Η νέα πράσινη βιομηχανική πολιτική

Παρακολουθώντας τις εξελίξεις στον υπό διαμόρφωση πολυκεντρικό κόσμο, ενδιαφέρον παρουσιάζει η συνεχής κινητικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής. Στις 22 Νοεμβρίου του 2022, οι υπουργοί της Γαλλίας και Γερμανίας Μπρουνό Λεμέρ και Ρόμπερτ Χάμπεκ συναντήθηκαν και συζήτησαν για μια «ανανεωμένη ώθηση» της ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολίτικης, εφαλτήριο για μια επερχόμενη αναθεώρηση της υπάρχουσας πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Το joint statement των δύο υπουργών είναι λιτό, αλλά οι διαρροές για την πλήρη συμφωνία (non paper) στον Τύπο περιλαμβάνει ένα νέο πρόγραμμα μετάβασης, σαν απάντηση στη δράση Inflation Reduction Act των ΗΠΑ και του πακέτου των 390 δισεκατομμυρίων δολαρίων για πράσινες επενδύσεις.

Η πρώτη προσπάθεια της νέας πολιτικής θα είναι η επαναδιαπραγμάτευση των σχέσεων με τις ΗΠΑ και η εξίσωση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας με αυτές του Καναδά και Μεξικού, δηλαδή ίδια φορολογική αντιμετώπιση με την εσωτερική παραγωγή.

Διαφαίνεται στο κείμενο ότι θα πρέπει να προταθεί στους Αμερικανούς μια συμφωνία ουσιαστικής συνέργειας στην πράσινη ανάπτυξη και την αποφυγή ρήξεων στους κανονισμούς από τις δύο πλευρές. Φυσικά, ουσία της συμφωνίας είναι οι ίδιοι οι κανονισμοί και η δημιουργία μιας «πράσινης βιομηχανικής πολιτικής» που θα προταθεί από την Ε.Ε. στους εταίρους, με βασικούς στόχους την απεξάρτηση της βιομηχανίας από τον άνθρακα, τη στρατηγική αυτονομία, τη διασφάλιση της εσωτερικής αγοράς (άδικος ανταγωνισμός).

Μοχλός στην προσπάθεια είναι η «ευκινησία του κράτους», όπως ευφυώς ονομάζουν την προστατευτική πολιτική που προτείνουν, με κατευθυνόμενες απλές βοήθειες σε συγκεκριμένους κλάδους και τομείς της οικονομίας. Οι τραγικές καθυστερήσεις που προκάλεσαν οι ελλείψεις σε ημιαγωγούς και μπαταρίες στην ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία είναι πλέον οδηγός στις αυριανές στρατηγικές.

Τρίτο επίπεδο προσπάθειας θα είναι οι πηγές χρηματοδότησης από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.

Οι προθέσεις είναι κατανοητές: πρέπει να πληρώσουμε όλοι για να επιβιώσουν οι leaders, οι άριστοι, οι ατμομηχανές της παραγωγής, και στο πλαίσιο αυτής της λογικής πρέπει να εξισωθούν οι εγχώριες βιομηχανικές πολιτικές, να ευθυγραμμιστούν οι εθνικές κεντρικές και αναπτυξιακές τράπεζες (σε όποιες χώρες παίζουν κάποιον ρόλο) με την πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Ποιος είναι ο ρόλος των άλλων κρατών, εκτός γαλλογερμανικού άξονα; Μα να συνδράμουν ενεργειακά στους στρατηγικούς επενδυτικούς σχεδιασμούς με αιολικά πάρκα, φωτοβολταϊκά και παραγωγή υδρογόνου.

Οι επιπτώσεις για τη χώρα μας

Βρισκόμαστε σε μια συνεχή κατάσταση αφασίας, με τους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας να μην ξεπερνούν το 13% του ΑΕΠ, με λαθεμένο παραγωγικό πρότυπο, εισαγόμενη τεχνολογία και εχθρικό πεδίο για επενδύσεις.

Σε μια τέτοια περίπτωση, ο ρόλος του κράτους είναι κεντρικός. Δεν μπορεί κανείς να διατάξει την πράσινη ανάπτυξη, μπορεί όμως να την οργανώσει με συνδρομή της κοινωνίας και να διασφαλίσει την υγιή λειτουργία της.

Πρωταγωνιστής στην προσπάθεια παραμένει η ευφυής επιχειρηματικότητα, η ανάδειξη νησίδων τεχνολογίας και έρευνας, οι τεχνικές δεξιοτεχνίες του ανθρώπινου δυναμικού (όχι αμελητέες στην περίπτωσή μας), αλλά, πάνω απ’ όλα, το ρίσκο για δημιουργία.

Η αρχή θα γίνει από την κατανόηση του υπάρχοντος παραγωγικού μοντέλου και τη μακροχρόνια εξέλιξή του και μετεξέλιξη, χωρίς καταστροφικές ρυθμίσεις, σε ένα περισσότερο παραγωγικό και ανταγωνιστικό, με ελαστικότητα και προσαρμογή στις βίαιες παγκόσμιες μεταβολές.

Φυσικά, προσπάθεια χωρίς θετικό κοινωνικό πρόσημο δεν θα έχει αποτέλεσμα, γιατί τέτοιου μεγέθους αλλαγές δεν συντελούνται χωρίς τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, πολύ περισσότερο ενάντιά τους.

Ο Νίκος Ροής είναι μέλος του Τμήματος Βιομηχανίας του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.