Το Κυπριακό στον λαβύρινθο των σκοπιμοτήτων
Κυριάκος Πιερίδης, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Δημοσιευμένο: 2021-02-13
Στριμωγμένος από την κατακραυγή για τα «χρυσά διαβατήρια», ο Νίκος Αναστασιάδης μοιάζει να προετοιμάζεται μγια την άτυπη διάσκεψη της Ν. Υόρκης, αλλά η διαπραγματευτική ομάδα που συστήνει είναι ένα συνονθύλευμα μετριοπαθών έως φανατικά αντι-ομοσπονδιακών φωνών ● Ο ΟΗΕ, πάντως, ακόμα δεν έχει πειστεί πως «αξίζει τον κόπο» η επανέναρξη του διαλόγου, γι’ αυτό και δεν έχει ορίσει ημερομηνία
ΑΝΑΛΥΣΗ*
Αλλαγή ατζέντας με στροφή του ενδιαφέροντος στο Κυπριακό επιχειρεί ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης, ενόψει της σύγκλησης της άτυπης Διάσκεψης «5+1». Μετά την καταιγιστική κριτική που δέχθηκε για τα «χρυσά διαβατήρια», ο Κύπριος πρόεδρος ρίχνει το βάρος στη διαχείριση του μείζονος προβλήματος του τόπου και κάνει εντατική προεργασία. Οι ζυμώσεις στη Νέα Υόρκη εντείνονται και οι ανταλλαγές επισκέψεων πυκνώνουν. Ομως πόση ουσία και αξιοπιστία κρύβονται πίσω από τη διπλωματική εγρήγορση; Και πόση επικοινωνιακή σκοπιμότητα;
Την εβδομάδα που πέρασε ξεχώρισαν φυσικά η κάθοδος του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη για συντονισμό, ενώ επίκειται η επίσκεψη του Ευρωπαίου ύπατου εκπροσώπου Ζ. Μπορέλ στο νησί. Ομως, η ημερομηνία της άτυπης Διάσκεψης και ο χώρος πραγματοποίησης δεν έχουν κλειδώσει. «Το ενωρίτερο τέλη Μαρτίου», λέει ο ΟΗΕ, αλλά πολλοί γνωρίζουν τους λόγους των συνεχών αναβολών. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες δεν είναι πεπεισμένος ότι αξίζει τον κόπο. Αμφισβητεί σοβαρά για τις προθέσεις και την αξιοπιστία των μερών.
Ξύπνημα από τον λήθαργο
Ξαφνικά το Κυπριακό βγήκε από τον λήθαργο! Υστερα από σχεδόν 4 χρόνια, ο Κύπριος πρόεδρος καλεί πολιτικούς, συμβούλους και νομικούς για να στελεχώσει τη διαπραγματευτική του ομάδα. Ο πρέσβης Ανδρέας Μαυρογιάννης ανέλαβε ξανά ως διαπραγματευτής με πλήρη αποστολή. Ο Ν. Αναστασιάδης κάλεσε στο γραφείο του μετριοπαθή στελέχη του ΔΗΣΥ που έχουν βαρύτητα. Ο πρώην ΥΠΕΞ Ι. Κασουλίδης και ο βετεράνος Παναγιώτης Δημητρίου, που ήταν τόσο καιρό στο περιθώριο, έθεσαν εαυτούς στη διάθεση του προέδρου. Τώρα ο Ν. Αναστασιάδης διατείνεται ότι θα ακολουθήσει «ένα αφήγημα πλησιέστερο σε όσα δεσμευόταν μέχρι το Κραν Μοντανά».
Λέγεται ότι προηγήθηκαν χωριστές συναντήσεις και δόθηκαν «εξηγήσεις να μην επαναληφθούν παλινδρομήσεις» που κλόνισαν την αξιοπιστία της ελληνοκυπριακής πλευράς έναντι του ΟΗΕ. Σε άλλη επαφή με τον γενικό γραμματέα του ΑΚΕΛ Αντρο Κυπριανού συμφωνήθηκε και πήρε μέρος ήδη σε μια συνάντηση ο έμπειρος διεθνολόγος Τουμάζος Τσελεπής χωρίς να έχει ενταχθεί στη διαπραγματευτική ομάδα. Με άλλα λόγια, ο Ν. Αναστασιάδης εμφανίζεται ως να έχει «ανακρούσει πρύμναν», μια ακόμα ομολογία ότι για αρκετό καιρό έπραττε κατά το δοκούν και κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει τις επιλογές του.
Ποια διαπραγματευτική ομάδα φτιάχνει ο Κύπριος πρόεδρος; Πρόκειται για ένα συγκερασμό ανθρώπων από μετριοπαθείς ομοσπονδιακούς μέχρι δεδηλωμένων αντι-ομοσπονδιακών. Αλλοι τεχνοκράτες, άλλοι ακαδημαϊκοί, νομικοί, πρώην πρέσβεις. Κυριολεκτικά μια… Βαβυλωνία. Ιδανική φόρμουλα ώστε να μην υπάρξει ουσιαστική στήριξη.
Αν η άτυπη Διάσκεψη ήταν συντακτική συνέλευση καλώς! Ομως, ο Γκουτέρες προειδοποιεί ότι «αυτή τη φορά θα είναι διαφορετικά». Αναμένει πολύ συγκεκριμένα πράγματα από τον ηγέτη κάθε κοινότητας. Ζητά από τους Αναστασιάδη και Τατάρ να λάβουν κατεξοχήν πολιτικές αποφάσεις. Δεν ενδιαφέρεται για «κιτάπια» με νομικές γνωμοδοτήσεις. Ζητά να αξιοποιηθεί ο «όγκος εργασίας» που έγινε μέχρι τώρα. Αυτό σημαίνει σαφείς και ξεκάθαρες παραδοχές πάνω σε υφιστάμενα κείμενα, για τα οποία προηγήθηκε κοπιώδης εργασία για να επιτευχθούν κρίσιμες συγκλίσεις.
Ο Γκουτέρες δεν ενδιαφέρεται για αυτοσχεδιασμούς πάνω σε γενικολογίες, ή νέες επινοήσεις. Είναι δε εξοργισμένος που ο Βρετανός ΥΠΕΞ έκανε την εμφάνισή του στην Κύπρο πίσω από την πλάτη του ΟΗΕ, βάζοντας στο τραπέζι διαχωριστικές ιδέες με φόρμουλα σύνδεσης δύο «Κοινοτικών Κρατιδίων» με σύστημα συμπροεδρίας. Ο Ν. Αναστασιάδης γνώριζε για όλα αυτά, ο ίδιος άνοιξε τα θέματα του συνταγματικού και τώρα τρέχει να σβήσει… φωτιές.
Πολεμική δηλώσεων
Ολοι γνωρίζουν ότι το Κυπριακό και ο ελληνοτουρκικός διάλογος λειτουργούν ως «συγκοινωνούντα δοχεία», παράλληλα με τη συζήτηση για τις Ευρωτουρκικές σχέσεις. Κι όμως, παρά τις διακηρυγμένες προθέσεις να καθίσουν στο τραπέζι του διαλόγου, τίποτα δεν μαρτυρεί μια σοβαρή προεργασία. Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν εξαπέλυσε προσβλητικές αναφορές εναντίον του Ελληνα πρωθυπουργού για κωλυσιεργία στον ελληνοτουρκικό διάλογο και κατηγορεί την Αθήνα για εξοπλισμό των νησιών στο Αιγαίο.
Η σκληρή γραμμή στην Κύπρο είναι η απάντησή του. Διακηρύσσει (10/2) ότι αποκλείει την Ομοσπονδία και συζητεί μόνο «δύο κράτη» στην Κύπρο. Την αμέσως επομένη πήρε τη σκυτάλη ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Φουάτ Οκτάι που πήγε στην κατεχόμενη Κύπρο για να τραβήξει κι άλλο το σχοινί (11/2): «το Βαρώσι δεν μπορεί να διατηρηθεί ως ερείπιο… Να ξεχάσουν ότι θα τύχει παζαρέματος». Τι περιθώριο έχει ο Γκουτέρες να διαμεσολαβήσει σε τέτοιο κλίμα;
Στρατηγική στόχευση δεν υπάρχει ούτε στα ευρωτουρκικά. Η Αθήνα και η Λευκωσία έχουν ακόμα στο μυαλό τους, τη συζήτηση τον Μάρτιο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για κυρώσεις και περιοριστικά μέτρα σε βάρος της Τουρκίας. Την ίδια στιγμή συντηρούν ανύπαρκτα σχέδια μέχρι τη… Μέση Ανατολή. Αναστασιάδης και Μητσοτάκης ταξιδεύουν στο Ισραήλ για να δουν τον Β. Νετανιάχου. Οι ΥΠΕΞ Δένδιας και Χριστοδουλίδης οργανώνουν στην Αθήνα πολυμερείς συναντήσεις με… ορκισμένους εχθρούς της Τουρκίας, τη Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα. Στην ουσία κάνουν τριτοκοσμικές διεθνείς σχέσεις, ενώ δεν έχουν καμία επιρροή στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για να προωθήσουν λύση στο Κυπριακό.
Ο ύπατος εκπρόσωπος Ζοζέπ Μπορέλ τούς έχει ήδη ξεκαθαρίσει στο Συμβούλιο Υπουργών (25/1): προέχει ο διάλογος. Δεν πρόκειται να εισηγηθεί κυρώσεις ή περιοριστικά μέτρα. Αντίθετα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα καταγράψει πρόοδο για συνομολόγηση της θετικής ατζέντας με την Τουρκία. Ο Μπορέλ αντιλαμβάνεται τη διασύνδεση της θετικής ατζέντας της Τουρκίας με τη δυνατότητα επιτυχίας της άτυπης Διάσκεψης για το Κυπριακό, στην οποία όταν γίνει θα είναι παρών. Οι Δένδιας και Χριστοδουλίδης προσβλέπουν μόνο σε κυρώσεις που δεν θα έρθουν ποτέ…
Η θλιβερή «άλλη όψη»
O πρόεδρος Αναστασιάδης ετοιμάζεται για την άτυπη Διάσκεψη, ενώ υποβάλλεται εδώ και μήνες σε συνεχή ψυχρολουσία λόγω της ανάμιξής του με τα «χρυσά διαβατήρια». Θέλει οπωσδήποτε να αποφύγει την περαιτέρω έκθεσή του στην διερεύνηση του πρωτοφανούς σκανδάλου των 9 δισ. ευρώ. Αρκετοί πιστεύουν ότι ο Ν. Αναστασιάδης κάνει στροφή στο Κυπριακό για να διασφαλίσει την υστεροφημία του. Αλλοι βλέπουν ότι τον περιμένουν κι άλλα άσχημα νέα. Οι συνέπειες της πανδημίας έχουν εκτροχιάσει τα δημοσιονομικά, τα νοικοκυριά πιέζονται, όσο κι αν κρατιέται το πρόβλημα στα μουλωχτά.
Η νέα εικόνα του «επισπεύδοντος» στο Κυπριακό θα μπορούσε να είναι διέξοδος, αλλά οι πράξεις Αναστασιάδη δεν συνηγορούν σε κάτι τέτοιο. Μάλλον το αντίθετο πάει να συμβεί. Αν «στραβώσει» η άτυπη Διάσκεψη του ΟΗΕ σκέφτεται να χρησιμοποιήσει το Κυπριακό ως προκάλυμμα για τη δική του προστασία. Στην κοινή δημοσιογραφική διάσκεψη στη Λευκωσία με τον Ελληνα πρωθυπουργό (8/2) ο Ν. Αναστασιάδης έδειξε ότι καθόλου δεν επενδύει σε μια συμφωνημένη λύση: «Πριν και πάνω από όλα θα πρέπει να τη διακρίνει η λειτουργικότητα του νέου μορφώματος, οι αποκλεισμοί των όποιων ενδεχομένων δυσλειτουργικότητας, που θα οδηγήσουν ενδεχόμενα σε μια κατάρρευση». Προτιμά την επένδυση στα φοβικά σύνδρομα της κοινής γνώμης και είναι έτοιμος να παίξει στο ταμπλό του απορριπτισμού, όταν επιστρέψει στην Κύπρο.
Μια επανάληψη όσων έπραξε κατά την περίοδο των συνομιλιών με τον Μ. Ακιντζί: εγκατέλειψε το τραπέζι (Μον Πελεράν, 2016), τίναξε στον αέρα την τελική διαπραγμάτευση (Κραν Μοντανά, 2017), απέρριψε τη συνυπογραφή με τον Ακιντζί της στρατηγικής συμφωνίας (2018) και έκανε μυστική διαβούλευση με τον Τσαβούσογλου για δύο κράτη.
ΑΝΑΛΥΣΗ*
Αλλαγή ατζέντας με στροφή του ενδιαφέροντος στο Κυπριακό επιχειρεί ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης, ενόψει της σύγκλησης της άτυπης Διάσκεψης «5+1». Μετά την καταιγιστική κριτική που δέχθηκε για τα «χρυσά διαβατήρια», ο Κύπριος πρόεδρος ρίχνει το βάρος στη διαχείριση του μείζονος προβλήματος του τόπου και κάνει εντατική προεργασία. Οι ζυμώσεις στη Νέα Υόρκη εντείνονται και οι ανταλλαγές επισκέψεων πυκνώνουν. Ομως πόση ουσία και αξιοπιστία κρύβονται πίσω από τη διπλωματική εγρήγορση; Και πόση επικοινωνιακή σκοπιμότητα;
Την εβδομάδα που πέρασε ξεχώρισαν φυσικά η κάθοδος του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη για συντονισμό, ενώ επίκειται η επίσκεψη του Ευρωπαίου ύπατου εκπροσώπου Ζ. Μπορέλ στο νησί. Ομως, η ημερομηνία της άτυπης Διάσκεψης και ο χώρος πραγματοποίησης δεν έχουν κλειδώσει. «Το ενωρίτερο τέλη Μαρτίου», λέει ο ΟΗΕ, αλλά πολλοί γνωρίζουν τους λόγους των συνεχών αναβολών. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες δεν είναι πεπεισμένος ότι αξίζει τον κόπο. Αμφισβητεί σοβαρά για τις προθέσεις και την αξιοπιστία των μερών.
Ξύπνημα από τον λήθαργο
Ξαφνικά το Κυπριακό βγήκε από τον λήθαργο! Υστερα από σχεδόν 4 χρόνια, ο Κύπριος πρόεδρος καλεί πολιτικούς, συμβούλους και νομικούς για να στελεχώσει τη διαπραγματευτική του ομάδα. Ο πρέσβης Ανδρέας Μαυρογιάννης ανέλαβε ξανά ως διαπραγματευτής με πλήρη αποστολή. Ο Ν. Αναστασιάδης κάλεσε στο γραφείο του μετριοπαθή στελέχη του ΔΗΣΥ που έχουν βαρύτητα. Ο πρώην ΥΠΕΞ Ι. Κασουλίδης και ο βετεράνος Παναγιώτης Δημητρίου, που ήταν τόσο καιρό στο περιθώριο, έθεσαν εαυτούς στη διάθεση του προέδρου. Τώρα ο Ν. Αναστασιάδης διατείνεται ότι θα ακολουθήσει «ένα αφήγημα πλησιέστερο σε όσα δεσμευόταν μέχρι το Κραν Μοντανά».
Λέγεται ότι προηγήθηκαν χωριστές συναντήσεις και δόθηκαν «εξηγήσεις να μην επαναληφθούν παλινδρομήσεις» που κλόνισαν την αξιοπιστία της ελληνοκυπριακής πλευράς έναντι του ΟΗΕ. Σε άλλη επαφή με τον γενικό γραμματέα του ΑΚΕΛ Αντρο Κυπριανού συμφωνήθηκε και πήρε μέρος ήδη σε μια συνάντηση ο έμπειρος διεθνολόγος Τουμάζος Τσελεπής χωρίς να έχει ενταχθεί στη διαπραγματευτική ομάδα. Με άλλα λόγια, ο Ν. Αναστασιάδης εμφανίζεται ως να έχει «ανακρούσει πρύμναν», μια ακόμα ομολογία ότι για αρκετό καιρό έπραττε κατά το δοκούν και κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει τις επιλογές του.
Ποια διαπραγματευτική ομάδα φτιάχνει ο Κύπριος πρόεδρος; Πρόκειται για ένα συγκερασμό ανθρώπων από μετριοπαθείς ομοσπονδιακούς μέχρι δεδηλωμένων αντι-ομοσπονδιακών. Αλλοι τεχνοκράτες, άλλοι ακαδημαϊκοί, νομικοί, πρώην πρέσβεις. Κυριολεκτικά μια… Βαβυλωνία. Ιδανική φόρμουλα ώστε να μην υπάρξει ουσιαστική στήριξη.
Αν η άτυπη Διάσκεψη ήταν συντακτική συνέλευση καλώς! Ομως, ο Γκουτέρες προειδοποιεί ότι «αυτή τη φορά θα είναι διαφορετικά». Αναμένει πολύ συγκεκριμένα πράγματα από τον ηγέτη κάθε κοινότητας. Ζητά από τους Αναστασιάδη και Τατάρ να λάβουν κατεξοχήν πολιτικές αποφάσεις. Δεν ενδιαφέρεται για «κιτάπια» με νομικές γνωμοδοτήσεις. Ζητά να αξιοποιηθεί ο «όγκος εργασίας» που έγινε μέχρι τώρα. Αυτό σημαίνει σαφείς και ξεκάθαρες παραδοχές πάνω σε υφιστάμενα κείμενα, για τα οποία προηγήθηκε κοπιώδης εργασία για να επιτευχθούν κρίσιμες συγκλίσεις.
Ο Γκουτέρες δεν ενδιαφέρεται για αυτοσχεδιασμούς πάνω σε γενικολογίες, ή νέες επινοήσεις. Είναι δε εξοργισμένος που ο Βρετανός ΥΠΕΞ έκανε την εμφάνισή του στην Κύπρο πίσω από την πλάτη του ΟΗΕ, βάζοντας στο τραπέζι διαχωριστικές ιδέες με φόρμουλα σύνδεσης δύο «Κοινοτικών Κρατιδίων» με σύστημα συμπροεδρίας. Ο Ν. Αναστασιάδης γνώριζε για όλα αυτά, ο ίδιος άνοιξε τα θέματα του συνταγματικού και τώρα τρέχει να σβήσει… φωτιές.
Πολεμική δηλώσεων
Ολοι γνωρίζουν ότι το Κυπριακό και ο ελληνοτουρκικός διάλογος λειτουργούν ως «συγκοινωνούντα δοχεία», παράλληλα με τη συζήτηση για τις Ευρωτουρκικές σχέσεις. Κι όμως, παρά τις διακηρυγμένες προθέσεις να καθίσουν στο τραπέζι του διαλόγου, τίποτα δεν μαρτυρεί μια σοβαρή προεργασία. Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν εξαπέλυσε προσβλητικές αναφορές εναντίον του Ελληνα πρωθυπουργού για κωλυσιεργία στον ελληνοτουρκικό διάλογο και κατηγορεί την Αθήνα για εξοπλισμό των νησιών στο Αιγαίο.
Η σκληρή γραμμή στην Κύπρο είναι η απάντησή του. Διακηρύσσει (10/2) ότι αποκλείει την Ομοσπονδία και συζητεί μόνο «δύο κράτη» στην Κύπρο. Την αμέσως επομένη πήρε τη σκυτάλη ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Φουάτ Οκτάι που πήγε στην κατεχόμενη Κύπρο για να τραβήξει κι άλλο το σχοινί (11/2): «το Βαρώσι δεν μπορεί να διατηρηθεί ως ερείπιο… Να ξεχάσουν ότι θα τύχει παζαρέματος». Τι περιθώριο έχει ο Γκουτέρες να διαμεσολαβήσει σε τέτοιο κλίμα;
Στρατηγική στόχευση δεν υπάρχει ούτε στα ευρωτουρκικά. Η Αθήνα και η Λευκωσία έχουν ακόμα στο μυαλό τους, τη συζήτηση τον Μάρτιο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για κυρώσεις και περιοριστικά μέτρα σε βάρος της Τουρκίας. Την ίδια στιγμή συντηρούν ανύπαρκτα σχέδια μέχρι τη… Μέση Ανατολή. Αναστασιάδης και Μητσοτάκης ταξιδεύουν στο Ισραήλ για να δουν τον Β. Νετανιάχου. Οι ΥΠΕΞ Δένδιας και Χριστοδουλίδης οργανώνουν στην Αθήνα πολυμερείς συναντήσεις με… ορκισμένους εχθρούς της Τουρκίας, τη Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα. Στην ουσία κάνουν τριτοκοσμικές διεθνείς σχέσεις, ενώ δεν έχουν καμία επιρροή στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για να προωθήσουν λύση στο Κυπριακό.
Ο ύπατος εκπρόσωπος Ζοζέπ Μπορέλ τούς έχει ήδη ξεκαθαρίσει στο Συμβούλιο Υπουργών (25/1): προέχει ο διάλογος. Δεν πρόκειται να εισηγηθεί κυρώσεις ή περιοριστικά μέτρα. Αντίθετα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα καταγράψει πρόοδο για συνομολόγηση της θετικής ατζέντας με την Τουρκία. Ο Μπορέλ αντιλαμβάνεται τη διασύνδεση της θετικής ατζέντας της Τουρκίας με τη δυνατότητα επιτυχίας της άτυπης Διάσκεψης για το Κυπριακό, στην οποία όταν γίνει θα είναι παρών. Οι Δένδιας και Χριστοδουλίδης προσβλέπουν μόνο σε κυρώσεις που δεν θα έρθουν ποτέ…
Η θλιβερή «άλλη όψη»
O πρόεδρος Αναστασιάδης ετοιμάζεται για την άτυπη Διάσκεψη, ενώ υποβάλλεται εδώ και μήνες σε συνεχή ψυχρολουσία λόγω της ανάμιξής του με τα «χρυσά διαβατήρια». Θέλει οπωσδήποτε να αποφύγει την περαιτέρω έκθεσή του στην διερεύνηση του πρωτοφανούς σκανδάλου των 9 δισ. ευρώ. Αρκετοί πιστεύουν ότι ο Ν. Αναστασιάδης κάνει στροφή στο Κυπριακό για να διασφαλίσει την υστεροφημία του. Αλλοι βλέπουν ότι τον περιμένουν κι άλλα άσχημα νέα. Οι συνέπειες της πανδημίας έχουν εκτροχιάσει τα δημοσιονομικά, τα νοικοκυριά πιέζονται, όσο κι αν κρατιέται το πρόβλημα στα μουλωχτά.
Η νέα εικόνα του «επισπεύδοντος» στο Κυπριακό θα μπορούσε να είναι διέξοδος, αλλά οι πράξεις Αναστασιάδη δεν συνηγορούν σε κάτι τέτοιο. Μάλλον το αντίθετο πάει να συμβεί. Αν «στραβώσει» η άτυπη Διάσκεψη του ΟΗΕ σκέφτεται να χρησιμοποιήσει το Κυπριακό ως προκάλυμμα για τη δική του προστασία. Στην κοινή δημοσιογραφική διάσκεψη στη Λευκωσία με τον Ελληνα πρωθυπουργό (8/2) ο Ν. Αναστασιάδης έδειξε ότι καθόλου δεν επενδύει σε μια συμφωνημένη λύση: «Πριν και πάνω από όλα θα πρέπει να τη διακρίνει η λειτουργικότητα του νέου μορφώματος, οι αποκλεισμοί των όποιων ενδεχομένων δυσλειτουργικότητας, που θα οδηγήσουν ενδεχόμενα σε μια κατάρρευση». Προτιμά την επένδυση στα φοβικά σύνδρομα της κοινής γνώμης και είναι έτοιμος να παίξει στο ταμπλό του απορριπτισμού, όταν επιστρέψει στην Κύπρο.
Μια επανάληψη όσων έπραξε κατά την περίοδο των συνομιλιών με τον Μ. Ακιντζί: εγκατέλειψε το τραπέζι (Μον Πελεράν, 2016), τίναξε στον αέρα την τελική διαπραγμάτευση (Κραν Μοντανά, 2017), απέρριψε τη συνυπογραφή με τον Ακιντζί της στρατηγικής συμφωνίας (2018) και έκανε μυστική διαβούλευση με τον Τσαβούσογλου για δύο κράτη.
