Δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι να γυρίσουμε το ρολόι του χρόνου 30 χρόνια πίσω για να συνειδητοποιήσουμε πόσο αλλάξαμε και εμείς οι ίδιοι, αλλά και πόσο άλλαξε η Ελλάδα σ’ αυτές τις τρεις δεκαετίες ήρεμου κοινοβουλευτικού βίου. Ηδη η γενιά που αρχίζει να κυριαρχεί στην οικονομική και κοινωνική ζωή, οι σημερινοί τριανταπεντάρηδες ουσιαστικά δεν έχουν μνήμες από την περίοδο της μεταπολίτευσης και πολύ περισσότερο την περίοδο της δικτατορίας, για να μπορούν να συγκρίνουν και να αξιολογήσουν τα άλματα που έχουν γίνει...

*** Οσο για τις δικές μας τις γενιές, της δικτατορίας και του Πολυτεχνείου, που κάποια στιγμή πίστεψαν ότι θα αλλάξουν τον κόσμο, που παθιάστηκαν με την πολιτική και τα κόμματα, μπορεί μεν να μην κατάφεραν να κάνουν τις ουτοπίες τους πραγματικότητα, αλλά τουλάχιστον κατάφεραν να ζήσουν και να δημιουργήσουν σε μια Ελλάδα δημοκρατική. Τα οράματα βέβαια μπορεί να ξέφτισαν, οι σημαίες και τα συνθήματα να αναδιπλώθηκαν, η πολιτική στράτευση να έγινε είδος εν ανεπαρκεία για πολλούς και ποικίλους λόγους, ο κόσμος να άλλαξε χωρίς τη δική μας συμμετοχή, αλλά αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, ζούμε σε μια πολύ καλύτερη Ελλάδα από αυτήν της μεταπολίτευσης.

*** Μια Ελλάδα με πολλά προβλήματα βέβαια, με πολλά βαρίδια από το παρελθόν ακόμα, αλλά και με πολλές κατακτήσεις και πολλά βήματα μπροστά, που ίσως δεν μπορούμε ακόμα να αξιολογήσουμε. Η ενσωμάτωση στην Ευρώπη εξασφάλισε μεν μια θεσμική και κοινωνική εξομάλυνση, παρόλο που έχουν να γίνουν αρκετά βήματα ακόμα, αλλά ταυτόχρονα συρρίκνωσε τα περιθώρια αυτόνομης λειτουργίας της πολιτικής. Η υπερπολιτικοποίηση, με τους ιδεολογικούς ακροβατισμούς και τις ψευδαισθήσεις της μεταπολίτευσης, έδωσε τη θέση της στην αποπολιτικοποίηση και την αποστράτευση και το προσωπικό βόλεμα. Ομως, εν τέλει, ο απολογισμός αυτής της 30ετίας δεν μπορεί παρά να είναι θετικός, όσο κι αν μερικές φορές νοσταλγούμε την εποχή των οραμάτων και των ψευδαισθήσεων...