Καμιά χώρα δεν είναι σαν τις άλλες, κανένας λαός σαν τους άλλους. Μερικές φορές, μάλιστα, επειδή οι διαφορές είναι τόσο μεγάλες, μιλάμε ωσάν να πρόκειται για ακραία αντίθετες περιπτώσεις - η μέρα με τη νύχτα δηλαδή. Οπως η Βρετανία και η Ελλάδα. Οι φλεγματικοί, πραγματιστές και ευεπίφοροι στους συμβιβασμούς Βρετανοί, κι αντίκρυ οι παρορμητικοί, ευέξαπτοι και πρωτεϊκοί Ελληνες. Δεν θεωρώ τυχαίο το γεγονός ότι όσοι γεννήθηκαν σε μια απ’ τις δυο χώρες και γνωρίζουν καλά την άλλη, αυτή τη διαφορά την εκλαμβάνουν ως προφανή.

Οι επικείμενες εκλογές και η πρεμιέρα της «Γέφυρας» έχουν φέρει στο προσκήνιο της δημόσιας συζήτησης το αν, πώς και γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε να κάνει το αναμενόμενο άνοιγμα προς τη σοσιαλδημοκρατία. Το μήνυμά του πάντως είναι σαφές: όσοι τοποθετούν εαυτούς στη μεγάλη προοδευτική παράταξη οφείλουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους με μας για να αναχαιτίσουμε την επελαύνουσα Δεξιά.

Οφείλω να ομολογήσω, για άλλη μια φορά, ότι από όλες τις πολιτικές εκδοχές προτιμώ την αριστερή σοσιαλδημοκρατία και ταυτόχρονα εκτιμώ πως μια τέτοια προοπτική σήμερα δεν μπορεί να ευοδωθεί χωρίς τον ΣΥΡΙΖΑ

Οι πολιτικοί δεν συνηθίζουν να ομολογούν δημόσια ότι έκαναν λάθος. Φυσικά, λάθη γίνονται και πολλά μάλιστα, αλλά γι’ αυτά ευθύνονται πάντα οι αντίπαλοι.
Οποιος δεν βαριέται να παρακολουθεί τους σκυλοκαβγάδες τους, ξέρει ότι, σύμφωνα με την αντιπολίτευση, οι αποφάσεις της κυβέρνησης είναι εξ ορισμού κακές, και αντίστροφα, σύμφωνα με την κυβέρνηση, η αντιπολίτευση θα καταστρέψει τη χώρα, αν κερδίσει τις εκλογές.
Εξαιρέσεις με την έννοια της αυτοκριτικής υπάρχουν, αλλά είναι ελάχιστες και κατά κανόνα εκ του πονηρού. Διότι δεν απαιτείται ιδιαίτερη ευφυΐα για να αντιληφθεί κανείς ποιο είναι το σκεπτικό γι’ αυτές τις σπανιότατες εκρήξεις ειλικρίνειας και ταπεινοφροσύνης: η παραδοχή του λάθους δηλώνεται δημόσια, όταν οι πολιτικοί κρίνουν ότι η αυτοκριτική είναι ο μόνος τρόπος να περιορίσουν τη ζημιά.

Εδώ και μερικές δεκαετίες, οι περί την πολιτική ασχολούμενοι θεωρούσαν δεδομένες δύο αμετακίνητες αρχές: ότι σε τελική ανάλυση, η στάση των ψηφοφόρων καθορίζεται από το πώς οι επιλογές τους επηρεάζουν την τσέπη τους και ότι νικητής αναδεικνύεται όποιος καταφέρει να κερδίσει τον μεσαίο χώρο. Τελευταία όμως, σε ολόκληρο τον κόσμο συμβαίνουν πράγματα που μας αναγκάζουν να αναθεωρήσουμε αυτό το δόγμα. Περί τίνος πρόκειται;

Νομίζω ότι η περίπτωση του Brexit αποδεικνύεται διαφωτιστική. Η παράταξη που τάχθηκε υπέρ της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ενωση έριξε το βάρος αποκλειστικά στις ολέθριες οικονομικές επιπτώσεις της εξόδου. Και έχασε.

Το ότι η ψήφος εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση και η ψήφος για τη συμφωνία για το Μακεδονικό συνέπεσαν χρονικά και συσχετίστηκαν μας δίνει την ευκαιρία να δούμε αρκετά καθαρά πώς τα δύο κόμματα εξουσίας διαβάζουν και πώς προσπαθούν να εκμεταλλευτούν επικοινωνιακά τα μεγάλα θέματα τα οποία, όπως λένε αμφότερα, πρέπει να μας ενώνουν.

Αρχίζοντας από τη Νέα Δημοκρατία, είθισται η αξιωματική αντιπολίτευση να διαφωνεί με την κυβέρνηση –τα ίδια και χειρότερα δεν έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ;– και στην περίπτωση της Συμφωνίας των Πρεσπών κάποιο δίκιο θα το είχε αν περιοριζόταν στους μικροκομματικούς ελιγμούς της κυβέρνησης που θέλησε όχι μόνο να λύσει το Μακεδονικό αλλά και να φέρει σε δύσκολη θέση τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Μια χαρακτηριστική αντίδραση όσων αναβάλλουν κάτι επειδή το θεωρούν υπερβολικά δυσάρεστο ή δύσκολο είναι να αιφνιδιάζονται όταν διαπιστώνουν ότι αυτό που ανέβαλλαν θα συμβεί τη χρονική στιγμή που όλοι ξέραμε ότι θα συμβεί. Ετσι εξηγείται η τεταμένη, αγχώδης ατμόσφαιρα που έχει καταπλακώσει τους Βρετανούς και κυρίως τους πολιτικούς: στις 29 Μαρτίου 2019, η χώρα τους, μετά από δύο χρόνια άκαρπων και σπάταλων σε χρόνο διαπραγματεύσεων, θα πάψει να είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είτε υπάρχει συμφωνία με τους μέχρι τώρα ετέρους της είτε δεν υπάρχει.

Η Ν.Δ., εκτός από την οικονομία, το Μακεδονικό και την εκκλησία, αποφάσισε να ανοίξει μέτωπο με την κυβέρνηση και στο θέμα της ανώτατης παιδείας εξαγγέλλοντας την κατάργηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, το οποίο προβλέπει ότι στην Ελλάδα οι σπουδές στα πανεπιστήμια παρέχονται δωρεάν και μόνο από το κράτος. Ηταν αναμενόμενο μέσα σε ένα κλίμα αυξανόμενης απαξίωσης του δημόσιου από τη Ν.Δ. και τη δεδηλωμένη στο πρόσφατο συνέδριο του κόμματος πεποίθηση του Κυριάκου Μητσοτάκη ότι στη Γη της Επαγγελίας μόνο ο ιδιωτικός τομέας θα μας οδηγήσει.

Ο εκλιπών Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ανήκε στην προηγούμενη γενιά πολιτικών. Τα μάτια του είχαν δει πολλά, δεν του έλειπε ο κυνισμός που χαρίζει η συσσωρευμένη πείρα και μπορούσε να πιάνει τον σφυγμό του Ελληνα. Στις αρχές του ’90 λοιπόν, όταν η παράκρουση περί Μακεδονίας κορυφωνόταν, είπε ότι σε δέκα χρόνια όλα αυτά θα τα έχουμε ξεχάσει.
Πολλοί, εμού συμπεριλαμβανομένου, πιστέψαμε την προφητεία του, ίσως επειδή θέλαμε να την πιστέψουμε. Επεσε όμως έξω. Φυσικά ο σημερινός ντόρος είναι μικρότερης κλίμακας, αλλά οι πρόσφατες μαθητικές κινητοποιήσεις και η ιδιοτελής μικροπολιτική εκμετάλλευση του θέματος από τη Νέα Δημοκρατία δείχνουν ότι το Μακεδονικό σίγουρα δεν το ξεχάσαμε. Γιατί άραγε;

Κατ’ αρχάς να δηλώσω τη δική μου προτίμηση: θα ήθελα να υπάρχει στην Ελλάδα ένα κόμμα που να καλύπτει τον χώρο της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας. Λέω «αριστερής» για να αποκλείσω την εκδοχή του New Labour π.χ. (το ανθρώπινο πρόσωπο του θατσερισμού), και λέω «σοσιαλδημοκρατίας» σε αντιδιαστολή προς το μείγμα αβαθούς ριζοσπαστισμού και κυνικής δημαγωγίας που παρέδωσε τα κλειδιά του Μαξίμου στον Αλέξη Τσίπρα. Και παραδέχομαι επίσης ότι στα δικά μας δεδομένα, ένα τέτοιο κόμμα θα μπορούσε να προκύψει μόνο μέσα από τη σύγκλιση του ΣΥΡΙΖΑ με την Κεντροαριστερά.

Πριν από το σχόλιο το γεγονός: σε μαθητική παρέλαση του Λυκείου του Γέρακα για την 28η Οκτωβρίου, μια ομάδα μαθητών αποσπάστηκαν από τους υπόλοιπους και άρχισαν να τραγουδούν τον ύμνο των Μακεδονομάχων, «Μακεδονία ξακουστή, του Αλεξάντρου η χώρα». Οπως μάθαμε στη συνέχεια, είχαν προειδοποιήσει ότι θα το κάνουν αλλά οι διδάσκοντες δεν τους έδωσαν την άδεια, με αποτέλεσμα οι μαθητές να τιμωρηθούν με διήμερη αποβολή.

Οσον αφορά το μήνυμα που θέλησαν να στείλουν οι μαθητές, νομίζω πως είναι θλιβερό και ανησυχητικό νέα παιδιά να υιοθετούν ό,τι χειρότερο τους έχουν μάθει οι μεγαλύτεροι.

Από τις πιο εμφανείς διαφορές ανάμεσα σε μας και τους ξένους –εννοώ τους Δυτικοευρωπαίους– είναι οι θεσμικές ρυθμίσεις που καθορίζουν το πώς λειτουργεί η τηλεόραση. Δεν αναφέρομαι στην ποιότητα. Η τηλεοπτική αθλιότητα ενδημεί σε όλες τις χώρες, ιδίως σε ερασιτεχνικά ιδιωτικά κανάλια όπου βλέπεις και ακούς τέρατα και σημεία. Στα πιο σοβαρά, όμως, και στο ειδησεογραφικό τμήμα τους ισχύουν ορισμένοι κανόνες οι οποίοι στα καθ’ ημάς όχι μόνο δεν τηρούνται αλλά παραβιάζονται κατάφωρα.

Αν και του επαγγέλματος, συμβαίνει να είμαι ξενομαθημένος. Κι αυτό εξηγεί γιατί η πρώτη μου γνωριμία με τα ελληνικά δελτία ειδήσεων ήταν κάτι σαν πολιτισμικό σοκ.