Η οικονομική κατάσταση είναι χειρότερη από όσο δείχνουν οι στατιστικές. Η ανεργία εκτιμάται ότι είναι τουλάχιστον 5 μονάδες πάνω από το επίσημο 16,8%, διότι δεν προσμετρείται η κρυφή ανεργία, καθώς πολλοί άνεργοι δηλώνουν ότι, τώρα πια, δεν ψάχνουν για δουλειά (είτε γιατί έχουν απελπιστεί είτε γιατί επιβιώνουν με τα προσωρινά επιδόματα). Κι είναι πολύ μεγαλύτερη αν συνυπολογιστεί η υποαπασχόληση. Κι οι επενδύσεις είναι μικρότερες από όσες εμφανίζονται. Αρκετές τρέχουσες δαπάνες χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ κι έτσι καταγράφονται ως επενδύσεις ενώ είναι δαπάνες για επιδόματα και κοινωνικές δράσεις. Οταν λήξουν τα έκτακτα προγράμματα, θα φανεί η πραγματικότητα. Θα είναι πολύ δύσκολη.

Ανάλογη η κατάσταση σε όλο τον κόσμο. Στην Ευρωζώνη, η ανεργία είναι 8,1%, αλλά η κρυφή ανεργία εκτιμάται ότι είναι επιπλέον 4,5 έως 10 μονάδες. Προχθές, η γερμανική Bundesbank, στην έκθεση χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, προέβλεψε έκρηξη πτωχεύσεων εταιρειών όταν λήξουν τα κρατικά προγράμματα στήριξης, αρχής γενομένης με 6.000 πτωχεύσεις το α΄ τρίμηνο του 2021, και προεξόφλησε ότι οι πτωχεύσεις θα είναι πολύ περισσότερες από τις 19.000 ετησίως, που σημειώθηκαν το 2019 και το 2018. Κι όπως έχει δηλώσει η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κρ. Γκεοργκίεβα, η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας θα είναι «μακρά, ανισομερής, αβέβαιη και επιρρεπής σε παλινδρομήσεις». Αυτά ισχύουν και για την Ελλάδα.

Τι πρέπει να γίνει; Μήπως να αρχίσει ο Χρ. Σταϊκούρας να μοιράζει περισσότερα λεφτά σε οτιδήποτε κινείται στην επικράτεια, προκειμένου να ενισχυθεί η ζήτηση και με τη σειρά της να τονώσει –υποτίθεται– την οικονομία και δη εμπροσθοβαρώς; Ισχυρίζομαι όχι. Το φάρμακο δεν είναι η ενίσχυση των εισοδημάτων γενικώς. Κι ευτυχώς, η διαχείριση Σταϊκούρα έχει τη σύνεση να προσπαθεί να λαμβάνει υπόψη την επόμενη μέρα – στο νέο ραντεβού με τις αγορές.

Μέσα στον Οκτώβριο θα δοθούν 3 δισ. ευρώ, 1,4 δισ. ως επιστροφές σε συνταξιούχους και 1,5 δισ. σε μαγαζιά και μικροεπιχειρήσεις ως επιστρεπτέα προκαταβολή (που είναι βέβαιο ότι σε μεγάλο μέρος της δεν θα είναι επιστρεπτέα…), η οποία μαζί με 2 δισ. που δόθηκαν και 0,5 που θα δοθούν τον Δεκέμβριο θα φτάσει στα 4 δισ. ευρώ. Εξάλλου, μέσα στην κρίση της COVID-19 δεν μειώθηκε το εισόδημα των 2,4 εκατ. συνταξιούχων (αντιθέτως, αυξήθηκε για 1 εκατ. εξ αυτών), των 880.000 δημοσίων υπαλλήλων, των χιλιάδων εργαζομένων σε τράπεζες, σούπερ μάρκετ κ.λπ. Η κατανάλωση συγκρατείται όχι λόγω νέας ακραίας λιτότητας, αλλά λόγω μεγάλης αβεβαιότητας για το αύριο.

Το ζητούμενο είναι η στήριξη εκείνων των νοικοκυριών που είναι, πραγματικά, θύματα της κρίσης και όσων υποχρεωθούν να αναζητήσουν νέες θέσεις εργασίας στη διάρκεια της μακράς πορείας παραγωγικής ανασυγκρότησης που πυροδοτεί η κρίση – όχι όλων όσοι διεκδικούν περισσότερα λεφτά με αφορμή την κρίση. Στήριξη που δεν μπορεί να είναι μόνο (ούτε κύρια…) στενά εισοδηματικού χαρακτήρα αλλά πρέπει να την προσφέρει ένα νέο, ανασυγκροτημένο, σύγχρονο, δίκαιο και ισχυρό κοινωνικό κράτος. Εκεί είναι που η Ελλάδα διαφέρει. Εκεί μακράν υστερούμε από την υπόλοιπη Ευρώπη. Εκεί χρειάζονται τολμηρές μεταρρυθμίσεις. Που δεν γίνονται. Οχι γιατί δεν τις θέλει ο πρωθυπουργός. Συχνά, γιατί δεν μπορούν οι υπουργοί του.