Όταν Ευρώπη σήμαινε ουμανισμός…
Κώστας Καλλίτσης, Η Καθημερινή, Δημοσιευμένο: 2020-11-15
Η κοινοβουλευτική συζήτηση σχετικά με την πολιτική αντιμετώπισης της πανδημίας και των συνεπειών της, την Πέμπτη, ήταν μια συζήτηση εν πολλοίς επί της ουσίας – δεν έλειψαν εκτός κλίματος εξυπνάδες κι ατυχείς χαρακτηρισμοί, αλλά κι αυτά είναι αναμενόμενα. Πέρα από τα κατά συνθήκη κλισέ/συνθήματα που απευθύνονται στα «στρατεύματα» προς τόνωση ηθικού, η αντιπολίτευση άσκησε χρήσιμη κριτική και διατύπωσε προτάσεις για το δέον γενέσθαι. Και ο πρωθυπουργός, με τα μέτρα και τις δράσεις που ανακοίνωσε, έδειξε ότι δεν τις περιφρονεί, τις λαμβάνει υπόψη. Τι έλειψε στη συζήτηση; Προβληματισμός και ψηλάφηση εναλλακτικών σεναρίων στην πολιτική που ακολουθεί η χώρα, ως μέλος της Ευρώπης. Ούτε ψήγμα υπήρξε.
Είναι γνωστό ότι στην αντιμετώπιση της κρίσης COVID-19 έχουν αναδειχθεί δύο μοντέλα: Ενα είναι το «μοντέλο της Δύσης», με το οποίο επιχειρείται να τηρηθεί μια ευαίσθητη (ενίοτε γίνεται επικίνδυνη…) ισορροπία μεταξύ της προστασίας της ανθρώπινης ζωής και της συνέχισης της οικονομικής δραστηριότητας. Σύμφωνα με αυτό, στα καθ’ ημάς η αγορά θα επιτραπεί να επαναλειτουργήσει όταν τα νέα κρούσματα μειωθούν σε 300-400 ημερησίως. Υπάρχει και το «μοντέλο της Ανατολής» (Κίνα, Νότια Κορέα, Βιετνάμ, Σιγκαπούρη αλλά και Αυστραλία και Ν. Ζηλανδία) που υποτάσσει την οικονομία στην προτεραιότητα προστασίας της ανθρώπινης ζωής. Σύμφωνα με αυτό, τα περιοριστικά μέτρα «παγώνουν» τα πάντα κι αίρονται μόνο όταν τα κρούσματα μηδενίζονται. Στα καθ’ ημάς, το lockdown θα αρθεί όταν τα κρούσματα μηδενιστούν.
Θα είχε πρακτική σημασία μια τέτοια συζήτηση ή, μήπως, είναι μόνο φιλολογικού χαρακτήρα; Ασφαλώς έχει πρακτική σημασία. Αυτό επιβεβαιώνουν τα επιτυχημένα παραδείγματα χωρών όπως το Βιετνάμ των 100 εκατομμυρίων που δεν θρήνησε ούτε 1 νεκρό, όπως η Ν. Ζηλανδία όπου η πρωθυπουργός των αυστηρότατων lockdown πρόσφατα επανεκλέχθηκε πανηγυρικά, όπως η Ν. Κορέα, όπως η Αυστραλία που κράτησε σε καραντίνα ολόκληρη την πολιτεία της Βικτώριας και τη Μελβούρνη επί 5 μήνες σχεδόν, μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου που μηδενίστηκαν τα κρούσματα, με τα μαγαζιά και τους εργαζομένους να χρηματοδοτούνται από το κράτος για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Σε όλες εκείνες τις χώρες, δεν καταστράφηκε η οικονομία τους. Δόθηκε προτεραιότητα στην ανθρώπινη ζωή, με αλληλεγγύη.
Μπορεί αυτό να γίνει στην Ευρώπη; Βεβαίως ναι! Η Ε.Ε. είναι νομισματικά κυρίαρχη οντότητα –η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εκδίδει ευρώ, η Κομισιόν μπορεί να δανείζεται σε αυτό (όχι σε κάποιο ξένο νόμισμα) με μηδενικά επιτόκια χάρη στην εγγύηση της ΕΚΤ – ουδείς ανησυχεί αν θα πληρωθεί το χρέος, γιατί το αγοράζει η ΕΚΤ, όπως η FED για τις ΗΠΑ, η Τράπεζα της Αγγλίας για τη Βρετανία κ.λπ. Ετσι, η Κομισιόν μπορεί να επιχορηγεί τα κράτη-μέλη μέχρι να βρεθεί το εμβόλιο, κι αυτά να στηρίζουν τις κοινωνίες, χωρίς να γονατίσουν τα πιο αδύναμα από αυτά και στηθούν στον τοίχο από τις αγορές το 2021-22. Η Ευρώπη θα γράφει ζημίες για λίγους μήνες, μέχρι το εμβόλιο, και θα τις μαζέψει μετά. Αν, πάλι, δεν θελήσει να αναλάβει αυτό το κόστος, δείχνει ότι έχει ξεχάσει τα ουμανιστικά ιδεώδη που, στα νιάτα της, είχε γράψει στις σημαίες της. Οπότε, υπάρχει πρόβλημα…
Είναι γνωστό ότι στην αντιμετώπιση της κρίσης COVID-19 έχουν αναδειχθεί δύο μοντέλα: Ενα είναι το «μοντέλο της Δύσης», με το οποίο επιχειρείται να τηρηθεί μια ευαίσθητη (ενίοτε γίνεται επικίνδυνη…) ισορροπία μεταξύ της προστασίας της ανθρώπινης ζωής και της συνέχισης της οικονομικής δραστηριότητας. Σύμφωνα με αυτό, στα καθ’ ημάς η αγορά θα επιτραπεί να επαναλειτουργήσει όταν τα νέα κρούσματα μειωθούν σε 300-400 ημερησίως. Υπάρχει και το «μοντέλο της Ανατολής» (Κίνα, Νότια Κορέα, Βιετνάμ, Σιγκαπούρη αλλά και Αυστραλία και Ν. Ζηλανδία) που υποτάσσει την οικονομία στην προτεραιότητα προστασίας της ανθρώπινης ζωής. Σύμφωνα με αυτό, τα περιοριστικά μέτρα «παγώνουν» τα πάντα κι αίρονται μόνο όταν τα κρούσματα μηδενίζονται. Στα καθ’ ημάς, το lockdown θα αρθεί όταν τα κρούσματα μηδενιστούν.
Θα είχε πρακτική σημασία μια τέτοια συζήτηση ή, μήπως, είναι μόνο φιλολογικού χαρακτήρα; Ασφαλώς έχει πρακτική σημασία. Αυτό επιβεβαιώνουν τα επιτυχημένα παραδείγματα χωρών όπως το Βιετνάμ των 100 εκατομμυρίων που δεν θρήνησε ούτε 1 νεκρό, όπως η Ν. Ζηλανδία όπου η πρωθυπουργός των αυστηρότατων lockdown πρόσφατα επανεκλέχθηκε πανηγυρικά, όπως η Ν. Κορέα, όπως η Αυστραλία που κράτησε σε καραντίνα ολόκληρη την πολιτεία της Βικτώριας και τη Μελβούρνη επί 5 μήνες σχεδόν, μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου που μηδενίστηκαν τα κρούσματα, με τα μαγαζιά και τους εργαζομένους να χρηματοδοτούνται από το κράτος για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Σε όλες εκείνες τις χώρες, δεν καταστράφηκε η οικονομία τους. Δόθηκε προτεραιότητα στην ανθρώπινη ζωή, με αλληλεγγύη.
Μπορεί αυτό να γίνει στην Ευρώπη; Βεβαίως ναι! Η Ε.Ε. είναι νομισματικά κυρίαρχη οντότητα –η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εκδίδει ευρώ, η Κομισιόν μπορεί να δανείζεται σε αυτό (όχι σε κάποιο ξένο νόμισμα) με μηδενικά επιτόκια χάρη στην εγγύηση της ΕΚΤ – ουδείς ανησυχεί αν θα πληρωθεί το χρέος, γιατί το αγοράζει η ΕΚΤ, όπως η FED για τις ΗΠΑ, η Τράπεζα της Αγγλίας για τη Βρετανία κ.λπ. Ετσι, η Κομισιόν μπορεί να επιχορηγεί τα κράτη-μέλη μέχρι να βρεθεί το εμβόλιο, κι αυτά να στηρίζουν τις κοινωνίες, χωρίς να γονατίσουν τα πιο αδύναμα από αυτά και στηθούν στον τοίχο από τις αγορές το 2021-22. Η Ευρώπη θα γράφει ζημίες για λίγους μήνες, μέχρι το εμβόλιο, και θα τις μαζέψει μετά. Αν, πάλι, δεν θελήσει να αναλάβει αυτό το κόστος, δείχνει ότι έχει ξεχάσει τα ουμανιστικά ιδεώδη που, στα νιάτα της, είχε γράψει στις σημαίες της. Οπότε, υπάρχει πρόβλημα…
