Με ποια κριτήρια διαμορφώνεται η ευρωπαϊκή στρατηγική της χώρας; Το ερώτημα τίθεται εκ των πραγμάτων, από την όλως παράδοξη στάση της χώρας μας σε δύο μείζονα θέματα: Την Ενιαία Αγορά πρώτο, το ευρωομόλογο για την πολεμική βιομηχανία και την άμυνα, δεύτερο.

Το πρώτο θέμα είναι ο κατακερματισμός της ενιαίας εσωτερικής αγοράς –του κορυφαίου επιτεύγματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την πανδημία και μετά, τα πιο ισχυρά ευρωπαϊκά κράτη ενισχύουν τις εθνικές επιχειρήσεις τους σε βάρος των επιχειρήσεων των πιο αδύναμων χωρών, δίνοντάς τους κρατικές ενισχύσεις που παραβιάζουν τις αρχές της Ενιαίας Αγοράς και στρεβλώνουν τους κανόνες ανταγωνισμού. Κάνοντας -με έναν πολύ δικό τους τρόπο…- την κρίση ευκαιρία, επιδοτούν τις επιχειρήσεις τους για να διευρύνουν τα μερίδιά τους, να εκτοπίζουν τους ανταγωνιστές τους των φτωχότερων χωρών και, ίσως, σε επόμενη φάση, κάποιους εξ αυτών να τους εξαγοράσουν –ώστε να έχουμε και ωραίες «ξένες επενδύσεις».

Εν αρχή, οι τιμές είχαν αρχίσει να πιέζονται λόγω της σταδιακής ανατίμησης καυσίμων-ενέργειας από τα μέσα του 2021, η κατάσταση επιδεινώθηκε από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τα γνωστά προβλήματα στις πρώτες ύλες και στις αλυσίδες εφοδιασμού. Το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε καθ’ ημάς όπως πολλά άλλα: Με αμεριμνησία.

Η κυβέρνηση αρκούνταν να επαναλαμβάνει σχεδόν με ανακούφιση ότι ο πληθωρισμός είναι εισαγόμενος (άλλωστε, όλα τα προβλήματα σ’ αυτήν τη χώρα είτε εισάγονται είτε προκαλούνται από κακόπιστους λαϊκιστές…) και να μοιράζει αφειδώς επιδόματα οριζοντίως.

Οτι η Ευρωπαϊκή Ενωση φλερτάρει με την ύφεση, δεν ήταν άγνωστο. Το νέο που πρόσθεσε προχθές ο Μάριο Ντράγκι είναι η βεβαιότητά του ότι η ύφεση θα έρθει στα τέλη του έτους. Η Κρ. Λαγκάρντ και η διοίκηση της ΕΚΤ κάνουν ό,τι μπορούν προς τούτο, ασκώντας μια αυστηρή νομισματική πολιτική, που ίσως θα είχε νόημα αν ο πληθωρισμός οφειλόταν σε υπερβάλλουσα ζήτηση. Τα υψηλά επιτόκια μεγαλώνουν τη δανειακή επιβάρυνση νοικοκυριών κι επιχειρήσεων και αποθαρρύνουν την ενίσχυση της προσφοράς μέσω νέων επενδύσεων. Αντί για καλό, φέρνουν ύφεση.

Μερικές πινελιές: Πόλεμοι σε περιοχές που παράγουν απαραίτητες πρώτες ύλες και πολύτιμα εμπορεύματα, απροσδόκητα υψηλός και επίμονος πληθωρισμός παράλληλα με ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης που επιβραδύνονται, αυστηρή νομισματική πολιτική χωρίς βεβαιότητες για τη διάρκειά της, εκνευρισμός και αναστατώσεις στις αγορές χρήματος (ομόλογα) και κεφαλαίου (χρηματιστήρια), διεύρυνση των ανισοτήτων εις βάρος της εργασίας εξαιτίας της καλπάζουσας μείωσης της πραγματικής αξίας των μισθών. Χρωματίζουν έντονα την παγκόσμια οικονομία στις μέρες μας και, χωρίς να είναι ίδιες οι καταστάσεις, τη χρωμάτιζαν έντονα και πριν από 50 χρόνια, στη 10ετία του 1970.

Τρία ενδιαφέροντα στοιχεία είδαν το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες ημέρες. Ενα από τη Eurostat: Τον Αύγουστο ο πληθωρισμός σκάλωσε, από 3,5% έπεσε ανεπαίσθητα στο 3,4% – αντιστοίχως σκάλωσε και σε όλη την Ευρωζώνη. Δεύτερο από την ΕΛΣΤΑΤ: Τον Ιούνιο ο όγκος λιανικών πωλήσεων ήταν 7,6% μικρότερος από τον αντίστοιχο πέρυσι και 3,8% μικρότερος από εκείνον του προηγούμενου μήνα, Μαΐου. Ακόμη μεγαλύτερη ήταν η μείωση του όγκου των πωλήσεων στα σούπερ μάρκετ: 8,4% σε 12μηνη βάση και 4% από μήνα σε μήνα

Στα ψιλά πέρασε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση που έγινε την προηγούμενη βδομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο. Το θέμα; Η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας; Συντριπτικό: 465 υπέρ, 5 κατά, 36 αποχές.

Τι λέει η έκθεση*; Πολλά και ωραία. Εχουμε και λέμε: Η ολομέλεια του Ε.Κ. επικρίνει το σύστημα που εφαρμόζεται για την κατάρτιση της μαύρης λίστας φορολογικών παραδείσων της Ε.Ε., που εξαιρεί σκανδαλωδώς περιπτώσεις όπως το Ντελάγουερ των ΗΠΑ, αλλά και τα ειδικά φορολογικά καθεστώτα Ιρλανδίας και Λουξεμβούργου. Υπολογίζεται ότι κεφάλαια ύψους 2,3 τρισ. ευρώ καταλήγουν σε φορολογικούς παραδείσους.

Ένας σίγουρος τρόπος για να καταλάβουμε την κοινωνική συνείδηση μιας κυβέρνησης είναι να δούμε πώς συλλέγονται και πώς δαπανώνται οι φόροι. Και ένας σίγουρος τρόπος για να καταλάβουμε την κοινωνική συνείδηση ενός ατόμου είναι να δούμε πώς αντιδρά στους φόρους». Αυτά έλεγε ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ, γνωστό ανατρεπτικό στοιχείο, σε ομιλία του στο Γούστερ της Μασαχουσέτης, 12 ημέρες πριν από τις προεδρικές εκλογές του 1936 (τις οποίες παρεμπιπτόντως κέρδισε με το 60,8% των ψήφων). Και συνέχισε: «Οι φόροι, σε τελευταία ανάλυση, είναι τα τέλη συνδρομής που πληρώνουμε για τα προνόμια που απολαμβάνουμε ως μέλη μιας οργανωμένης κοινωνίας».

Μια νέα Τουρκία, με πυλώνες την προβολή ισχύος - όπως ερμηνεύεται η τοποθέτηση του Χακάν Φιντάν της ΜΙΤ στο υπουργείο Εξωτερικών - και τον οικονομικό ορθολογισμό -όπως ερμηνεύεται η τοποθέτηση του Μεχμέτ Σιμσέκ στο «τιμόνι» της οικονομίας – η σύνθεση του νέου υπουργικού συμβουλίου της Τουρκίας.

Ο Χακάν Φιντάν στο υπουργείο Εξωτερικών θεωρείται μια πολύ ιδιάζουσα επιλογή καθώς είναι ένας άνθρωπος που τα τελευταία χρόνια συμβολίζει την επέκταση της τουρκικής ισχύος σε περιοχές και σφαίρες επιρροής που ποτέ δεν είχε στο παρελθόν. Η επιλογή Φιντάν δείχνει ότι ο Τούρκος Πρόεδρος επιθυμεί να εντείνει την δραστήρια εξωτερική πολιτικής μιας Τουρκίας, που αυτοχαρακτηρίζεται πλέον ως μεγάλη διεθνής δύναμη.

Είναι, άραγε, γεγονός πως η ελληνική οικονομία, από το 2021 και μετά, έχει εισέλθει σε μία μακροχρόνια πορεία δυναμικής ανάπτυξης, που θα έχει σαν αναπόφευκτο αποτέλεσμα την μετατροπή της, εντός ολίγων ετών, σε μία διαρθρωτικά άρτια, σύγχρονη, οικονομία; Αυτό, τουλάχιστον διατείνεται μία άποψη που διατυπώνεται ευρέως, με διάφορους τρόπους, τον τελευταίο καιρό. Άποψη, όμως, η οποία, κατά την γνώμη μας είναι, στην καλύτερη περίπτωση, αφελής και αβάσιμη, διότι παραγνωρίζει το μέγεθος της λειτουργικής δυσπλασίας της ελληνικής οικονομίας που προκύπτει, κυρίως, από το διαχρονικό παραγωγικό της πρόβλημα.

Είδαν ότι το ψέμα μπορεί να πιάσει και τους έφυγε κάθε φραγμός. Σαν τους κερδοσκόπους. Όσο πιο πολλά κερδίζουν τόσο πιο ασύδοτοι γίνονται.

Ισχυρίζονται ότι «μείωσαν 50 φόρους» και ότι «στο πρόγραμμά της, η ΝΔ δεν έχει ούτε μια αύξηση φόρου για κανέναν».

Είμαστε λοιπόν μπροστά σε ένα θαύμα; Πώς αυξάνουν τα φορολογικά έσοδα ενώ δεν μπαίνουν νέοι φόροι ούτε αυξάνουν οι φορολογικοί συντελεστές;

Πριν από περίπου 30 χρόνια, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, οι ιδέες περί «ελεύθερης αγοράς» και των μαγικών ικανοτήτων της αποκτούσαν σχεδόν καταθλιπτική κυριαρχία. Το αφήγημα έλεγε ότι η αγορά απαλλαγμένη από «ρυθμίσεις» (κατ’ ουσίαν οι δυνάμεις του κεφαλαίου απαλλαγμένες από την κοινωνία), προωθώντας τον ελεύθερο ανταγωνισμό και ανοίγοντας τον δρόμο στην καινοτομία παντού, θα έφερνε την ευημερία και τη φιλελεύθερη δημοκρατία παντού στον κόσμο. Ηταν «το τέλος της Ιστορίας» (1989). Σήμερα, 30 χρόνια μετά: Η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται στη χειρότερη 5ετία των τελευταίων 30 ετών, ίσως μάλιστα χαθεί μια ολόκληρη 10ετία – είπαν προχθές δύο παγκόσμιοι οργανισμοί υπεράνω υποψίας, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα.

Στην προεκλογική περίοδο δεν ευημερούν οι νηφάλιες εκτιμήσεις γενικά και ειδικότερα όσον αφορά τις οικονομικές εξελίξεις. Κάθε κόμμα πρέπει να τις παρουσιάζει υπό το πρίσμα που ευνοεί το δικό του προς ψηφοφόρους αφήγημα, με ορισμένη μονομέρεια.

Η μείωση της ανεργίας είναι η μία πλευρά, η άλλη είναι ότι η ανεργία στην Ελλάδα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ευρώπη, μετά την Ισπανία, ενώ ισοβαθμούμε στην α΄ θέση στην ανεργία των γυναικών. Η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στο 6,5% είναι μια θετική εξέλιξη, ωστόσο οι τιμές συνεχίζουν να αυξάνονται, ιδιαίτερα στα τρόφιμα. Ενώ ο πληθωρισμός στη χώρα μας, περισσότερο από άλλες χώρες, οφείλεται στην αύξηση των κερδών.