Οι ευρωπαϊκές χώρες προετοιμάζονται για έναν πολύ δύσκολο χειμώνα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία. Η μετατροπή του από το Κρεμλίνο σε ενεργειακό πόλεμο με πρώτο στόχο την ύφεση στις ευρωπαϊκές οικονομίες και απώτερο στόχο φιλικές προς αυτό ανατροπές των πολιτικών συσχετισμών στη Γηραιά Ηπειρο. Οι νέες περισσότερο μεταδοτικές παραλλαγές και το αναμενόμενο κύμα πανδημίας. Οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης που επιτείνουν την ενεργειακή κρίση, δοκιμάζουν τις (εν πολλοίς πεπαλαιωμένες) ευρωπαϊκές υποδομές και δυσκολεύουν την επίτευξη των (αρχικά φιλόδοξων, αλλά ήδη μάλλον ανεπαρκών) στόχων για περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ο συνδυασμός όλων αυτών ορίζει μια νέα κανονικότητα, δυστοπική και με διάρκεια. Κορωνίδα, η παράλυση της Κομισιόν.

Το ερώτημα είναι τώρα εάν η πολιτική κρίση στην Ιταλία θα συμπαρασύρει όλη την Ευρώπη, την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) σε κρίση, αβεβαιότητα, αστάθεια σε μια στιγμή πραγματικής υπαρξιακής αγωνίας. Η παραίτηση του Μάριο Ντράγκι από την πρωθυπουργία της Ιταλίας, αφού έχασε την ευρεία υποστήριξη των πολιτικών δυνάμεων, μπορεί να ανοίξει πράγματι την πολιτική «πόρτα της κόλασης» για την Ευρώπη. Η ανθεκτικότητα της ΕΕ δοκιμάζεται. Ο Ντράγκι δεν ήταν απλά μια κορυφαία ηγετική προσωπικότητα του ευρωπαϊκού χώρου που διέσωσε (ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας - ΕΚΤ) το ευρώ («Whatever it takes»). Ηταν σʼ αυτές τις δύσκολες ώρες για τη Γηραιά Ηπειρο και η ενσάρκωση της «ευρωπαϊκής συνείδησης» με ξεκάθαρη θέση υπέρ της Ουκρανίας και απερίφραστη καταδίκη της ρωσικής επιθετικότητας.

Τα πράγματα στην Ευρώπη είναι μαύρα και τον χειμώνα θα γίνουν χειρότερα, λένε πολλοί ειδήμονες, αναλυτές και προφήτες. Ο πόλεμος συνεχίζεται, οι τιμές ανεβαίνουν, το αέριο λιγοστεύει, ο κορωνοϊός παραμονεύει. Δεν είναι και λίγα! Επιπλέον, η μία μετά την άλλη οι ευρωπαϊκές χώρες δοκιμάζονται από πολιτικές εντάσεις, κυβερνητική αστάθεια ή κυριολεκτικές κυβερνητικές κρίσεις. Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία, η κάθε μία με τον δικό της τρόπο, ανάλογα με τις ιδιαίτερες εθνικές καταστάσεις, όλες όμως αντιμέτωπες με τις τεράστιες προκλήσεις που θέτει η αλλαγή της ιστορικής εποχής. Ιδίως για την Ευρώπη, όπου προϋπήρχαν δομικές και μακρόχρονες τάσεις παρακμής: δημογραφικές, μειωμένης ανταγωνιστικότητας, περιορισμένου δυναμισμού στην καινοτομία, κλπ.

Το δεύτερο μέσα σε δύο ημέρες βέτο του Βίκτορ Ορμπαν, αλλά ακόμη περισσότερο το ότι «πέρασε το δικό του» και τις δύο φορές αναζωπυρώνουν τον προβληματισμό και τις συζητήσεις στην Ε.Ε. για το θέμα της λήψης αποφάσεων με ομοφωνία. Με το πρώτο βέτο του ο Ορμπαν πέτυχε την εξαίρεση της χώρας του από το εμπάργκο ρωσικού πετρελαίου, ενώ με το δεύτερο απαίτησε –και πήρε– την εξαίρεση του Πατριάρχη Μόσχας Κυρίλλου από τη μαύρη λίστα των προσώπων που υπόκεινται σε κυρώσεις.

Η καλή μέρα φαίνεται από το πρωί, λέει ο λαός μας, και αυτό επιβεβαιώθηκε για άλλη μια φορά από τα αποτελέσματα της συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που έληξε χθες χωρίς τις απαντήσεις που μια σειρά χώρες, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, θα περίμεναν. Εδώ και μέρες, παρότι δεν είχε αποτολμηθεί -λόγω βέτο Όρμπαν- να τεθεί επισήμως στην ατζέντα, είχε φανεί ότι κυρίαρχο διακύβευμα θα ήταν το εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο και η αναζήτηση λύσης που θα έπειθε τον Ούγγρο πρωθυπουργό να άρει το βέτο του.

Μια παλιά ιδέα υπό νέα ονομασία πρότεινε, προχθές, ο Εμανουέλ Μακρόν. Κάνοντας λόγο για την ανάγκη δημιουργίας -εξαιτίας της ουκρανικής κρίσης- μιας «Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας», επανέφερε στην επικαιρότητα την ιδέα της Ευρώπης της «μεταβλητής γεωγραφίας», έναν όρο της αεροδυναμικής, στον οποίο πρώτοι οι Γερμανοί Χριστιανοδημοκράτες, Λάμερς και Σόιμπλε, κατέφυγαν, το 1994, για να περιγράψουν αυτό που στη συνέχεια άλλοι ονόμασαν Ευρώπη των «πολλών ταχυτήτων» ή των «ομόκεντρων κύκλων» ή του «σκληρού πυρήνα» ή των «ενισχυμένων συνεργασιών» ή «α λα καρτ» κ.ο.κ.

Αν και όπως είναι ιστορικά διαπιστωμένο οι περισσότεροι πρόξενοι, υποκινητές και υποστηρικτές των πολέμων μπορεί να μη διακρίνονταν για τις ηθικές αρετές τους, όντες επιρρεπείς κατεξοχήν στη ματαιοδοξία, τον καιροσκοπισμό και τη ραδιουργία, τουλάχιστον όμως διέθεταν και κάποια στρατηγική αντίληψη καθώς και τη στρατιωτική ικανότητα ώστε να πετυχαίνουν τους στόχους τους.

Μετά τη ρωσική εισβολή οι ευρωπαϊκές πλατείες γέμισαν διαδηλωτές που υποστήριζαν την Ουκρανία. Η μοναδική πρωτεύουσα στην οποία διαδήλωσαν υπέρ του Πούτιν ήταν το Βελιγράδι. Στο Παρίσι, το Λονδίνο, το Βερολίνο, τη Ζυρίχη ακούστηκαν πολλές φωνές που ζητούσαν να σταματήσει ο πόλεμος και να επικρατήσει η ειρήνη. Μόνο στη Ρώμη η διαμαρτυρία στράφηκε ρητά και εναντίον του ΝΑΤΟ και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Άμεσος τερματισμός των εχθροπραξιών, αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων, παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας και αντιμετώπιση του προσφυγικού

Από τα ξημερώματα της 24ης Φεβρουαρίου ο κόσμος άλλαξε. Η Ευρώπη βρίσκεται ξανά ενώπιον μιας τεράστιας ανθρωπιστικής κρίσης. Με την εισβολή στην Ουκρανία, η Ρωσία του Πούτιν παραβιάζει ωμά το Διεθνές Δίκαιο, προσπαθεί να αναθεωρήσει, διά της βίας, διεθνείς συνθήκες και σύνορα. Δεν υπάρχει καμία δικαιολόγηση και καμία νομιμοποίηση αυτής της εισβολής.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να αναδιαταχτεί με αφορμή τη ρωσική απειλή. Να μιλήσει ξανά με την Ιστορία της

Τα τελευταία χρόνια, το διεθνές σύστημα -και κυρίως οι χώρες της Ε.Ε.- έχουν ταλαιπωρηθεί από σειρά κρίσεων. Κάθε μία από αυτές είχε πρωτοφανή χαρακτηριστικά και απείλησε με κατάρρευση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Το κακό ξεκίνησε από την οικονομική κρίση του τέλους της δεκαετίας του 2000 και των αρχών της δεκαετίας του 2010.

Επί εβδομάδες ο πλανήτης βομβαρδίζεται με πληροφορίες, αναλύσεις και σενάρια για επικείμενο πόλεμο στην Ουκρανία, που θα προκύψει λόγω της πιθανολογούμενης εισβολής ρωσικών στρατευμάτων. Γεγονότα και υποθέσεις, ειδήσεις γνήσιες και προβοκατόρικες, ελεγμένα στοιχεία και υστερόβουλες δια-δόσεις μπλέκονται σε ένα αξεδιάλυτο κουβάρι, που πνίγει όσες φωνές επιμένουν να αναζητούν τη νηφαλιότητα και τη φιλειρηνική συνεννόηση.

Τι θα συμβεί όταν η ανάπτυξη των στρατευμάτων της Ρωσίας στα σύνορα με την Ουκρανία ολοκληρωθεί; Δεν γνωρίζουμε ακόμη, όμως τα δεδομένα δείχνουν ολοένα περισσότερο προς έναν επικείμενο πόλεμο. Εφόσον δε αυτό συμβεί, οι συνέπειες για την Ευρώπη θα είναι πολύ σοβαρές, θέτοντας σε αμφισβήτηση την ευρωπαϊκή τάξη πραγμάτων και τις αρχές στις οποίες βασίστηκε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου - την αποκήρυξη της βίας, την αυτοδιάθεση, το απαραβίαστο των συνόρων και την εδαφική ακεραιότητα.