Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα βγει από την κρίση;

ΕΑΝ ΟΛΑ εξελιχθούν ομαλά, την ερχόμενη εβδομάδα θα κλείσει (τουλάχιστον σε πρώτη φάση) ένα επώδυνο κεφάλαιο στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.). Οι ηγέτες των είκοσι επτά κρατών-μελών της Ε.Ε.

πρόκειται να συμφωνήσουν το κείμενο της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης (Reform Τreaty) το οποίο επεξεργάστηκε τους τελευταίους μήνες σύντομη Διακυβερνητική Διάσκεψη (Δ.Δ.) με βάση τις σχετικές αποφάσεις και εντολή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του περασμένου Ιουνίου. Εάν τελικά υπάρξει συμφωνία πάνω στο κείμενο (και μια έκρηξη της τελευταίας στιγμής από χώρες όπως η Πολωνία λ.χ. μπορεί να εκτροχιάσει την όλη διαδικασία), τότε η Ευρωπαϊκή Ένωση θα δώσει την αίσθηση ότι ξεπερνά τη θεσμική κρίση που άνοιξε με την απόρριψη του σχεδίου Συντάγματος από τη Γαλλία και την Ολλανδία το 2005. Βεβαίως η επικύρωση της νέας Συνθήκης θα είναι και πάλι μια βασανιστική διαδικασία, ιδιαίτερα εάν σε κάποιες χώρες διεξαχθούν δημοψηφίσματα (πάντως όχι στη Γαλλία). Η υπόθεση της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης πέρασε εντελώς απαρατήρητη στην Ελλάδα. Ουδείς (εκτός των υπηρεσιακώς αρμοδίων) ασχολήθηκε μ΄ αυτή. Οι πολιτικές δυνάμεις στο σύνολό τους σχεδόν την αγνόησαν. Σε άλλες χώρες-μέλη της Ένωσης το θέμα «Μεταρρυθμιστική Συνθήκη» συνιστά κρίσιμο ζήτημα της πολιτικής διαδικασίας. Στην Ελλάδα δεν αποτελεί καν «ζήτημα». Αυτό μπορεί να είναι καλό από μια άποψη (σκεφτείτε το είδος της συζήτησης που μπορούσαμε να έχουμε κάτω από τις κρατούσες συνθήκες) αλλά και (κυρίως) κακό. Η «Μεταρρυθμιστική Συνθήκη» ενσωματώνει ορισμένες από τις βασικές καινοτομίες, ιδιαίτερα θεσμικού χαρακτήρα, του Ευρωπαϊκού Συντάγματος (πρόεδρος Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, εκπρόσωπος/υπουργός Εξωτερικών ΚΕΠΠΑ, νέες ρυθμίσεις για ειδική πλειοψηφία, περιορισμός βέτο, αναδιάρθρωση προεδρίας κ.λπ.).

Δεν πιστεύω ωστόσο ότι επιλύει το βαθύτερο πολιτικό και θεσμικό πρόβλημα της διευρυμένης Ευρωπαϊκής Ένωσης (που θέλει- και πρέπει- να διευρυνθεί ακόμη περισσότερο με χώρες των Δ. Βαλκανίων, Τουρκία κ.λπ.). Γι΄ αυτό χρειάζεται άλλη συζήτηση και προβληματισμός με κύριο άξονα το εάν μπορεί η Ε.Ε. να προχωρήσει σε πολιτική ενοποίηση με τη συμμετοχή όλων ή θα πρέπει να αναζητήσει εναλλακτικά σχήματα «διαφοροποιημένης ολοκλήρωσης» με τη σύμπραξη περιορισμένου αριθμού κρατών.

* Ο Π. Κ. Ιωακειμίδης είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Δ.Σ. του ΕΛΙΑΜΕΠ