Συμπληρώθηκαν φέτος 85 χρόνια από την έκδοση του έργου του Τζον Μέιναρντ Κέινς «Η γενική θεωρία της απασχόλησης, του τόκου και του χρήματος». Στο σπουδαίο αυτό έργο αναφέρεται το ακόλουθο άρθρο του Ιταλού οικονομολόγου και πολιτικού Τζόρτζιο Λα Μάλφα.

«Γράφω ένα βιβλίο για την οικονομική θεωρία το οποίο, θεωρώ, θα αλλάξει επαναστατικά σε μεγάλο βαθμό –όχι αμέσως αλλά στο διάστημα των προσεχών δέκα ετών- τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος σκέφτεται για τα οικονομικά προβλήματα. Δεν έχω προς το παρόν την αξίωση να με πιστέψεις, αλλά από τη μεριά μου όχι μόνον το ελπίζω, αλλά έχω την απόλυτη εσωτερική βεβαιότητα».

Ισως το υπουργείο Οικονομικών είναι το πιο συγκρατημένο όσον αφορά την πρόβλεψη μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας φέτος, 3,6%. Ακόμη και η συγκρατημένη Τράπεζα της Ελλάδας βλέπει 4,2% φέτος και αναθεώρησε προς τα πάνω την πρόβλεψή της για το 2022, στο 5,3%. Ενα θέμα είναι ότι, σε μια οικονομία όπου ο τουρισμός είναι σχεδόν μονοκαλλιέργεια, η μεγέθυνση εξαρτάται έντονα από τα τουριστικά έσοδα. Αυτά, από 18 δισ. το 2019 και 4,3 δισ. πέρυσι, προβλέπεται να κυμανθούν στα 5,5-6 δισ. ευρώ φέτος, αισθητά χαμηλότερα από τα 8 δισ. των αρχικών προβλέψεων. Δεύτερο θέμα είναι η σταθερότητα της μεγέθυνσης.

Είμαστε εν μέσω πανδημίας, αλλά η εισβολή του καλοκαιριού, μαζί με την άρση των περιοριστικών μέτρων και τους εμβολιασμούς, κάνει ενέσεις τονωτικές στην εμπιστοσύνη και στην αισιοδοξία – που, και τα δύο, είχαν φτάσει στο ναδίρ. Και καθώς μαζί με όλο τον κόσμο ανιχνεύουμε δρόμους και ψηλαφητά βαδίζουμε προς τις νέες κανονικότητες, σιγά σιγά αλλάζει και η δημόσια ατζέντα και τα θέματα της οικονομίας και της απασχόλησης σκαρφαλώνουν στην κλίμακα ενδιαφέροντος.

Είναι από τους κανόνες που επιβεβαιώνονται ακόμη και από εκείνους που έχουν ταχθεί να τους σπάνε: Δεν υπάρχει οικονομική πρόταση χωρίς πολιτικό περιεχόμενο. Και το πολιτικό περιεχόμενο στο οικονομικό πρόγραμμα που παρουσίασε πριν από λίγες ημέρες ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ το βρίσκει εύκολα κανείς στους δικαιούχους της πρότασης. Στους «μικρομεσαίους», στα «νοικοκυριά» και στους «εργαζομένους». Στη «μεσαία τάξη» και στα 5,7 δισ. ευρώ που προορίζει για τις τσέπες της.

Πολλές από τις ρυθμίσεις της πανδημίας, η προστασία των θέσεων εργασίας, η στήριξη μισθών και εισοδημάτων, πρέπει να παραμείνουν ως μέρος ενός «νέου κοινωνικού συμβολαίου» που εγγυάται καθολική κοινωνική προστασία και ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες

Από τι κινδυνεύει η οικονομία; Οι δυσκολίες είναι πολλές. Το κόστος των μέτρων στήριξης που φέτος προϋπολογιζόταν σε 7,5 δισ. έχει ήδη ξεφύγει στα 13 δισ. (ίσως αποδειχθεί μεγαλύτερο από το κόστος που θα είχε το μοντέλο της Νέας Ζηλανδίας, το οποίο θα έσωζε ζωές…) και μεγαλώνει καθώς η στήριξη παρέχεται χωρίς αυστηρά κριτήρια σε ό,τι κινείται στην επικράτεια – και σε ζόμπι.

Ο αρχικός κυβερνητικός σχεδιασμός ήταν να αρχίσει η απόσυρση των μέτρων στήριξης σταδιακά από τον Απρίλιο, αλλά η εξέλιξη της πανδημίας δεν διευκολύνει κάτι τέτοιο· η έναρξη της απόσυρσης των μέτρων μετατίθεται αρκετές εβδομάδες, από Μάιο, με την προσδοκία και μιας μερικής αντιστάθμισης των αρνητικών συνεπειών της από τα έσοδα της τουριστικής κίνησης, που επίσης μετατίθεται.

Σε μια πρόσφατη δημόσια παρέμβαση, ο γνωστός Γάλλος οικονομολόγος Thomas Piketty και άλλοι 100 οικονομολόγοι και πολιτικοί, υπογράφουν μια ριζοσπαστική πρόταση που έχει προκαλέσει συζήτηση. Αυτό που προτείνουν είναι η διαγραφή του χρέους των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κατέχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Όπως υποστηρίζουν, τα κρατικά ομόλογα ευρωπαϊκών χωρών στο χαρτοφυλάκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας φτάνουν το ποσό των 2,5 τρισ. ευρώ, δηλαδή περίπου το 25% του συνολικού ευρωπαϊκού δημοσίου χρέους. Για να εξυπηρετηθεί αυτό το χρέος σε βάθος χρόνου, τα κράτη-μέλη θα πρέπει είτε να αυξήσουν τη φορολογία, είτε να μειώσουν τις δαπάνες, είτε να το ανακυκλώσουν με νέο χρέος.

«Το ποσό των 360-384 ευρώ, κρίνεται απολύτως εξευτελιστικό»

Η προκαταβολή σύνταξης συνιστά ένα «αντίδωρο φτώχειας» και παραδοχή αποτυχίας της κυβέρνησης να λύσει το πρόβλημα των εκκρεμών συντάξεων, που η ίδια δημιούργησε, τονίζει ο δικηγόρος - εργατολόγος Διονύσης Τεμπονέρας, ενώ προσθέτει ότι η «μεταρρύθμιση» στην επικουρική ασφάλιση που ετοιμάζεται (κεφαλαιοποιητικό σύστημα), η μεθοδευμένη απαξίωση του e-ΕΦΚΑ σε όλους τους τομείς, το άνοιγμα στην ιδιωτική αγορά, μέσω manager, η εκχώρηση του μηχανισμού έκδοσης των συντάξεων σε ιδιώτες κ.λπ. δεν είναι τίποτα άλλο από την εφαρμογή του σχεδίου ιδιωτικοποίησης της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης, οι αδρές γραμμές του οποίου περιγράφονται και στην έκθεση Πισσαρίδη.

Οι πρόσφατες περιπέτειες της μετοχής Gamestop στην Αμερική άνοιξαν συζητήσεις περί «ανταρσίας των μικροεπενδυτών» στο νέο τεχνολογικό περιβάλλον. Πρόκειται άραγε για σήμα αναδιάταξης δυνάμεων στις αγορές κεφαλαίου, ή για ένα εντυπωσιακό αλλά παροδικό φαινόμενο που θα θεραπεύσει η ίδια η αγορά;