Συνέπειες του ναι και του όχι

Στην υπό εξέλιξη συζήτηση σχετικά με τη Συνθήκη για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα ενδιαφέρουσα είναι σήμερα η αποσιώπηση των συνεπειών τής όποιας τελικής επιλογής.

Είναι και νόμιμη και θεμιτή τόσο η έγκριση όσο και η άρνηση της Συνθήκης. Προβληματικό είναι το να μη συνοδεύεται από μια ορθολογική αξιολόγηση των αντικειμενικών συνεπειών και των αναγκαίων ή αναπόφευκτων προσαρμογών της πολιτικής που προκύπτουν από την επιλογή.

Α Η Συνθήκη είναι και δεν μπορούσε παρά να είναι ένας πολύπλοκος συμβιβασμός ανάμεσα στους άμεσους συντελεστές της, κράτη, κυβερνήσεις, πολιτικές δυνάμεις, και εμμέσως συνδικάτα, ΜΚΟ, περιφέρειες, ψηφοφόρους.

Είναι ανούσιο και αλυσιτελές να τα παραμερίζει κανείς όλα αυτά, με το ανέμελο επιχείρημα «καλά όλα αυτά, αλλά το σωστό ποιο είναι...», κάνοντας πως δεν καταλαβαίνει (ή μήπως και δεν καταλαβαίνει πράγματι;) ότι το δικό του «σωστό» τυχαίνει να μην είναι ντε και καλά το ίδιο με των άλλων, εκτός κι αν τους... αγνοεί.

Ο συγκεκριμένος συμβιβασμός στηρίζεται σε διαπραγμάτευση ισορροπιών και διατυπώσεων ανάμεσα σε κεντροδεξιές και φιλελεύθερες, σοσιαλδημοκρατικές, πράσινες πολιτικές δυνάμεις, από μεγάλα και μικρότερα κράτη. Υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων.

Περιλαμβάνει όλο το κοινοτικό κεκτημένο και νέες ρυθμίσεις ως προς τα θεσμικά ζητήματα (προεδρία μακράς διάρκειας, «υπουργό» Εξωτερικών, γενίκευση της «συναπόφασης» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δυνατότητα πανευρωπαϊκού δημοψηφίσματος...), το Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων που είχε ώς τώρα μόνο διακηρυκτικό χαρακτήρα, και άλλα για τα οποία έχει ήδη, λίγο ώς πολύ, γίνει λόγος. Είναι τόσο δύσκολο να αναθεωρηθεί όσο και η ισχύουσα Συνθήκη της Νίκαιας ( απαιτείται ομοφωνία...). Δεν δίνει πρωτοκαθεδρία στο νεοφιλελευθερισμό ούτε στο... σοσιαλισμό.

Ο ανταγωνισμός αναφέρεται 27 φορές, ο όρος κοινωνικό 89, η πλήρης απασχόληση, αειφορία προβάλλονται ως στόχοι ή και αξίες της Ε.Ε. κ.λπ., αυτά για εκείνους που θεωρούν ότι οι λέξεις έχουν το βάρος τους (το έχουν, αλλά για όλες τις περιπτώσεις!). Ολα αυτά έχουν, υποτίθεται, ζυγιστεί και οι επιλογές έχουν χονδρικά ήδη γίνει. Μένει να δούμε τις συνέπειές τους.

Β Η επιλογή τού όχι γίνεται από δυνάμεις που δηλώνουν άκρως διαφορετικά πράγματα ως προς το ευρωπαϊκό πλαίσιο. Υπάρχουν αυτές που το αρνούνται και προτιμούν ρητά μίαν εθνοκεντρική προσέγγιση των προβλημάτων και των επιδιωκόμενων λύσεών τους.

Βεβαίως αναζητούν συνεργασίες κατά καιρούς και κατά θέμα αλλά όχι με διάρκεια και θεσμικές δεσμεύσεις ή εγγυήσεις. Ακόμα κι όταν είναι ειλικρινής η επιλογή αυτή δεν έχει καμιά αξιοπιστία και προοπτική εκτός από την παθητική συμμόρφωση στην παγκοσμιοποίηση με την ελπίδα ευμενούς και προνομιακής μεταχείρισης από τους θεωρούμενους ηγέτες της...

Υπάρχουν και αυτές που αντίθετα θεωρούν ότι στο σημερινό κόσμο απαιτούνται ευρύτερες ενώσεις, οικονομικές και πολιτικές, αλλά που θεωρούν ότι αυτή η ανάγκη δεν ικανοποιείται από την προτεινόμενη Συνθήκη και ότι με την απόρριψή της ανοίγει ο δρόμος για τη διαμόρφωση μιας άλλης, πιο δημοκρατικής, κοινωνικής, οικολογικής. Δεν ξεκαθαρίζουν όμως το πώς και με ποιους άλλους συντελεστές θα επιδιωχθεί το καλύτερο σύνταγμα: με τα δέκα νέα μέλη της Ε.Ε. που δεν μετείχαν στη σύνταξη του παρόντος σχεδίου και που σε ένα νέο θα υποστήριζαν πιο ευρωπαϊστικές, κοινωνικές, οικολογικές θέσεις...; Με τις δυνάμεις που συστρατεύονται σήμερα μαζί τους εναντίον του συντάγματος αλλά για να μην υπάρξει ποτέ σύνταγμα ούτε Ε.Ε. (όπως υπερηφάνως δηλώνει το ΚΚΕ...); Με άλλες δυνάμεις που δέχθηκαν τον παρόντα συμβιβασμό, αλλά θα δεχθούν και νέο με τους όρους των αρνητών του;

Είναι μάλλον προφανές ότι η ενδεχόμενη απόρριψη του συντάγματος δεν αφήνει σχεδόν καμιά δυνατότητα νέου σχεδίου για πολλά χρόνια. Και στο μεταξύ πόσο η σημερινή Ε.Ε. θα ανταποκρίνεται έτσι στις διεθνείς προοπτικές που εξελίσσονται ραγδαία; Αυτήν τη συζήτηση την οφείλουν στους πολίτες οι υποστηρικτές τού όχι. Γιατί η σημερινή κριτική τους στο παρόν σχέδιο συχνά περιλαμβάνει και τα όσα ισχύουν σήμερα, που τα έχουν ήδη εγκρίνει οι ίδιοι στο παρελθόν!

Κινδυνεύοντας έτσι να συμπέσουν με τους αρνητές της ίδιας της Ε.Ε., κάτι που είναι θεμιτό και αυτό, αλλά που πρέπει να είναι ρητό...

Γ Η υποστήριξη του ναι έχει και αυτή τις δικές της συνέπειες.

Το υπό συζήτηση σύνταγμα περιέχει σημαντικές δυνατότητες πολιτικής δράσης που μπορούν και πρέπει να αξιοποιηθούν από τις δυνάμεις που επιδιώκουν αναπτυξιακές, κοινωνικές και οικολογικές μεταρρυθμίσεις στον κόσμο, την Ευρώπη και τη χώρα τους.

-Να πολιτικοποιήσουν την εκλογή της ηγεσίας της Κομισιόν, συμφωνώντας εκ των προτέρων σε απόρριψη κάθε πρότασης αν δεν αντιστοιχεί σε πολιτική συμφωνία τους που θα έχει υποβληθεί πανευρωπαϊκά στους πολίτες μαζί με το πρόγραμμά τους στις ευρωεκλογές.

-Να ερμηνεύσουν και αναδείξουν τις νέες πρόσθετες εξουσίες του Ε.Κ., κατοχυρώνοντας στην πράξη τη νομοθετική του πρωτοβουλία. Να ενισχύσουν τα κινήματα πολιτών, ιδιαίτερα το συνδικαλιστικό, ώστε να αξιοποιήσουν αμέσως το θεσμό του δημοψηφίσματος με άμεσο θέμα το κοινωνικό κράτος, την κοινωνική ασφάλιση, το κατώτερο μεροκάματο κ.λπ.

-Να πρωτοστατήσουν στην ανάπτυξη των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων, της ιδιότητας του ευρωπαίου πολίτη πέρα από την εθνικότητα του καθενός, της δυνατότητας των πολιτών να καταφεύγουν κατά μόνας ή συλλογικά στα κοινοτικά όργανα και θεσμούς για την υπεράσπιση δικαιωμάτων, την αποτροπή αρνητικών πολιτικών κ.λπ.

Σε τέτοιες προοπτικές μπορούν να δουλέψουν μαζί και πολλοί σημερινοί υποστηρικτές του όχι. Ετσι, δικαιώνεται το ναι, αλλιώς θα συρρικνωθεί σε μια θέση θεατή χωρίς δραστικότητα και πολιτική χρησιμότητα...