Ο εκλιπών Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ανήκε στην προηγούμενη γενιά πολιτικών. Τα μάτια του είχαν δει πολλά, δεν του έλειπε ο κυνισμός που χαρίζει η συσσωρευμένη πείρα και μπορούσε να πιάνει τον σφυγμό του Ελληνα. Στις αρχές του ’90 λοιπόν, όταν η παράκρουση περί Μακεδονίας κορυφωνόταν, είπε ότι σε δέκα χρόνια όλα αυτά θα τα έχουμε ξεχάσει.
Πολλοί, εμού συμπεριλαμβανομένου, πιστέψαμε την προφητεία του, ίσως επειδή θέλαμε να την πιστέψουμε. Επεσε όμως έξω. Φυσικά ο σημερινός ντόρος είναι μικρότερης κλίμακας, αλλά οι πρόσφατες μαθητικές κινητοποιήσεις και η ιδιοτελής μικροπολιτική εκμετάλλευση του θέματος από τη Νέα Δημοκρατία δείχνουν ότι το Μακεδονικό σίγουρα δεν το ξεχάσαμε. Γιατί άραγε;

Πριν από το σχόλιο το γεγονός: σε μαθητική παρέλαση του Λυκείου του Γέρακα για την 28η Οκτωβρίου, μια ομάδα μαθητών αποσπάστηκαν από τους υπόλοιπους και άρχισαν να τραγουδούν τον ύμνο των Μακεδονομάχων, «Μακεδονία ξακουστή, του Αλεξάντρου η χώρα». Οπως μάθαμε στη συνέχεια, είχαν προειδοποιήσει ότι θα το κάνουν αλλά οι διδάσκοντες δεν τους έδωσαν την άδεια, με αποτέλεσμα οι μαθητές να τιμωρηθούν με διήμερη αποβολή.

Οσον αφορά το μήνυμα που θέλησαν να στείλουν οι μαθητές, νομίζω πως είναι θλιβερό και ανησυχητικό νέα παιδιά να υιοθετούν ό,τι χειρότερο τους έχουν μάθει οι μεγαλύτεροι.

Από τις πιο εμφανείς διαφορές ανάμεσα σε μας και τους ξένους –εννοώ τους Δυτικοευρωπαίους– είναι οι θεσμικές ρυθμίσεις που καθορίζουν το πώς λειτουργεί η τηλεόραση. Δεν αναφέρομαι στην ποιότητα. Η τηλεοπτική αθλιότητα ενδημεί σε όλες τις χώρες, ιδίως σε ερασιτεχνικά ιδιωτικά κανάλια όπου βλέπεις και ακούς τέρατα και σημεία. Στα πιο σοβαρά, όμως, και στο ειδησεογραφικό τμήμα τους ισχύουν ορισμένοι κανόνες οι οποίοι στα καθ’ ημάς όχι μόνο δεν τηρούνται αλλά παραβιάζονται κατάφωρα.

Αν και του επαγγέλματος, συμβαίνει να είμαι ξενομαθημένος. Κι αυτό εξηγεί γιατί η πρώτη μου γνωριμία με τα ελληνικά δελτία ειδήσεων ήταν κάτι σαν πολιτισμικό σοκ.

Το γεγονός ότι σε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία τα πολιτικά κόμματα διαφωνούν δεν συνιστά λόγο να ανησυχούμε και δεν αποτελεί είδηση. Και επειδή διαφωνούν, επόμενο είναι να χαρακτηρίζουν τις απόψεις και τις πράξεις των αντιπάλων τους λανθασμένες και να τις επικρίνουν. Οσο για μας τους απλούς πολίτες, είναι εξίσου φυσιολογικό να διχαζόμαστε, δηλαδή να παίρνουμε το μέρος του ενός και να τα βάζουμε με τον άλλο.

Ολα αυτά θα τα χαρακτήριζα διαχρονικά, προφανή και στοιχειώδη. Τότε γιατί ο διχασμός συγκαταλέγεται στα πολιτικά αμαρτήματα και ως τέτοιο καταγγέλλεται εν χορώ από όλους;

Οταν διαβάζουμε τα κείμενα των άλλων είναι σαν να βλέπουμε τον κόσμο με τα δικά τους μάτια. Κι αυτή η αίσθηση επιτείνεται όποτε συμβαίνει να ξέρουμε το αντικείμενο ή τουλάχιστον να το έχουμε ζήσει από πιο κοντά. Κάτι τέτοιες σκέψεις μού πέρασαν από το μυαλό με αφορμή το πώς σχολιάστηκε στην Ελλάδα η εντυπωσιακή εμφάνιση του Κόρμπιν στο ετήσιο συνέδριο των Βρετανών Εργατικών και η προοπτική να κερδίσουν τις επόμενες εκλογές.

Βάζοντας κατά μέρος λίγα σχόλια που προσπάθησαν να αναλύσουν ψύχραιμα το φαινόμενο Κόρμπιν, τα υπόλοιπα τα βρήκα από άστοχα μέχρι τερατώδη.

Αν θελήσουμε να βάλουμε σε τάξη όσα –ων ουκ έστιν αριθμός– έγιναν, γράφτηκαν ή ακούστηκαν τα χρόνια της κρίσης, πρέπει να επιλέξουμε μια οπτική γωνία. Νομίζω λοιπόν ότι όλοι σχεδόν θα συμφωνήσουμε πως η κόντρα ανάμεσα στο δημόσιο/κρατικό και το (νεο)φιλελεύθερο/ιδιωτικό είναι ίσως η πιο καίρια. Κι επειδή η επιλογή μεταξύ των δύο έχει ένα σαφές ιδεολογικό υπόστρωμα, θα πρέπει επίσης να τηρήσουμε τη διάκριση ανάμεσα στο αρχικό και αφηρημένο περιεχόμενο μιας ιδεολογίας και το πoιες συγκεκριμένες πράξεις έχουν γίνει στο όνομά της.

Οταν διάβασα τα σχόλια των αντι-ΣΥΡΙΖΑ με στόχο (στα δώδεκα μέτρα) την Αγγελική Σπανού, μου έκανε εντύπωση το εξής: στα περισσότερα, το κύριο επιχείρημά τους ήταν ένας μακρύς κατάλογος των δεινών που έχει επισωρεύσει στη χώρα η διακυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. (Διευκρινίζω ότι ως προς τούτο συνυπογράφω και με τα δύο χέρια.)
Ας δούμε όμως τα συμπεράσματα: το πρώτο, το οποίο συχνά δεν διατυπώνεται ρητά αλλά σαφώς εξυπακούεται, είναι πως γι’ αυτό πρέπει «να τους τελειώσουμε πριν μας τελειώσουν».
Και το δεύτερο, πιο υπόγειο, ότι όσοι δεν συμμερίζονται το αντιπολιτευτικό τους μένος καθίστανται αλληλέγγυοι με τον ΣΥΡΙΖΑ και συνυπεύθυνοι.

Μια φορά κι έναν καιρό το ιδεολογικό υπόβαθρο της ελληνικής Αριστεράς ήταν ο μαρξισμός. Το δήλωνε υπερήφανα η ίδια, της το καταλόγιζαν οι εχθροί της. Εκτοτε πολλά άλλαξαν. Αν εξαιρέσουμε το ΚΚΕ και κάποια γκρουπούσκουλα, ο μαρξισμός μπορεί μεν να παραμένει εν ζωή εφόσον οι αριστεροί δεν μιλούν για τον θάνατό του, αλλά λειτουργεί σαν τίτλος ευγενείας σε χώρα που τους έχει καταργήσει. Για να είμαστε ωστόσο ακριβοδίκαιοι, αυτό οφείλεται εν μέρει και στο ότι κάποιες βασικές μαρξιστικές έννοιες, όπως λ.χ. η έννοια της τάξης όχι ως φυσιολογικό γεγονός αλλά ως προϊόν της κοινωνικής ανισότητας, από επίμαχες θεωρητικές καινοτομίες που ανέδειξε ο μαρξισμός θεωρούνται σήμερα σχεδόν αυτονόητες.