«Οι Σοσιαλιστές απέρριψαν και τα εννέα σημεία που προτείναμε για τον προϋπολογισμό χωρίς να εξηγήσουν ή να μας πείσουν για το γιατί»
«Θα δώσουμε τη μάχη των εκλογών του Ιανουαρίου με το κεφάλι ψηλά. Η Αριστερά δεν υπέκυψε στον εκβιασμό να ψηφίσει τον προϋπολογισμό όταν ο Κόστα απέρριψε όλα μας τα αιτήματα, συμπεριλαμβανομένων και προτάσεων που βρίσκονται στο πρόγραμμα του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα βρίσκεται σε μια αρκετά δυσάρεστη θέση. Έδειξε μεγάλη αδιαλλαξία με τον προϋπολογισμό και φτάσαμε στο σημείο που βρισκόμαστε τώρα. Οι δημοσκοπήσεις που έγιναν στοχοποιούν το Σοσιαλιστικό Κόμμα και τον Αντόνιο Κόστα ως τους υπεύθυνους της πολιτικής κρίσης και των εκλογών» τόνισε στην ΑΥΓΗ ο βουλευτής και ηγετικό στέλεχος του Μπλόκου της Αριστεράς Ζόρζε Κόστα. O 46χρονος Κόστα σπούδασε Δημοσιογραφία στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Λισσαβώνας και από την ίδρυση του Μπλόκου της Αριστεράς το 1999 συμμετέχει στην Κεντρική Επιτροπή και στην Πολιτική Επιτροπή του κόμματος.
Οι Σοσιαλιστές φαίνεται ότι θέλουν την απόλυτη πλειοψηφία και, εάν δεν την κερδίσουν στις 30 Νοεμβρίου, να συνεχίζουν να κυβερνούν κάνοντας συμφωνίες πότε με τη Δεξιά και πότε με την Αριστερά για να νομοθετούν...
Ένα μεγάλο τμήμα των προοδευτικών και αριστερών ψηφοφόρων του Μπλόκου και του Κ.Κ. εκτιμούν πως ο Κόστα δεν θα αποδεχθεί κανένα από τα αιτήματα των δύο κομμάτων της Αριστεράς. Ακόμη και προοδευτικά άτομα που υποστηρίζουν τους Σοσιαλιστές και το Μπλόκο ασκούν κριτική στον Κόστα γιατί δεν διαπραγματεύτηκε με την Αριστερά. Οι δημοσκοπήσεις επίσης έδειξαν ότι ο κόσμος δεν αντιμετώπισε τις θέσεις των δύο κομμάτων της Αριστεράς ως μαξιμαλιστικές ή σεχταριστικές, αλλά ως μια πίεση προς τα αριστερά σε σχέση με την εντολή της κυβέρνησης μειοψηφίας του Κόστα και από το γεγονός ότι τα δύο κόμματα της Αριστεράς δεν μπορούσαν να παραδοθούν άνευ όρων στα μέτρα που είχε επιβάλει η τρόικα στα εργασιακά και δεν θέλει να καταργήσει ή να συζητήσει η κυβέρνηση.
Τα εννέα σημεία που προτείνατε στους Σοσιαλιστές για τον προϋπολογισμό συμπεριλάμβαναν ακόμη και θέσεις του προγράμματος του Σοσιαλιστικού Κόμματος...
Οι Σοσιαλιστές απέρριψαν και τα εννέα σημεία χωρίς να εξηγήσουν ή να μας πείσουν για το γιατί. Ισχυρίστηκαν ότι θα καταστρέφαμε την κοινωνική ασφάλεια. Απέρριψαν ακόμη και τις προτάσεις που υποστήριζαν στο πρόγραμμά τους για χρόνια.
Ο Κόστα εστίασε την πολιτική του στην απόκτηση της απόλυτης πλειοψηφίας, αλλά δεν θα τα καταφέρει. Απέχει πολύ και θα του είναι αδύνατον. Όπως είναι αδύνατον να κερδίσει η Δεξιά. Μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου, μάλλον θα βρεθούμε στην ίδια κατάσταση. Το Μπλόκο της Αριστεράς ίσως χάσει ένα μικρό ποσοστό, όπως και το Πορτογαλικό Κ.Κ., αλλά δεν θα αλλάξουν οι σημερινές ισορροπίες και το Σοσιαλιστικό Κόμμα θα πρέπει μάλλον να συζητήσει σοβαρά με τα αριστερά κόμματα.
Καταλαβαίνουμε όλοι ότι οι δηλώσεις του Κόστα ότι θα κυβερνήσει χωρίς σταθερούς συμμάχους δεν πατάνε πολύ στην πραγματικότητα. Για τον λόγο αυτό αποφεύγει να αναφερθεί σε ξεκάθαρους στόχους, πολιτικές, συμμαχίες για να υλοποιήσει την πολιτική του. Το μόνο που μένει είναι να βλέπουμε έναν πρωθυπουργό που λέει ότι θέλει να κυβερνά με οποιοδήποτε τίμημα.
Γιατί όμως αποφάσισε να οδηγηθεί στις εκλογές και να μην διαπραγματευθεί τα ίδια πράγματα που, στην Ισπανία για παράδειγμα, οι Σοσιαλιστές και η Αριστερά τα βρίσκουν μέσα από έναν διάλογο;
Δεν ήθελε να κάνει την παραμικρή παραχώρηση. Αν δούμε δίπλα μας, στην Ισπανία, με μεγάλα προβλήματα και διαπραγματεύσεις, οι Σοσιαλιστές και το Unidas Podemos κοντεύουν να συμφωνήσουν στη μεταρρύθμιση των εργασιακών, ανατρέποντας την πολιτική της τρόικας και του Μαριάνο Ραχόι.
Ο Κόστα αρνήθηκε να συζητήσει τα εργασιακά που μας έχει επιβάλει η τρόικα και μετέτρεψε τον στόχο της απόλυτης πλειοψηφίας σε ένα είδος σωσίβιου. Ο Κόστα δεν θέλει να κυβερνήσει με την Αριστερά, δεν του αρέσουμε. Δεν κατάφερε να μας εξοντώσει την πρώτη τετραετία με το αγκάλιασμα της αρκούδας, που σε σφίγγει μέχρι να σε εξοντώσει. Νόμιζε ότι θα μπορούσε να εξοντώσει την Αριστερά, αλλά εμείς καταφέραμε να διατηρήσουμε τη δύναμη που είχαμε στις εκλογές του 2015. Απογοητεύτηκε, γιατί νόμιζε ότι μπορούσε να μονοπωλήσει τον προοδευτικό, δημοκρατικό και αριστερό χώρο. Όταν είδε ότι δεν κατάφερε να πάρει τις ψήφους μας το 2019, άρχισε να κρατά αποστάσεις και δεν διαπραγματεύτηκε ξανά μια συμφωνία για τη θητεία της Βουλής, όπως είχαμε κάνει το 2015.
Ποιος ήταν ο ρόλος του δεξιού Προέδρου της Δημοκρατίας στη σημερινή κρίση;
Δεν ήταν η πρώτη προσπάθεια του Κόστα για να οδηγηθούμε σε πρόωρες εκλογές, αλλά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Μαρσέλο Ρεμπέλο Ντε Σόουζα δεν τον είχε ακολουθήσει σ’ αυτό το επικίνδυνο παιχνίδι.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έκανε άσχημα τους υπολογισμούς του. Νόμιζε ότι τα δύο κόμματα της Αριστεράς, αφού είχαν δηλώσει ότι δεν θέλουν εκλογές, θα υποκύπταμε στον εκβιασμό και θα ψηφίζαμε τον προϋπολογισμό. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν ήθελε τις πρόωρες εκλογές τώρα γιατί τα δύο κόμματα της Δεξιάς αντιμετωπίζουν μεγάλα εσωτερικά προβλήματα και δεν θα μπορούσαν να διεκδικήσουν την εξουσία από τον Κόστα. Ο Ντε Σόουζα μάλλον ήθελε τις εκλογές μετά από έναν χρόνο.
Έκανε όμως το λάθος να μας εκβιάσει απειλώντας με πρόωρες εκλογές εάν δεν ψηφίζαμε τον προϋπολογισμό, εκτιμώντας ότι τα δύο κόμματα της Αριστεράς θα υποκύπταμε. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήθελε να περάσει οπωσδήποτε ο προϋπολογισμός και σκέφτηκε ότι ο καλύτερος τρόπος θα ήταν να εκβιάσει την Αριστερά. Κάποια στιγμή νόμιζαν ότι θα μπορούσαν να αποφύγουν τη διάλυση της Βουλής αρχίζοντας μια συζήτηση για τον προϋπολογισμό στην οποία η Αριστερά θα συμμετείχε με σκυμμένο το κεφάλι. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο Κόστα στοιχημάτισαν σε έναν αυτοματισμό που δεν ίσχυε. Νόμιζαν ότι θα κατάφερναν να κάμψουν το Πορτογαλικό Κ.Κ. γιατί δέχθηκε μια βαριά ήττα στις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές. Δεν τα κατάφεραν, γιατί αυτή την φορά το Πορτογαλικό Κ.Κ. ψήφισε κατά του προϋπολογισμού, και δεν απείχε όπως είχε κάνει πέρσι, και το Μπλόκο της Αριστεράς ψηφίσαμε γα δεύτερη διαδοχική χρονιά κατά του προϋπολογισμού του Κόστα. Το Πορτογαλικό Κ.Κ. αντιμετωπίζει μια εσωτερική κρίση που το οδηγεί στην ανάκτηση της αυτονομίας του έναντι του Σοσιαλιστικού Κόμματος.
Χωρίς κανείς να το πιστεύει αληθινά και χωρίς να τις προβλέπει κανείς, οδηγούμαστε στις πρόωρες εκλογές του Ιανουαρίου. Ο πολύς κόσμος πίστευε ότι το Πορτογαλικό Κ.Κ. θα απέτρεπε τις εκλογές απέχοντας από την ψηφοφορία για τον προϋπολογισμό. Όταν το Πορτογαλικό Κ.Κ. έκανε σαφές ότι αλλάζει πολιτική έναντι των Σοσιαλιστών από το καλοκαίρι και μετά, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας απειλούσε με εκλογές.
Πώς είδε ο Κόστα τις εκλογές;
Νομίζω πως είναι η καλύτερη στιγμή γι’ αυτόν, γιατί τους επόμενους μήνες τα δεξιά κόμματα πιθανώς θα ξεπεράσουν τα εσωτερικά τους προβλήματα και θα ενισχυθούν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιστρέψει στις πολιτικές ελέγχου των δημοσιονομικών και τα πράγματα θα είναι πιο δύσκολα.
Εάν όμως δεν πάρει την απόλυτη πλειοψηφία, θα πρέπει να εξηγήσει στον κόσμο και στο κόμμα του γιατί τα έκανε όλα αυτά, απορρίπτοντας συλλήβδην τις προτάσεις της Αριστεράς για να βρεθεί στην ίδια θέση που ήταν πριν και να είναι αναγκασμένος να καθίσει στο τραπέζι και να μιλήσει ουσιαστικά με τα κόμματα της Αριστεράς.
Βλέπετε τον κίνδυνο μιας εκτίναξης των ποσοστών του ακροδεξιού Chega;
Το Chega στις δημοσκοπήσεις βρίσκεται πολύ πιο κάτω από τα ποσοστά που πήρε ο υποψήφιός του για Πρόεδρος της Δημοκρατίας, που έφθασε στο 10%, ενώ σήμερα το κόμμα του φαίνεται να έχει χάσει το 50% αυτών των ψήφων. Θα έλεγα ότι η Πορτογαλία αρχίζει να μοιάζει με τις άλλες χώρες, γιατί μέχρι πρόσφατα δεν είχαμε ένα ακροδεξιό κόμμα, γιατί κανείς δεν το τολμούσε και κυρίως γιατί ήταν ζωντανές οι μνήμες της σαραντάχρονης φασιστικής δικτατορίας που ζήσαμε. Παντού στην Ευρώπη υπάρχουν πλέον νεοφασιστικά κόμματα ή κόμματα και οργανώσεις που εμπνέονται από παράλληλες αξίες, ακόμη και του τραμπισμού. Πέρασαν πενήντα χρόνια από την Επανάσταση των Γαρυφάλλων και πολλά πράγματα έχουν αλλάξει στη συνείδηση ενός τμήματος του κόσμου, γιατί κανείς δεν σκέφτεται τι περάσαμε με τη φασιστική δικτατορία, τους αποικιακούς πολέμους, την καταστολή. Οι νέες γενιές απέχουν πάρα πολύ από την πραγματικότητα του φασισμού, με αποτέλεσμα να υιοθετούν πολλές από τις ιδεολογικές του εκφράσεις, από τη μισογυνία έως τον ρατσισμό. Το Chega όμως φαίνεται ότι το υποστηρίζουν άτομα κάποιας ηλικίας και σχεδόν αποκλειστικά άνδρες.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι νέοι προτιμούν περισσότερο το νέο κόμμα Φιλελεύθερη Πρωτοβουλία (IL), ένα κόμμα ακραίου νεοφιλελευθερισμού, που δεν έχει ρατσιστικά και ομοφοβικά χαρακτηριστικά. Αυτό μας ανησυχεί και προσπαθούμε να αντιδράσουμε, γιατί το μέλλον των νέων δεν μπορεί να είναι ο νεοφιλελευθερισμός που μας κατέστρεψε και θέλει να καταστρέψει τους νέους.
Είδαμε το τελευταίο διάστημα μια σειρά απεργιακών κινητοποιήσεων, των γιατρών, των νοσοκομειακών, των εκπαιδευτικών, των μεταφορών. Αυτό μας δείχνει ότι υπάρχει μια κοινωνική αντίδραση στις πολιτικές του Κόστα;
Η πρώτη τετραετία της κυβέρνησης Κόστα, με τη στήριξη της Αριστεράς, επέτρεψε στη χώρα να πάρει μια βαθιά ανάσα στο πολιτικό επίπεδο, ενώ στο κοινωνικό επίπεδο εκφράστηκε με την ελπίδα μιας γενικότερης κοινωνικής βελτίωσης που θα μπορούσαν να εγγυηθούν οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων. Καταφέραμε την πρώτη τετραετία να ανακτήσουμε ένα τμήμα των εισοδημάτων και της εργασίας, εκφράστηκαν πολλά αιτήματα και είδαμε πολλές κινητοποιήσεις.
Η ανάκαμψη όμως δεν ήταν ισχυρή και κυρίως δεν συνοδεύτηκε με την ανάκτηση των κοινωνικών υπηρεσιών, της Υγείας, της Παιδείας, του κοινωνικού κράτους, για να μην αναφερθούμε στα εισοδήματα των εργαζομένων. Μετά τις περικοπές της τρόικας δεν είχαμε μια ανάκτηση της εργασίας με καλύτερους μισθούς, γιατί οι περισσότεροι παραμένουν στα επίπεδα του κατώτατου μισθού, δεν είχαμε μια ανάκτηση των συμβολαίων εργασίας αορίστου χρόνου, αλλά διαρκώς και περισσότερο ελαστικοποιημένες και κακοπληρωμένες θέσεις εργασίας και μια διεύρυνση του πρεκαριάτου.
Το οικονομικό μας μοντέλο χαρακτηρίζεται από τη στασιμότητα, δεν υπάρχει μια προοπτική μακροπρόθεσμης ανάκαμψης με κάποιους υψηλούς στόχους, με τη διεύρυνση των δικαιωμάτων και των υπηρεσιών. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα περιόρισε την εφαρμογή μιας αριστερότερης πολιτικής σ’ αυτά τα θέματα.
O κόσμος που είχε κάποιες προσδοκίες και απογοητεύτηκε από την πολιτική της κυβέρνησης φαίνεται να επιλέγει τους κοινωνικούς αγώνες ως μόνο στοιχείο για να κερδίσει κάτι. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα και ο Κόστα ουσιαστικά δεν μίλησαν και δεν έκαναν πραγματικά κάτι για να ξεπεράσουμε το Δημοσιονομικό Σύμφωνο. Προσπάθησαν απλώς να λειάνουν τα πιο απαίσια χαρακτηριστικά της προηγούμενης πολιτικής αποφεύγοντας βαθιές και ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις.
Με την έναρξη της δεύτερης θητείας του Κόστα έγινε σαφές στον κόσμο ότι δεν θα προχωρούσε σε βαθύτερες αλλαγές, ενώ την ίδια στιγμή συνεχίζουν να διευρύνονται οι ανισότητες και τα προνόμια των μεγάλων οικονομικών ομίλων, των ηλεκτρικών εταιρειών, η κερδοσκοπία στην αγορά ακινήτων. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα αρνείται να προχωρήσει σε ουσιαστικές αλλαγές σ’ αυτούς τους τομείς. Το γεγονός αυτό δημιουργεί μεγάλη απογοήτευση στους εργαζομένους και γενικότερα στον κόσμο, που απομακρύνεται από τις προοδευτικές και αριστερές πολιτικές, οι οποίες φαίνεται πως δεν μπορούν να τους λύσουν τα προβλήματα, αρχίζοντας να κοιτά ίσως προς τα δεξιά, περιορίζοντας επίσης την αισιοδοξία ότι η πολιτική κρίση μπορεί να ξεπεραστεί με μια κυβέρνηση που θα στηρίζεται από την Αριστερά και θα προβάλλει αιτήματα και μεταρρυθμίσεις υπέρ των εργαζομένων, των γυναικών, των νέων.
Η μετριοπαθής και συντηρητική στροφή του Κόστα ξεκίνησε λίγο πριν από τη λήξη της πρώτης θητείας του και επιταχύνθηκε μετά την επανεκλογή του. Η πανδημία φαίνεται πως αποτέλεσε και μια καλή ευκαιρία για να εφαρμόσει χωρίς αντιστάσεις την πολιτική που.
