Επικριτικός για τους χειρισμούς της κυβέρνησης της Ν.Δ. εμφανίζεται ο καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο και πρώην υπουργός Νίκος Χριστοδουλάκης μιλώντας στην "Α", καθότι θεωρεί ότι "άργησε να κατανοήσει το βάθος της ύφεσης" συμπληρώνοντας ότι θα πρέπει να γίνουν πολλά ακόμη. Παράλληλα ο ίδιος εκτιμά ότι, αν εφαρμοστεί η έκθεση Πισσαρίδη, "πάλι θα χάσουμε το τρένο" αντιτείνοντας "ένα κύμα δημόσιων και παραγωγικών επενδύσεων".

Οι ανισότητες στην κατανάλωση, στα εισοδήματα και στον πλούτο αποτελούσαν πάντοτε το πιο επικίνδυνο ναρκοπέδιο της κοινωνίας. Αν αποκτούσαν μεγάλη έκταση προκαλούσαν σφοδρές αντιδράσεις, από διαμαρτυρίες και διεκδικήσεις έως εξεγέρσεις, πολέμους και κύματα μετανάστευσης. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πολλά κράτη εφάρμοσαν πολιτικές που περιόρισαν τις αιτίες και τις συνέπειες των ανισοτήτων, σήμερα όμως εξαπλώνονται πάλι και μάλιστα σε τρεις πλέον διαστάσεις: εθνικές με βάση την κατανομή εισοδήματος και πλούτου, γεωγραφικές που προκαλούνται από την άνιση ανάπτυξη ανάμεσα στις διάφορες χώρες, καθώς και ανισότητες μεταξύ γενεών όταν οι προοπτικές ευημερίας στενεύουν για τους νεότερους.

Σπανίως μικρά γεγονότα προκαλούν τόσο μεγάλη πολιτική έξαψη όσο η πρόσφατη ανταλλαγή πενταετών ομολόγων 3 δισ. ευρώ με παρόμοιους τίτλους που λήγουν τρία χρόνια αργότερα.

Η μεν αντιπολίτευση εξαπέλυσε μύδρους εναντίον της ανταλλαγής ομολόγων, λησμονώντας ότι εντελώς παρόμοιες συνθήκες επικρατούσαν και όταν έγινε η αρχική έκδοσή τους πριν από τρία χρόνια.

Και τότε το κόστος αποδόσεων ήταν μεγάλο, η προθέρμανση φιλικών αγοραστών πολύμηνη και το ποσόν τόσο μικρό ώστε να μην προδικάζει άνετη πρόσβαση στις αγορές όταν οι ανάγκες δανεισμού εκδηλώνονταν αργότερα σε πλήρη έκταση.

Υπάρχουν τρεις διαφορετικοί τρόποι να αντιμετωπίσει κανείς την πρόσφατη Συμφωνία μεταξύ πιστωτών και ελληνικής κυβέρνησης: ο κομματικός, ο πελατειακός και ο εθνικός.
Ο κομματικός τρόπος είναι οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης να τη δουν ως ευκαιρία καθολικής αντιπαράθεσης με την κυβέρνηση που θα την ψηφίσει, αν και μέχρι τώρα την κατέκριναν ακριβώς επειδή τόσο καιρό δεν το έκανε και το κόστος αυξανόταν. Είναι αλήθεια ότι οι ευκαιρίες πολιτικής εκμετάλλευσης για την αντιπολίτευση είναι σαν να βρήκε ορυχείο: πρώτον, διότι καταγγέλλοντας τα κυβερνητικά κόμματα που ψηφίζουν όσα προηγουμένως καταριόταν, θα καταδείξει ότι το μένος τους δεν είχε πολιτική αξιοπιστία, αλλά ήταν απλώς γυμναστική αναρρίχησης στην εξουσία.

Κάθε μέρα που περνά και διαχέεται ξανά η εικόνα της αναξιόπιστης χώρας, οι πιο συντηρητικοί πιστωτές κερδίζουν πόντους για την ανάγκη επιβολής μακροχρόνιων απαιτήσεων στην Ελλάδα. Πού το περίμενε το ΔΝΤ ότι θα γινόταν περιζήτητο για να διασφαλιστεί τάχα η αξιοπιστία εφαρμογής των μέτρων; Πριν ένα χρόνο, σχεδόν κανείς δεν ήθελε το ΔΝΤ και έλεγαν να ρυθμίζει όλο το χρέος ο ΕSM, πράγμα που θα απάλλασσε την Ελλάδα από την χορωδία των πιστωτών. Όμως η κυβέρνηση έκανε το μοιραίο λάθος και το έβαλε ξανά στο προσκήνιο επειδή νόμισε ότι θα την υποστηρίξει στο θέμα του χρέους. Τώρα βέβαια που επιτέλους κατάλαβε ότι το ΔΝΤ θα απαιτήσει σκληρότερα μέτρα το αποκηρύσσει, αλλά η ευκαιρία χάθηκε.

Επτά χρόνια μετά την έναρξη εφαρμογής των Προγραμμάτων Προσαρμογής, η Ελλάδα βρίσκεται και πάλι σε μια κατάσταση δυσπραγίας και διογκούμενης αβεβαιότητας. Οι δυσοίωνες διεθνείς εξελίξεις επιβαρύνουν το εσωτερικό κλίμα, περιορίζουν τις δυνατότητες διαπραγμάτευσης με τους πιστωτικούς θεσμούς και αυξάνουν το διαχρονικό κόστος σταθεροποίησης της οικονομίας. Παρόλα αυτά, οι δυσκολίες της συγκυρίας είναι μικρότερες σε σύγκριση με τις μακροχρόνιες αρνητικές τάσεις που θα κρατούν την οικονομία σε κατάσταση χαμηλής ανάπτυξης και επίμονης ανεργίας τις επόμενες δεκαετίες, αν κάτι δεν αλλάξει ριζικά.

Ο πρώην υπουργός Νίκος Χριστοδουλάκης μιλά στο Liberal για την κατάσταση που βρίσκεται σήμερα η Οικονομία, τις προϋποθέσεις ανάκαμψης, το χρέος και τις μεγάλες αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο Δημόσιο. Στην εφ’ όλης της ύλης συνέντευξή του καταθέτει επίσης συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπιση του προσφυγικού προβλήματος, αναφέρεται στις εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ και απαντά στο ερώτημα για το αν θα επιστρέψει στην πολιτική. Θεωρεί υπαρκτό το ενδεχόμενο ενός 4ου μνημονίου στην Ελλάδα, εκφράζει προβληματισμό για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων, εκτιμά ότι η οικονομία θα συνεχίσει να σέρνεται όσο η κυβέρνηση απωθεί τις επενδύσεις, ενώ προβλέπει ότι το σίριαλ με τις τηλεοπτικές άδειες θα έχει ακόμη πολλά επεισόδια.

Πρόσφατα η δημόσια συζήτηση εστιάστηκε ξανά στο πώς υπολογίστηκε το έλλειμμα του 2009 αλλά για τους λάθος λόγους. Οχι για να μάθουμε τα πραγματικά περιστατικά που οδήγησαν στη διόγκωσή του και πώς θα τα αποφύγουμε στο μέλλον αλλά μόνο για το ύψος του ώστε να χρησιμοποιηθεί ως πολιτικό άλλοθι. Μερικοί πιστεύουν ότι αν το νούμερο βρεθεί λάθος και μικρότερο, θα είναι ο από μηχανής θεός της απαλλαγής της ΝΔ από τις ευθύνες για την κρίση. Αλλοι πάλι νομίζουν ότι αν βρεθεί σωστό και μεγάλο, θα δικαιώσει τους χειρισμούς του ΠαΣοΚ μετά τις εκλογές του 2009 και του Μνημονίου που ήλθε λίγους μήνες μετά.

Η παραδοχή των αλλεπάλληλων λαθών που έγιναν από το ΔΝΤ στην κατάστρωση και εφαρμογή του πρώτου Μνημονίου 2010-2012 έγινε με μεγάλη καθυστέρηση, δεν παύει όμως να αποτελεί σπουδαία ευκαιρία αναπροσαρμογής της πολιτικής που με τόση εμμονή εφαρμόστηκε στην Ελλάδα οδηγώντας σε βαθιά ύφεση, εκρηκτική ανεργία και μαζική κατάρρευση των επενδύσεων. Οπως ήταν αναμενόμενο, η έκθεση του ΔΝΤ άνοιξε μεγάλη συζήτηση για το ποιος έχει την ευθύνη αποτυχίας: οι ξένοι παράγοντες, οι ελληνικές κυβερνήσεις, η εκάστοτε αντιπολίτευση ή μήπως η συμμετοχή μας στο ευρώ που πολλοί θα ήθελαν να ανατρέψουν;

Η αποχώρηση του ΔΝΤ από την ομάδα εποπτείας της ελληνικής οικονομίας έπρεπε από καιρό να είναι βασικός στόχος της χώρας στην πορεία σταδιακής απεμπλοκής από τα μνημόνια. Στην πραγματικότητα, από την εποχή του 2010, όταν συμφωνήθηκε το πρώτο Μνημόνιο, η συμμετοχή του ΔΝΤ στην ομάδα των δανειστών δεν ήταν ούτε αναγκαία ούτε φυσιολογική.

Το αγαπημένο μοιρολόι στη χώρα μας είναι ότι μαστίζεται από μεγάλα προβλήματα που κάθε τόσο δημιουργούν οι εχθροί της για να την καταστρέψουν. Στην πραγματικότητα, κανένα από τα σημερινά προβλήματα, όπως το Προσφυγικό, το Ασφαλιστικό και το Φορολογικό, δεν έπεσε ξαφνικά από τον ουρανό. Υπήρχαν εδώ και πολύ καιρό και τα τρία. Το Φορολογικό, για παράδειγμα, οξύνθηκε επειδή διαρκώς εξαγγέλλονται σχέδια για το πώς θα παταχθεί η φοροδιαφυγή στο μέλλον, αντί να συγκεντρωθούν οι δυνάμεις στους ελέγχους και στην εφαρμογή των υφιστάμενων νόμων. Μετά τα σχέδια αποδεικνύονται ανεφάρμοστα και αποσύρονται, αλλά ο χρόνος έχει χαθεί, όπως και τα έσοδα.

Στην επικαιρότητα της οικονομικής πολιτικής κυριαρχούν τα θέματα της βαθιάς ύφεσης και του εκρηκτικού δημόσιου χρέους. Και τα δύο είναι όντως απειλητικά, αλλά κανένα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτοτελώς γιατί και τα δύο αποτελούν παράγωγα ενός άλλου προβλήματος ακόμα πιο επικίνδυνου: της παραγωγικής κατάρρευσης της χώρας με τη μαζική ανεργία του εργατικού δυναμικού και τη μαζική αποεπένδυση κεφαλαίου.
Η δημόσια συζήτηση για αυτές τις γενεσιουργές αιτίες και για το πώς είναι δυνατόν να θεραπευθούν είναι ελάχιστη ή εντελώς ανύπαρκτη. Οι μεν άνεργοι αναφέρονται μόνο ως ένα στατιστικό νούμερο κάθε τρίμηνο