Μια παλιά ιδέα υπό νέα ονομασία πρότεινε, προχθές, ο Εμανουέλ Μακρόν. Κάνοντας λόγο για την ανάγκη δημιουργίας -εξαιτίας της ουκρανικής κρίσης- μιας «Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας», επανέφερε στην επικαιρότητα την ιδέα της Ευρώπης της «μεταβλητής γεωγραφίας», έναν όρο της αεροδυναμικής, στον οποίο πρώτοι οι Γερμανοί Χριστιανοδημοκράτες, Λάμερς και Σόιμπλε, κατέφυγαν, το 1994, για να περιγράψουν αυτό που στη συνέχεια άλλοι ονόμασαν Ευρώπη των «πολλών ταχυτήτων» ή των «ομόκεντρων κύκλων» ή του «σκληρού πυρήνα» ή των «ενισχυμένων συνεργασιών» ή «α λα καρτ» κ.ο.κ.

Η χρονική στιγμή που επελέγη για την επικαιροποίηση αυτής της ιδέας δεν είναι τυχαία. Ερχεται την ώρα που η Ευρώπη αφενός μεν προβληματίζεται για το μέλλον της, αφετέρου δε, αναζητεί τον ρόλο της στην ουκρανική κρίση, η οποία στα μάτια της Γαλλίας κακώς βρίσκεται υπό «αγγλοσαξονική» διαχείριση. Μια διαχείριση που, όπως όλα δείχνουν, δεν ενοχλείται ιδιαίτερα από την πολεμική κλιμάκωση, κάτι που, φυσικά, δεν ισχύει για την ηπειρωτική Ευρώπη.

Επί της ουσίας, αυτό που πρότεινε χθες ο Γάλλος πρόεδρος είναι η κατ’ αρχάς μετεξέλιξη της Ευρώπης σε μια ένωση, στην οποία δεν θα έχουν όλες οι χώρες τα ίδια δικαιώματα, ούτε βεβαίως τις ίδιες υποχρεώσεις. Τούτου δοθέντος, θα μπορούσε με γοργούς ρυθμούς η Ε.Ε. να εντάξει την Ουκρανία στην ευρύτερη περιφέρειά της -αυτή που κατά τον Μακρόν θα λέγεται «Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα»-, προσφέροντάς της έτσι κάτι χειροπιαστό.

Τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της πρότασης εξειδίκευσε, τις τελευταίες ημέρες, με άρθρα και παρεμβάσεις του ο Ενρίκο Λέτα, πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, νυν γραμματέας του Δημοκρατικού Κόμματος και πρόεδρος του Ινστιτούτου Ντελόρ στο Παρίσι. Το γεγονός ότι ο επικεφαλής του βασικού κόμματος της κυβερνώσας Αριστεράς στην Ιταλία βρίσκεται στο ίδιο μήκος κύματος με τον Γάλλο πρόεδρο, στηρίζοντας μια παλαιά γερμανική ιδέα, έχει ιδιαίτερη σημασία, λαμβανομένου υπόψη ότι, κατά το παρελθόν, οι πρώτες χώρες που απέρριπταν ανάλογες συζητήσεις ήταν η Γαλλία και η Ιταλία.

Κατά τον Λέτα, για να υπάρξει μια πειστική ευρωπαϊκή απάντηση στο Ουκρανικό, θα πρέπει τάχιστα να δημιουργηθεί ένα νέο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, συνομοσπονδιακού χαρακτήρα, που στον πυρήνα του θα έχει τις χώρες - μέλη των ζωνών του ευρώ και του Σένγκεν, ενώ ο ευρύτερος κύκλος του θα έχει 36 χώρες. Θα συγκροτείται από τα 27 κράτη - μέλη της Ε.Ε., αλλά και από 9 εν δυνάμει υποψήφια για ένταξη κράτη, δηλαδή την Ουκρανία, τη Γεωργία, τη Μολδαβία, το Κόσοβο, τη Σερβία, την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Βοσνία και το Μαυροβούνιο. Η θεσμοθέτηση αυτής της συνομοσπονδιακής συνεργασίας έχει δύο θετικά, αναφέρει ο Λέτα:

Πρώτον, συνιστά μια αξιόπιστη πρόταση ευρωπαϊκής προοπτικής στην Ουκρανία και, δεύτερον, δημιουργεί ένα πλαίσιο ασφαλείας, που επιτρέπει την αναβολή της συζήτησης για την προσχώρησή της στο ΝΑΤΟ.

Ο Ενρίκο Λέτα σημειώνει πως ο κοινός τόπος των 27+9 θα είναι η ενιαία αντίληψη για το τι είναι κράτος Δικαίου και Δημοκρατία, καθώς και η σταδιακή ένταξη των υποψήφιων κρατών στην κοινή εσωτερική αγορά της Ε.Ε.

Ολα αυτά είναι εφικτό να εφαρμοστούν τώρα και να επικυρωθούν αργότερα, μέσω μιας αναθεώρησης της Συνθήκης, ενώ στο μεταξύ θα μπορούσε να καθιερωθεί πως, μετά τις συνοδούς κορυφής των «27», θα ακολουθούν οι άτυπες σύνοδοι των «36», εξηγεί ο Λέτα.

Ο Εμανουέλ Μακρόν εμφανίστηκε, χθες, λίγο πολύ σύμφωνος προς τα ανωτέρω, προχώρησε όμως κάπως περισσότερο σε σχέση με τη λειτουργία του λεγόμενου σκληρού πυρήνα. Δήλωσε πως επιθυμεί τη θεσμοθέτηση των συνοδών κορυφής της ευρωζώνης και τάχθηκε υπέρ της κατάργησης της αρχής της ομοφωνίας στις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων που αφορούν τις «δημόσιες πολιτικές» της Ευρώπης, αλλά και τομείς όπως η κλιματική αλλαγή, η ανάπτυξη, η απασχόληση και η κοινωνική δικαιοσύνη.

Ο Γάλλος πρόεδρος άφησε να εννοηθεί πως στόχος του είναι να ξεκινήσουν εντός του Ιουνίου οι διαδικασίες για τη δρομολόγηση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας αλλά και για τον περιορισμό της δυνατότητας χρήσης βέτο, που στην πραγματικότητα εισηγείται.

Και, όπως βέβαια συνήθως συμβαίνει με τους νεωτερισμούς στην Ε.Ε., αμέσως εκφράστηκαν οι πρώτες αντιρρήσεις. Δεκατρία κράτη - μέλη (Βουλγαρία, Κροατία, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Πολωνία, Τσεχία, Ρουμανία, Σλοβενία, Σουηδία) δημοσίευσαν ένα κείμενο, με το οποίο διατυπώνουν, το καθένα για τους δικούς του λόγους, αντιρρήσεις έναντι οποιασδήποτε προσπάθειας αναθεώρησης της Ευρωπαϊκής Συνθήκης.

«Εχουμε μια Ευρώπη που λειτουργεί», έγραψαν, αναφέροντας ως παράδειγμα τα μέτρα κατά της πανδημίας. Οι αντιρρήσεις αυτές ήταν λίγο πολύ αναμενόμενες, σημείωνε χθες, από το Παρίσι, Γάλλος διπλωμάτης, επισημαίνοντας πως αυτό που κυρίως έχει σημασία στην παρούσα φάση είναι τι σκέπτεται η ηγεσία του Κιέβου για τις προτάσεις Μακρόν.