Οταν η Σοβιετική Ενωση πήρε για τα καλά την κάτω βόλτα καθ’ οδόν προς την τελική κατάρρευση του ’89, κάποιοι που αναθάρρησαν και άρχισαν να επικρίνουν ανοιχτά το καθεστώς χαρακτηρίστηκαν ψυχολογικά διαταραγμένοι και κλείστηκαν σε ιδρύματα για τη σχετική θεραπεία.

Αυτό το εξωφρενικό και απάνθρωπο μέτρο μπορεί να μας σοκάρει, αλλά, τώρα που το ξανασκέφτομαι, αποτελεί πρόοδο. Γιατί αν έκαναν το ίδιο πριν μερικές δεκαετίες, είτε θα πήγαιναν στη Σιβηρία να σπάνε πέτρες ως αντικοινωνικά στοιχεία είτε θα τους φύτευσαν μια σφαίρα στο κεφάλι ως πράκτορες ξένων δυνάμεων που ήθελαν να ανατρέψουν το καθεστώς.

Οταν ανακοινώθηκε ότι η Kεντροαριστερά θα έκανε το πρώτο βήμα προς την ενοποίηση εκλέγοντας την ηγεσία της πριν αποκτήσει ένα ευδιάκριτο πολιτικό στίγμα, ετέθη εκ των πραγμάτων το ερώτημα: Ποιο θα είναι το στίγμα αυτό;

Ερώτημα εύλογο, το οποίο απασχολεί τόσο εκείνους που συμμετείχαν στην ψηφοφορία όσο και τους άλλους που έχουν επιλέξει τον ΣΥΡΙΖΑ ή τη Νέα Δημοκρατία. Στην πολιτική, όμως, τα πράγματα σχεδόν ποτέ δεν είναι απλά. Γιατί το εν λόγω εύλογο ερώτημα μπορεί να τεθεί και εκ του πονηρού.

Εξηγούμαι: τα δύο μεγάλα κόμματα, και περισσότερο ο ΣΥΡΙΖΑ, αξίωσαν από την Κεντροαριστερά να διευκρινίσει τι ιδεολογικό καπνό φουμάρει, δηλώνοντας εκ των προτέρων ποιο από τα δύο θα υποστηρίξει.

Τώρα που κόπασε ο καβγάς για την άδεια που πήρε ο Δημήτρης Κουφοντίνας, όχι γιατί κάπου καταλήξαμε αλλά επειδή η βραχύβια προσοχή μας βρήκε άλλα να ασχοληθεί, θα άξιζε ίσως τον κόπο να ξαναδούμε το πρόβλημα, πιο ψύχραιμα αυτή τη φορά.

Εχω την εντύπωση ότι αμφότερες οι πλευρές κάποιο δίκιο το είχαν. Βάζοντας κατά μέρος αυτούς που έχασαν τους δικούς τους ανθρώπους από τον «φαρμακοχέρη» Κουφοντίνα και των οποίων η αντίδραση δεν κρίνεται, η επίκληση του νόμου από όσους δικαιολόγησαν την άδεια εξόδου είναι επιχείρημα ακαταμάχητο· το δε γεγονός ότι ο φονιάς της «17 Νοέμβρη» αρνείται να αποκηρύξει τις δολοφονικές πεποιθήσεις του δεν σημαίνει τίποτα, εφόσον η μεταμέλεια δεν αποτελεί κριτήριο για τη χορήγηση άδειας.

Το προπερασμένο Σάββατο, την παραμονή της ψηφοφορίας που θα επέλεγε την ηγεσία της Κεντροαριστεράς, είχα γράψει ότι όσο μεγαλύτερη η προσέλευση στις κάλπες, τόσο μικρότερη θα είναι η επιρροή των μηχανισμών στη διαμόρφωση του αποτελέσματος. Επεσα έξω.
Ξεπερνώντας τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις και παρά την ταλαιπωρία, 210.000 άνθρωποι έσπευσαν να ψηφίσουν, αλλά η τεράστια διαφορά ανάμεσα στη Φώφη Γεννηματά και τον Νίκο Ανδρουλάκη αφενός, και αφετέρου τον Γιώργο Καμίνη και τον Σταύρο Θεοδωράκη, δεν μπορεί να αποδοθεί σε χειραγώγηση από τα κομματικά στελέχη. Δεν ξέρω τι θα κάνουν αυτοί οι άνθρωποι στις εκλογές, όποτε γίνουν, αλλά στη συγκεκριμένη αναμέτρηση ο κόσμος του ΠΑΣΟΚ μετά από χρόνια έδωσε σημεία ζωής. Τι σημαίνει αυτό;

Οφείλω κατ’ αρχάς να ομολογήσω δύο πράγματα: δεν έχω διαβάσει τη σύμβαση για το αεροδρόμιο του Ελληνικού και δεύτερο, ακόμα κι αν τη διάβαζα, δεν θα καταλάβαινα και πολλά.
Με δεδομένη όμως τη διάκριση ανάμεσα στους «δεξιούς» (τα εισαγωγικά υποδηλώνουν μια χαλαρή χρήση του όρου) που πιστεύουν πως άλλη λύση από την ιδιωτική πρωτοβουλία δεν υπάρχει και τους «αριστερούς» που επιλέγουν την κρατική παρέμβαση κεϊνσιανού ή άλλου πιο ριζοσπαστικού τύπου, θα είχε ίσως ενδιαφέρον να θέσουμε το εξής ερώτημα: Τι θα συνέβαινε αν αυτοί που αντιτίθενται στις ιδιωτικοποιήσεις κέρδιζαν τη μάχη και η κυβέρνηση αποφάσιζε να μην τηρήσει τη συμφωνία με τους δανειστές για το Ελληνικό;

Στην πολιτική χρειάζεσαι εκτός των άλλων και τύχη ή, πιο συγκεκριμένα, χρειάζεσαι μια ευνοϊκή συγκυρία. Και σήμερα η συγκυρία στη Βρετανία είναι σχεδόν η καλύτερη δυνατή για τους Εργατικούς.
Πρώτο στοιχείο, τα χάλια των Τόρηδων. Δεν εννοώ τη μείωση των ποσοστών τους στις δημοσκοπήσεις. Αυτό έχει ξανασυμβεί, στο πλαίσιο πάντα ενός δικομματικού συστήματος όπου τα δύο μεγάλα κόμματα εναλλάσσονται στην εξουσία.
Δεν μιλάμε όμως για υποχώρηση – μιλάμε για βαθιά παρακμή. Η ηγετική ομάδα του Συντηρητικού κόμματος αποτελείται από παλιάτσους, απρόσωπους διεκπεραιωτές και όχι ιδιαίτερα ευφυείς ακροδεξιούς.

... Κατ’ αρχάς ο ΣΥΡΙΖΑ έπεισε ότι κομίζει κάτι απόλυτα διαφορετικό. Αν όμως το καλοσκεφτούμε, το σύνθημα «Πρώτη φορά Αριστερά» αναφέρεται σε μια μοναδικότητα τουλάχιστον συζητήσιμη, γιατί παραλείπει (ή αποκρύπτει;) τη φράση «στην Ελλαδα». Παράλειψη διόλου τυχαία. Η Αριστερά μέχρι το 1989 κυβερνούσε τη μισή Ευρώπη και όλοι ξέρουμε πώς τελείωσε αυτό το όνειρο. Εστιάζοντας όμως την προσοχή αποκλειστικά στη χώρα μας, ο ΣΥΡΙΖΑ μπόρεσε να σαγηνεύσει δύο διαφορετικά ακροατήρια.

Χωρίς αμφιβολία το πιο επίδικο ζήτημα από τότε που ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε την εξουσία είναι το χάσμα ανάμεσα στις υποσχέσεις και τις πράξεις του.
Η αντιπολίτευση τους χαρακτηρίζει ψεύτες, η κυβέρνηση μίλησε αρχικά για αυταπάτες και στη συνέχεια παραδέχθηκε ότι μπορεί να είπαν ψέματα, αλλά τουλάχιστον δεν έκλεψαν Το ποιος θα κερδίσει αυτή την επικοινωνιακή διελκυστίνδα θα το μάθουμε στις επόμενες εκλογές.
Υπάρχουν όμως και άλλα θέματα που δεν έχουν καμία σχέση με τα μνημόνια, όπως για παράδειγμα οι μαθητικές παρελάσεις ή ο ρόλος της Εκκλησίας. Κι εδώ αμφότεροι οι μονομάχοι έδειξαν τον χειρότερο εαυτό τους.

Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος είναι υπουργός Οικονομικών ή ο «τσάρος της οικονομίας», όπως λέγαμε παλιά. Και ως τέτοιος θα κριθεί πρώτα από τους ψηφοφόρους και τελικά από την ιστορία. Δυστυχώς (ή ευτυχώς) δεν είμαι οικονομολόγος και συνεπώς δηλώνω αναρμόδιος να εκφέρω γνώμη. Μπορώ όμως και δικαιούμαι να σχολιάσω κάτι άλλο: το ύφος του.

Εδώ προκύπτει η εξής ένσταση: ποια η σχέση του ύφους του με την ουσία, του περιτυλίγματος με το περιεχόμενο και, κυρίως, πόση σημασία μπορεί να έχει το πώς εκφραζόμαστε εδώ που φτάσαμε;