Οι Κασσάνδρες και τα δάνεια

Εκεί που το κόστος δανεισμού της Ελλάδας κάθε μέρα ανέβαινε- θα μας φτάσει στον γκρεμό; ανησυχούσαν όλο και πιο πολλοί- και ενώ στον διεθνή Τύπο απαξιωτικά σχόλια και κακόβουλα σενάρια έδιναν και έπαιρναν, ήρθε η επιτυχία της Δευτέρας για να δείξει ότι δεν είναι υποχρεωτικό να πάνε όλα προς το χειρότερο. Η υπερκάλυψη του στόχου για το πρώτο ομόλογο που εκδίδει φέτος το Ελληνικό Δημόσιο από πενταπλάσιες προσφορές ήταν επί πολλές ώρες πρώτη είδηση στις ιστοσελίδες μεγάλων οικονομικών εφημερίδων, όπως των Financial Τimes με τίτλο«Συρροή επενδυτών στην ελληνική έκδοση», ή της Ηandelsblatt με τίτλο «Οι αγορές δηλώνουν εμπιστοσύνη στην Ελλάδα».

Το πληρώνουμε, είναι αλήθεια, σχετικά ακριβά, 6,2%. Αλλά η προχθεσινή έκδοση έκλεισε τα στόματα όσων διέσπειραν αμφιβολίες αν η χώρα μας θα καταφέρει να δανειστεί τα 53 δισεκατομμύρια ευρώ που χρειάζεται φέτος, αν δηλαδή θα αποφύγει τη χρεοκοπία. Με τα 8 δισ. που συγκεντρώθηκαν τόσο εύκολα, η κάλυψη των φετινών αναγκών θεωρείται πια εξασφαλισμένη από τους περισσότερους αναλυτές, αρκετοί μάλιστα προέβλεπαν ότι την ερχόμενη φορά το κόστος θα είναι αισθητά χαμηλότερο. Μαζί τους και ο υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου: το ίδιο πρωί έμοιαζε πολύ μοναχικός σε συνέντευξή του στη γερμανική Die Welt, ότανβεβαίωνε ότι η Ελλάδα θα βγει από την κρίση με τις δικές της δυνάμεις. Ώς το απόγευμα οι αγορές φάνηκαν να τον έχουν πιστέψει και να τον δικαιώνουν, απτόητες από τις εικόνες των αγροτικών κινητοποιήσεων στις οθόνες τους, ή, όπως κάποιοι φαντάζονταν, από το νομοσχέδιο για τις τράπεζες.

Οι αγορές δεν έχουν, βέβαια, ούτε σταθερή ούτε ορθολογική συμπεριφορά. Ούτε υπακούουν όμως, ευτυχώς, στις δογματικές αντιλήψεις όσων τις επικαλούνται. Του μέλους του προεδρείου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Γιούργκεν Σταρκ, για παράδειγμα, ο οποίος επέμενε στην ίδια εφημερίδα ότι άλλος δρόμος για εμάς δεν υπάρχει από τη μείωση των μισθών, απέκλειε οποιαδήποτε βοήθεια για το χρέος μας, και διαμήνυε προς κάθε κατεύθυνση- γεράκι σωστό- ότι η Τράπεζα δεν θα πάρει υπόψη την υπερχρέωση των χωρών της Ευρωζώνης όταν θα κρίνει ότι χρειάζεται να αυξηθούν τα επιτόκια. Σε αυτόν προφανώς και σε παρόμοια σκεπτόμενους τραπεζίτες απαντούσε κυρίως ο Παπακωνσταντίνου, αλλά συνάμα απευθυνόταν στις αγορές εν γένει. Όσο ευμετάβλητες και αν είναι, καλό είναι κανείς να τις έχει με το μέρος του όποτε γίνεται, ιδίως όταν τις έχει μεγάλη ανάγκη. Παράλληλα χρειάζεται να μεθοδεύσει τη μείωση της εξάρτησης από αυτές, και εδώ μάλλον ανταποκρίνεται το ελληνικό Πρόγραμμα Σταθερότητας για τη μείωση του ελλείμματος πρώτα, του δημόσιου χρέους στη συνέχεια, υπό τον όρο ότι θα εφαρμοστεί στην πράξη με συνέπεια.

Προκειμένου όμως να διαψεύσουμε τον κ. Σταρκ, και όσους πρεσβεύουν τα ίδια, ότι δεν έχουμε άλλον δρόμο από τη μείωση μισθών, αμοιβών γενικότερα, για να ανακτήσουμε την ανταγωνιστικότητα που έχουμε χάσει, πρέπει να σχεδιάσουμε πολύ καλύτερα πώς θα κινητοποιήσουμε το παραγωγικό δυναμικό της χώρας ώστε να γίνει πιο αποδοτικό. Ως αφετηρία και κατευθυντήρια γραμμή αυτό θα ήταν το ζητούμενο: και στον διάλογο κυβέρνησης- αγροτών, και στις διαπραγματεύσεις για τη νέα εθνική γενική συλλογική σύμβαση εργασίας μεταξύ ΓΣΕΕ και εργοδοτικών ενώσεων, ακόμα και για τις αμοιβές στο Δημόσιο όπου οι περικοπές είναι αναπόφευκτες.

Στο μεταξύ στην Ευρώπη ακούγονται και διαφορετικές φωνές: πρόσφατη μελέτη δύο οικονομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας («Διάσωση με κεφαλή Ιανού») έδειξε ότι μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση και τις παρεμβάσεις με τεράστιους δημόσιους πόρους για τη διάσωση τραπεζών, κατόπιν και για την αντιμετώπιση της ύφεσης, ο πιστωτικός κίνδυνος για τα κράτη αυξήθηκε πάρα πολύ στις αξιολογήσεις, ενώ στην ίδια έκταση μειώθηκε για τις τράπεζες. Τη μελέτη επικαλείται εκτεταμένο άρθρο στη χθεσινή Ηandelsblatt για να εξηγήσει τη μεγάλη άνοδο του κόστους δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου. Επισημαίνοντας τις ευθύνες τραπεζών και κυβερνήσεων στις μεγάλες οικονομίες, ο αρθρογράφος Νόρμπερτ Χέρινγκ καταρρίπτει την επιχειρηματολογία Γερμανών πολιτικών, κεντρικών τραπεζιτών και οικονομολόγων ότι δεν επιτρέπεται να βοηθηθεί η Ελλάδα, τάχα για να μην την ακολουθήσουν και άλλες χώρες. Ακούγεται παράδοξη, γράφει, μπροστά στα δισεκατομμύρια που δόθηκαν για τη διάσωση ιδιωτικών τραπεζών, όταν μάλιστα τα κράτη δεν κάνουν τίποτα σχεδόν για να αποτρέψουν τις νέες επικίνδυνες φούσκες που δημιουργούνται.

Περιορισμένη μείωση ελλείμματος προβλέπει εξάλλου ο προϋπολογισμός που δημοσίευσε χθες η κυβέρνηση της Πορτογαλίας, καθώς ο πρωθυπουργός Χοσέ Σόκρατες δίνει προτεραιότητα στην καταπολέμηση της ύφεσης και της ανεργίας. Αν και με καλύτερη δημοσιονομική διαχείριση ώς τώρα, η χώρα αναφέρεται ολοένα συχνότερα ως υποψήφια για χρεοκοπία μαζί με την Ελλάδα.