Αν δεν γίνουν μεταρρυθμίσεις τώρα, πότε άραγε θα γίνουν; Το θέμα έρχεται και επανέρχεται στον δημόσιο διάλογο, με πλέον συνηθισμένη κατάληξη ότι ο πρωθυπουργός έχει τον απόλυτο έλεγχο του κόμματός του, της κυβέρνησής του, αλλά και του κράτους, κατά συνέπεια είναι στο χέρι του και μόνο να προωθήσει όσες από τις δύσκολες μεταρρυθμίσεις θεωρεί χρήσιμες και αναγκαίες. Μάλιστα, αν θέλει να το κάνει, δεν υπάρχει άπειρος χρόνος –γίνεται η συμπλήρωση–, ο πρόσφορος χρόνος δεν είναι παρά περίπου άλλοι δώδεκα μήνες, γιατί μετά, όπως στο δεύτερο μισό κάθε κυβερνητικής θητείας, αρχίζουν και βαραίνουν άλλοι υπολογισμοί και προτάσσονται προεκλογικά σχέδια και τακτικές όσο πλησιάζει η επόμενη εκλογική αναμέτρηση.

1. Μετά και την δραματική συνεδρίαση της ΚΕ και τις αποχωρήσεις στελεχών, γίνεται λόγος από πολλές πλευρές για αποσύνθεση του ΣΥΡΙΖΑ ακόμα και για διαδικασία διάλυσης του. Έχουν βάση αυτές οι απόψεις;

Βρισκόμαστε σε μία πολύ δύσκολη φάση. Ο εμφύλιος μεταξύ στελεχών και μάλιστα σε δημόσια θέα πρέπει να σταματήσει. Δεν είναι δυνατόν μόλις λίγες μέρες μετά την εκλογή του νέου προέδρου να ακούγονται απαράδεκτοι χαρακτηρισμοί και να μην γίνεται αποδεκτό το αποτέλεσμα της εσωκομματικής εκλογής από τη βάση. Από την άλλη το κόμμα δεν είναι επιχείρηση όπου καλούνται να δουλέψουν απλώς όλοι για το νέο μάνατζερ ανεξαρτήτως πολιτικής.

Μετά τις εκλογές έχει διαμορφωθεί ένα πρωτόγνωρο πολιτικό σκηνικό. Πρώτη φορά μία κυβέρνηση εμφανίζεται σε τέτοιον βαθμό ανέλεγκτη από κρατικά όργανα και πολιτικές δυνάμεις που οφείλουν να λειτουργούν ως θεσμικά αντίβαρα. Το κρισιμότερο έλλειμμα θεσμικών αντισταθμισμάτων απέναντι στο υφιστάμενο κέντρο διακυβέρνησης αποτελεί η ισχνή κοινοβουλευτική αντιπολίτευση.

Δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο στη Γ’ Ελληνική Δημοκρατία που η αξιωματική αντιπολίτευση να έχει εκλογική δύναμη μικρότερη του 20% και ταυτόχρονα η απόστασή της από την κυβερνητική πλειοψηφία να υπερβαίνει το 20%.

Η εκλογική, κοινοβουλευτική και δημοσκοπική αδυναμία της αξιωματικής αντιπολίτευσης συνοδεύεται από δύο ακόμη πρωτόγνωρα χαρακτηριστικά:

Και τώρα τι; Το πολιτικό σκηνικό αυτό που περιλαμβάνει τα κόμματα και τις οργανώσεις της Κεντροαριστεράς και της ευρύτερης Αριστεράς (κοινοβουλευτικής και εξωκοινοβουλευτικής) πώς θα διαμορφωθεί τουλάχιστον μέχρι τις ευρωεκλογές; Οι διεργασίες πυκνές, τα σχέδια υπό επεξεργασία, οι προσδοκίες πολλές. Θα καταφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ, που βγαίνει τραυματισμένος από την εσωκομματική σύγκρουση, να κρατήσει τη δεύτερη θέση; Ο πρόεδρός του είναι αισιόδοξος. Το κόμμα του όμως είναι αυτό που θα δεχτεί τις περισσότερες πιέσεις από διπλανούς χώρους. Οι δημοσκοπήσεις που έγιναν πριν από τις τελευταίες εξελίξεις έδειξαν ότι χάνει το μεγαλύτερο μέρος των ψηφοφόρων του προς την κατηγορία των αναποφάσιστων. Χάνει και προς γειτονικά κόμματα, αλλά σε μικρότερο μέγεθος.

Μια απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Καρλσρούης, που κηρύσσει αντισυνταγματικό τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό για το 2024, ήρθε να μας θυμίσει το ευρωπαϊκό αδιέξοδο του Βερολίνου που σκιάζει πλέον το σύνολο της Γηραιάς Ηπείρου.

Το Δικαστήριο κλήθηκε να αποφασίσει αν τα ποσά που περίσσεψαν από την αντιμετώπιση της πανδημίας μπορούν να διατεθούν σε πολιτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και η απάντηση ήταν ένα ξεκάθαρο «όχι».

Αυτή η γενιά, που υμνήθηκε και μετατράπηκε σε ηρωικό ανδριάντα ως «γενιά του Πολυτεχνείου» κι έπειτα γκρεμίστηκε και λοιδορήθηκε ως περίπου υπεύθυνη για όλα τα δεινά του τόπου, βρίσκει νομίζω μια δικαίωση στο πρόσωπο του Ελισάφ. Ο οποίος, όπως έγραψε ο Ν. Σεβαστάκης, ήταν«ένα ηθικό πρόσωπο, δηλαδή κάποιος που στο πέρασμά του από τη ζωή φωτίζει κάπως και τη ζωή των άλλων».