώπης, είναι αυτοί που συνεχώς τονίζουν τα ελλείμματα Δημοκρατίας του καθεστώτος και στις περιοδικές τους Εκθέσεις μιλούν για τις διώξεις εναντίον ακτιβιστών, την ανελευθερία του Τύπου, τις διώξεις εναντίον της ΛΟΑΤ κοινότητας.

Από την άλλη μεριά ο Putin προσπαθεί να εκμεταλλευθεί τα προβλήματα που έχει δημιουργήσει η κρίση μεταξύ των εταίρων και τις δυσαρέσκειες που έχουν δημιουργηθεί από την αδυναμία εύρεσης αμοιβαίως αποδεκτών λύσεων και συμφωνιών. Είναι μια διπλωματική στρατηγική την οποία ο Putin δεν εφαρμόζει μόνο για την Ελλάδα. Τους προηγούμενους μήνες, προσκάλεσε έναν-έναν τους αρχηγούς της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Κύπρου και της Ουγγαρίας στο Κρεμλίνο. Ο ίδιος τόνισε επανειλημμένα, κατά τη διάρκεια των συζητήσεων, τις ιδιαίτερες σχέσεις τους: κίνημα αδεσμεύτων για την Κύπρο, κομμουνιστικό παρελθόν για την Ουγγαρία, πάγιες προνομιακές σχέσεις με την Ιταλία, Ορθόδοξη παράδοση και αγώνας κατά του Ναζισμού για την Ελλάδα.

Ωστόσο, όχι μόνο δεν έγιναν οικονομικές συμφωνίες, αλλά στην περίπτωση της Ελλάδας οι αρμόδιοι αξιωματούχοι ήταν εξαιρετικά σαφείς: η συμφωνία με τους εταίρους και η προώθηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι μονόδρομος, ενώ αποκλείστηκε η αγορά κρατικών ομολόγων.

Ακόμη και το μνημόνιο συνεργασίας μη δεσμευτικού χαρακτήρα (αρ. 7), το οποίο υπεγράφη προχθές μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας αναφορικά με τη διέλευση του αγωγού Turkish Stream, περιέχει, κατ’ απαίτηση της Ρωσικής Ομοσπονδίας, όρο (παρ. 3 του άρθρου 2 του μνημονίου) που διασφαλίζει τον πλήρη έλεγχο της προέλευσης του αερίου που θα διέρχεται του ελληνικού αγωγού από τη Ρωσία και που προμηνύει την απόρριψή του από την Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Οι συνομιλητές του Putin, αυτοί που προσδοκούν ότι θα τους παράσχει χείρα βοηθείας υπέρ φτωχών και αδυνάτων, δεν πρέπει να ξεχνούν ότι η Ρωσική Ομοσπονδία είναι η χώρα που έχει εφαρμόσει τις πιο αμφιλεγόμενες ιδιωτικοποιήσεις στην ιστορία, όπου όλες οι σημαντικές κυβερνητικές συμβάσεις συνάπτονται εντός ενός μικρού κύκλου γύρω από τον Πρόεδρο και όπου ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων σε σύγκριση με το μέγεθος της οικονομίας είναι ο υψηλότερος στον κόσμο.

Θα έχουν αποτέλεσμα όλες αυτές οι κινήσεις του Ρώσου Προέδρου; Μάλλον όχι βραχυπρόθεσμα, επειδή από οικονομικής άποψης, η Κύπρος, η Ελλάδα και η Ιταλία χρειάζονται τις Βρυξέλλες πολύ περισσότερο από ό,τι χρειάζονται τη Μόσχα. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, μπορούν να διχάσουν την Ευρώπη και αυτό αρκεί στον Putin.

Η πολυμερής εξωτερική πολιτική είναι πάγιο πρόταγμα της Αριστεράς. Εξάλλου τον όρο τον είχε χρησιμοποιήσει για πρώτη φορά, από το Βήμα της Βουλής των Ελλήνων, ο Ηλίας Ηλιού, για να καταγγείλει τον σφικτό εναγκαλισμό της Ελληνικής εξωτερικής πολιτικής με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Άλλο όμως αυτό, και άλλο ο συναγελασμός με καθεστώτα που, πέραν των δομικών παθογενειών τους, το μόνο που επιδιώκουν είναι δημιουργία προβλημάτων και ταραχών σε στρατηγικούς μας εταίρους και μάλιστα, χωρίς να αποφέρει καμία ουσιαστική βοήθεια.