Ο κουρέας του Μονάχου και το στοίχημα της Ελλάδας

«Σε κατανοώ, έχεις δίκιο, αλλά εμένα με ψηφίζει ο κουρέας του Μονάχου» – ήταν η απάντηση του κ. Σόιμπλε σε Ελληνα ομόλογό του, ο οποίος επιχειρηματολογούσε ότι τα μέτρα που απαιτούσαν να εφαρμόσει η ελληνική κυβέρνηση ήταν από κοινωνική άποψη πολύ σκληρά και από οικονομική άποψη αδικαιολόγητα. Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι, αλλά τα κριτήρια με τα οποία συχνά το Eurogroup λαμβάνει κρίσιμες αποφάσεις παραμένουν εθνικά. Αυτό έγινε και την περασμένη Πέμπτη. Το Eurogroup αποφάσισε για την Ελλάδα, έχοντας κατά νου τον κουρέα του Μονάχου και τον συνάδελφό του, τον κουρέα του Αμστερνταμ.

Το πολιτικό προσωπικό κάθε χώρας απευθύνεται και απολογείται στο δικό του εθνικό εκλογικό σώμα. Τούτου δοθέντος, οι κουρείς του Μονάχου και του Αμστερνταμ φαίνεται ότι έχουν πεισθεί ότι πρέπει να μετέχει το ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, χωρίς όμως να εφαρμοστούν οι προτάσεις του ΔΝΤ για ριζική ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Το Eurogroup, αδυνατώντας να λύσει αυτόν τον κόμπο, τον έκοψε: Πέταξε την μπάλα στις κερκίδες και χρέωσε τη στραβή μπαλιά στην Ελλάδα – ως ότι αυτή, δήθεν, ευθύνεται για την απροθυμία του ΔΝΤ να μετέχει στο ελληνικό πρόγραμμα.

Επεδίωξε (α) να αναβληθεί το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης έως τις ολλανδικές εκλογές τουλάχιστον, ώστε να ψηφίσουν οι Ολλανδοί με ανοικτό το θέμα της συμμετοχής του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα (γιατί θα τους δυσαρεστούσε η αποχώρησή του...) και (β) να αποκρύψει το μείζον πρόβλημα, που είναι η διαφωνία μεταξύ Γερμανίας και ΔΝΤ σχετικά με το ύψος της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, πίσω από –δήθεν– ελληνικές ευθύνες. Για να επιτευχθεί αυτός ο διπλός στόχος, ζητήθηκε από την Ελλάδα να νομοθετήσει τώρα, μέτρα που ίσως χρειαστεί να εφαρμόσει το 2019, αν συμβεί να μην πιάσουμε τους στόχους...

Με άλλα λόγια, τέθηκαν αιφνιδιαστικά στην Ελλάδα όροι που (α) βρίσκονται πέραν οιασδήποτε οικονομικής λογικής, (β) προκαλούν τον κίνδυνο να χαθεί πάλι (όπως χάθηκε το 2014...) ένα θετικό momentum και (γ) επιτείνουν την αβεβαιότητα για την οικονομική μεγέθυνση στη χώρα τα αμέσως επόμενα χρόνια. Αυτοί οι όροι προέκυψαν ως απόρροια των εκλογικών σχεδιασμών στις δύο χώρες (πρώτα-πρώτα στην Ολλανδία...) με άρρητη επιδίωξη την αναβολή της ολοκλήρωσης της αξιολόγησης. Αυτή είναι η αλήθεια.

Αν η επιδίωξη ευοδωθεί, στην καλή περίπτωση η αξιολόγηση δεν θα κλείσει πριν από τα τέλη Μαρτίου, με ορατότατο κίνδυνο να χάσουμε το τρένο. Μας συμφέρει να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση τώρα.

Δεν είναι σίγουρο ότι μπορούμε να το πετύχουμε. Θεωρώ βέβαιο ότι πρέπει να το επιδιώξουμε, με αιφνιδιασμό στον αιφνιδιασμό: Να κλείσουμε τις λίγες εκκρεμότητες (σε εργασιακά-ενεργειακά) και να αποδεχθούμε την (παράλογη) νομοθέτηση προληπτικών μέτρων για το 2019, τώρα! Με αυτόν τον τρόπο θα πετύχουμε να διώξουμε από το τραπέζι την (επανεμφανιζόμενη...) δραματική αβεβαιότητα του Grexit, να διεκδικήσουμε ένταξη στη ποσοτική χαλάρωση, να βγούμε δοκιμαστικά στις αγορές άμεσα και να διατηρηθεί ζωντανή η ευκαιρία της μάχης για το μείζον: Οικονομική μεγέθυνση. Αν αυτή η μάχη κερδηθεί, κανένα μέτρο δεν θα χρειαστεί το 2019 – όλα θα μείνουν στα χαρτιά.

Πόσο πιθανή είναι μια τέτοια ρελάνς; Αντί απάντησης, καταγράφω τα τρία σενάρια:

(α) Εκλογές; Δεν είναι λύση. Και μετά τις εκλογές, η χώρα θα είναι υποχρεωμένη να θεσπίσει προληπτικά μέτρα για το 2019 – απλώς, θα έχει χάσει 3-4 πολύτιμους μήνες, για την ακρίβεια θα τους έχει προσφέρει στον κ. Σόιμπλε και σε όσους επιδιώκουν την αναβολή της αξιολόγησης. Η όποια νέα κυβέρνηση θα πρέπει να εφαρμόσει τις αποφάσεις του Eurogroup – αυτό θα κάνει, είτε το παραδέχεται κανείς είτε όχι.

(β) Να υπερψηφιστούν τα προληπτικά μέτρα του 2019 από ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία (όπως ψηφίστηκε το Γ΄ Μνημόνιο από 222 βουλευτές...) στη βάση της οποίας θα σχηματιστεί και μία νέα κυβέρνηση συνεργασίας, που θα αναλάβει την ευθύνη επιτυχούς ολοκλήρωσης του τρέχοντος προγράμματος. Το βλέπω δύσκολο, γιατί απαιτεί και από την κυβέρνηση και από την αντιπολίτευση μια γενναιότητα που δεν φαίνεται να τις διακρίνει.

(γ) Η σημερινή κυβέρνηση να αναλάβει το κόστος και την ευθύνη μιας μεγάλης απόφασης: Να υπερψηφίσει τα απαιτούμενα μέτρα, να πετύχει την ένταξη στην ποσοτική χαλάρωση, τη δοκιμαστική έξοδο στις αγορές και να επιχειρήσει να κερδίσει το στοίχημα της οικονομικής μεγέθυνσης, ώστε να μη χρειαστεί να εφαρμοστούν νέα μέτρα το 2019.

Θεωρώ πιθανό το τρίτο σενάριο, όσον αφορά τη λήψη της αρχικής απόφασης. Δυσκολεύομαι να δω πώς και πού θα βρεθούν η ισχυρή διεύθυνση, η λογική και το θάρρος για να γίνει εκείνη η ανασύνταξη δυνάμεων και η ανάταξη με πνεύμα εθνικής συνεννόησης, που είναι αναγκαία για τα επόμενα βήματα προς την οικονομική μεγέθυνση.