Το παρόν και το μέλλον μιας χώρας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ποιότητα της εκπαίδευσης. Και ενώ αλλάζει το διεθνές περιβάλλον, στη χώρα μας η εκπαίδευση παραμένει ο φτωχός συγγενής. Όχι τόσο λόγω των χρημάτων που επενδύονται, αλλά επειδή το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα παραμένει εγκλωβισμένο σε δομές, προγράμματα και νοοτροπίες προηγούμενων δεκαετιών. Πολύ συγκεκριμένοι οι λόγοι. Αποσπασματικές μεταρρυθμίσεις, συντεχνιακή τακτοποίηση ειδικοτήτων, αναχρονιστικά προγράμματα, εξεταστικοκεντρισμός και βαθμοθηρία, απουσία κάθε αξιολόγησης.

Λόγω φόρτου εργασίας δεν μπόρεσα να μελετήσω το νόμο και τις συγκεκριμένες διατάξεις αναλυτικά και περιορίστηκα, εκ των πραγμάτων, σε μια σύνοψή του, από αυτές που αναρτώνται στις ειδικευμένες εκπαιδευτικές, αλλά και σε μη εκπαιδευτικές ιστοσελίδες. Από κάποια άποψη ευτυχώς.

Η άμεση αίσθηση είναι ότι το όλο κατασκεύασμα λειτουργεί ως αφηγηματικό παραπέτασμα που προστατεύει μια κυρίαρχη, βαθιά θεσμική μεταβολή, μια επέμβαση στο σώμα της ελληνικής παιδείας. Οι επιμέρους τροποποιήσεις, για παράδειγμα η αλλαγή των ισορροπιών στην Πανελλαδική εξέταση των Αρχαίων Ελληνικών, όσο σημαντικές και αν τις θεωρήσει κανείς δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία μπροστά στην τεράστια, για να μην πω τερατώδη, μεταβολή, την οποία επιφέρει η υποκατάσταση των Λατινικών από την Κοινωνιολογία.

Το άρθρο αυτό είναι αφιερωμένο στον Λευτέρη Παπαγιαννάκη, λαμπρό πανεπιστημιακό, που πέθανε πριν αρκετά χρόνια, πάνω στην ωριμότητά του, αντιπρύτανη του ΕΜΠ που αγωνίστηκε με πείσμα, θάρρος και προσωπικό κόστος, κατά την παρακμή του ελληνικού πανεπιστημίου στην οποία το ωθούσε ένα σημαντικό τμήμα του καθηγητικού κατεστημένου, σε συμπαιγνία με τους «μπάχαλους» και ορισμένες «αριστερές» νεολαίες. Μας τον ξαναέφερε στη μνήμη η επανάληψη της κυβερνητικής δημαγωγίας περί του πανεπιστημιακού ψευτοασύλου.

Η σκληρή κόντρα κυβέρνησης - αντιπολίτευσης δεν είναι άλλη μια νεοελληνική παθογένεια. Η δημοκρατία προϋποθέτει τη διαφωνία.

Υπάρχουν όμως και παρενέργειες: στην πολιτική αντιπαράθεση οι διαφωνούντες αμπαλάρουν τις προτάσεις τους σε «πακέτα» που καλούμαστε είτε να δεχτούμε είτε να απορρίψουμε στο σύνολό τους.

Η πραγματικότητα όμως δεν προσαρμόζεται πάντα στη λογική του μαύρου-άσπρου.

Για να γίνω σαφέστερος θα αναφερθώ στην πρόσφατη εκδήλωση Παταμιού - Ωρας Αποφάσεων με θέμα την Παιδεία, διευκρινίζοντας ότι δεν την παρακολούθησα και συνεπώς το τι έχω να πω στηρίζεται σε ρεπορτάζ που διάβασα.

Καταρχήν, με την όρο εκπαιδευτική διαγενεακή κινητικότητα αναφερόμαστε στην κινητικότητα ως προς το επίπεδο εκπαίδευσης των γονέων και τα αντίστοιχα εκπαιδευτικά αποτελέσματα των παιδιών τους. Δεδομένου ότι το επίπεδο εκπαίδευσης του κάθε ατόμου σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με το επάγγελμά του, και επομένως με το εισόδημά του, η εκπαιδευτική διαγενεακή κινητικότητα είναι ένας από τους σημαντικότερους δείκτες αναφορικά με τα επιτεύγματα μιας κοινωνίας στον τομέα της κοινωνικής κινητικότητας.

...Που είναι λοιπόν η δημόσια δωρεάν εκπαίδευση; Ίσως μόνο στο σύνθημα και στην συντηρητική και παρωχημένη εδώ και πολλές δεκαετίες εμμονή για διανομή των συγγραμμάτων στους φοιτητές (και μάλιστα ανεξάρτητα από το εισόδημά τους) αντί για την κατάργηση και δημιουργία βιβλιοθηκών και ηλεκτρονικών διδακτικών συγγραμμάτων ανοικτής πρόσβασης όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο όπως π.χ στην ιατρική: πρόκειται για τεράστια σπατάλη μέσω της οποίας το δημόσιο συντηρεί τους εκδότες (δαπανώνται παραπάνω για διανομή συγγραμμάτων από όσα η συνολική κρατική επιχορήγηση για την λειτουργία των πανεπιστημίων: €72 εκατομμύρια για συγγράμματα για τους φοιτητές των Πανεπιστημίων - €66 εκατομμύρια για λειτουργικά έξοδα όλων των Πανεπιστημίων της χώρας)

Παρέμβαση στη θεματική ενότητα: Εκπαίδευση-Ερευνα-Καινοτομία, του Συνεδρίου του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή με θέμα «Κρίση – Μεταρρυθμίσεις – Ανάπτυξη», 27-28 Μαρτίου 2017

Τα βασικά επιχειρήματα όλων όσοι υποστηρίζουν την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων είναι οικονομικής φύσης. Δεν θα υπάρχει διαρροή συναλλάγματος, θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, θα φέρει συνάλλαγμα. Οικονομικώς μπορεί να είναι και έτσι, αλλά αυτή δεν είναι μια φιλελεύθερη άποψη.

Το φιλελεύθερο κράτος δεν είναι αυτό που πιστεύει ότι η ελευθερία έχει αξία επειδή δημιουργεί οικονομικό πλούτο, αλλά αυτό που γνωρίζει ότι χωρίς την ελευθερία οι άνθρωποι δεν θα μπορούσαν να αναπτύξουν την ατομική τους αυτοτέλεια. Η καλλιέργεια της ατομικής αυτοτέλειας, αυτονομίας και αξιοπρέπειας των πολιτών είναι ο σκοπός του φιλελευθέρου κράτους.