Τρεκλίζει η παγκόσμια οικονομία

Ελίζα Παπαδάκη, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2008-01-27

Η περασμένη "Μαύρη Δευτέρα" στα Χρηματιστήρια όλου του κόσμου, μαζικές πωλήσεις που έριξαν δραστικά τις τιμές των μετοχών εξανεμίζοντας κέρδη πολλών μηνών, εξέφρασε τους εντεινόμενους φόβους για την ύφεση στην αμερικανική οικονομία και για τον κίνδυνο μετάδοσής της. Τη βεβαιότητα της ύφεσης μάλλον ενίσχυσε η δραματική κίνηση της Fed να μειώσει στο 3,5% το επιτόκιό της την επομένη. Στην Ευρώπη ωστόσο τα σήματα είναι ανάμεικτα και τα Χρηματιστήρια ανέκαμψαν κατόπιν θεαματικά. Η άνοδος 8% του αθηναϊκού δείκτη την Πέμπτη δεν έχει ξαναγίνει σε μια μέρα.

Η μεγαλύτερη εφ’ άπαξ μείωση επιτοκίου στην ιστορία της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ, κατά 0,75%, και το γεγονός ότι αποφασίσθηκε από τα μέλη της αρμόδιας επιτροπής σε τηλεφωνική συνεννόηση μία εβδομάδα πριν από την προγραμματισμένη σύνοδό τους, ενέτεινε την αίσθηση συναγερμού για την αμερικανική οικονομία. Τη Fed και τον πρόεδρό της Μπεν Μπερνάνκε επέκριναν σοβαροί αναλυτές για την εσπευσμένη τους κίνηση υπό το κράτος χρηματιστηριακού πανικού. Θα έπρεπε, έλεγαν, να περιμένουν ως μεθαύριο. Στο μεταξύ ωστόσο οι αγορές προεξοφλούν άλλη μία μείωση κατά μισή μονάδα στην τακτική σύνοδο στις 29-30 Ιανουαρίου.

Και το δημοσιονομικό πακέτο των 150 δισ. δολαρίων που εξήγγειλε ο πρόεδρος Μπους φαίνεται ότι μπορεί να αρχίσει να εφαρμόζεται σχετικά γρήγορα, καθώς την Πέμπτη διαμορφώθηκε μια κατ’ αρχήν συμφωνία μεταξύ των Δημοκρατικών, του υπουργού Οικονομικών Χένρι Πάουλσον και των Ρεπουμπλικανών στο Κογκρέσο. Το πακέτο δεν περιλαμβάνει αύξηση των επιδομάτων ανεργίας και των δελτίων τροφίμων όπως επιδίωκαν οι Δημοκρατικοί, πέρασε όμως η χορήγηση επιδόματος 300-1.200 δολαρίων και για φτωχές οικογένειες κάτω από το αφορολόγητο όριο, οι οποίες αποκλείονταν από το αρχικό σχέδιο των εκπτώσεων φόρου.

"Απευθύνεται στη μεσαία τάξη και σε όσους προσβλέπουν να είναι στη μεσαία τάξη", είπε η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόζι. Τα δύο τρίτα του συνολικού ποσού προορίζονται για την εισοδηματική ενίσχυση των καταναλωτών (117 εκατομμύρια οικογένειες, σύμφωνα με υπολογισμούς των Δημοκρατικών) και το άλλο τρίτο για κίνητρα προς τις επιχειρήσεις (όπως αποσβέσεις αγορών εξοπλισμού).

Αλλά γενική είναι η εκτίμηση ότι μια τέτοια τόνωση μαζί με τη μείωση των επιτοκίων δεν μπορούν να αποτρέψουν την ύφεση, για την οποία καταγράφονται ενδείξεις ότι ήδη έχει πλήξει δεκαεπτά πολιτείες. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν θα την αμβλύνουν και ενδεχομένως θα συντομεύσουν τη διάρκειά της. Το πακέτο ήταν ένα αναγκαίο βήμα, αλλά η κυβέρνηση θα πρέπει να είναι έτοιμη για πρόσθετα μέτρα, σχολίασε ο πρώην υπουργός Οικονομικών Λόρενς Σάμερς.

Κατά τον Τζόζεφ Στίγκλιτς έρχεται πολύ καθυστερημένα και η έξοδος από την κρίση θα είναι μακρά και επώδυνη. Ιδιαίτερα επικριτικός, ο Πολ Κρούγκμαν τονίζει ότι ο κύριος όγκος των χρημάτων θα πάει, κακώς, σε ευπορότερες οικογένειες που δεν έχουν λόγο να τα ξοδέψουν, αντί σε εκείνους που τα χρειάζονται πραγματικά για να συντηρήσουν τις καθημερινές τους δαπάνες. Και άλλοι οικονομολόγοι επισημαίνουν πόσο υπερχρεωμένοι είναι πολλοί Αμερικανοί, οπότε με τα έξτρα λεφτά απλώς θα πληρώσουν λογαριασμούς.

Δεν ακολουθεί η Ευρώπη

Η επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας, για την οποία τόσες ανησυχίες εκφράζονται, δεν έχει αρχίσει ακόμα να διακρίνεται. Τους αναλυτές εξέπληξε προχθές η άνοδος του θεωρούμενου ως ιδιαίτερα έγκυρου δείκτη επιχειρηματικού κλίματος του γερμανικού οικονομικού ινστιτούτου IFO, που κατέγραψε τον Ιανουάριο βελτιωμένη την αισιοδοξία των επιχειρήσεων για το επόμενο εξάμηνο.

Ανοδικά κινήθηκαν αυτό το μήνα και οι καταναλωτικές αγορές, σύμφωνα με τον δείκτη που καταρτίζει το γερμανικό Κέντρο Ερευνών της Κατανάλωσης, αν και απαντώντας στα ερωτηματολόγιά του οι καταναλωτές φοβούνται τώρα εντονότερα τον πληθωρισμό. Τα ευρωπαϊκά Χρηματιστήρια ανέκαμψαν εξάλλου θεαματικά την Πέμπτη και εξακολουθούσαν να ανεβαίνουν με πολύ υψηλούς ρυθμούς και την Παρασκευή (5,93% η Φρανκφούρτη, 6,04% το Παρίσι που δεν επηρεάσθηκε από τις τεράστιες απώλειες της τράπεζας Societe Generale ύστερα από απάτη υπαλλήλου της, 6,5% το Άμστερνταμ, 6,95% η Μαδρίτη), καλύπτοντας τις απώλειες των προηγουμένων ημερών. Εξαιρετικά κέρδη ανακοινώνουν ορισμένες μεγάλες ευρωπαϊκές βιομηχανίες, όπως η Siemens και η Nokia.

Συμπεράσματα από δύο μηνιαίους δείκτες της Γερμανίας και από δύο χρηματιστηριακές ημέρες δεν συνάγονται, βέβαια, οι εξελίξεις φάνηκαν όμως τούτη τη στιγμή να δικαιώνουν την επιφυλακτικότητα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που από το καλοκαίρι διατηρεί το επιτόκιο του ευρώ αμετάβλητο στο 4% και δεν παρακολουθεί τη Fed.

Απευθυνόμενος την Τρίτη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ επέμεινε στην προτεραιότητα καταπολέμησης του πληθωρισμού και στην πεποίθηση ότι η οικονομική μεγέθυνση στην Ευρωζώνη, αν επιβραδυνθεί κάπως, μάλλον θα είναι ισχυρή και φέτος. Χωρίς να κατονομάσει ρητά τον Αμερικανό συνάδελφό του, υπογράμμισε "την ευθύνη της κεντρικής τράπεζας να διατηρεί σταθερές τις πληθωριστικές προσδοκίες ώστε να αποφεύγει πρόσθετη μεταβλητότητα στις ήδη εξαιρετικά μεταβλητές αγορές".

Κανείς πάντως δεν θεωρεί πλέον ότι ισχύουν οι προ δεκαπενθημέρου απειλές της Τράπεζας για αύξηση του επιτοκίου στην περίπτωση που γενικεύονται μεγάλες αυξήσεις στους μισθούς (όπως το 11% που απέσπασαν με τους αγώνες τους οι σιδηροδρομικοί στη Γερμανία). Δυσμενέστερες διαγράφονται οι προοπτικές της μεγέθυνσης στη Γαλλία, στην Ισπανία, όπου μειώνεται έντονα η κατασκευαστική δραστηριότητα, οπωσδήποτε στην Ιταλία μετά και την κυβερνητική κρίση. Στην επόμενη σύνοδο της διοίκησης της ΕΚΤ στις 7 Φεβρουαρίου η αντιπαράθεση αναμένεται έντονη για μια ενδεχόμενη μείωση του επιτοκίου.

Η πιστωτική κρίση

Το μεγάλο πρόβλημα παραμένει η πιστωτική και χρηματοοικονομική κρίση, οι άγνωστες ακόμα στην πλήρη τους έκταση απώλειες κεφαλαίων από επενδύσεις σε σύνθετα προϊόντα, που έχουν οδηγήσει σε πολύ μεγάλη δυσπιστία μεταξύ των τραπεζών σε παγκόσμια κλίμακα. Γεννήθηκε από τον υπερβολικό και ολοένα πιο πολύπλοκο δανεισμό στις ΗΠΑ -η κατάρρευση των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων που δεν μπορούσαν να εξυπηρετήσουν οι φτωχοί, που τα πήραν χωρίς να καταλάβουν τους δυσβάσταχτους όρους αποπληρωμής, ήταν μόνον η αφορμή - και εκεί οδηγεί στην ύφεση.

Αλλά εξαπλώθηκε στη Βρετανία, σε μικρότερο βαθμό και στην ηπειρωτική Ευρώπη, καθώς οι αγορές κεφαλαίων και οι δραστηριότητες των μεγάλων τραπεζών είναι παγκοσμιοποιημένες. Ανεξάρτητα από τη χρηματιστηριακή ευφορία του τελευταίου διημέρου, ο αντίκτυπος στην πραγματική οικονομία και της Ευρώπης δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί.

Στην ετήσια σύνοδο μεγάλων επιχειρηματιών και τραπεζιτών στο Νταβός αυτές τις μέρες το κλίμα ήταν ιδιαίτερα ανήσυχο, ενώ επανήλθε η συζήτηση για την ανάγκη μεταρρύθμισης του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού συστήματος ώστε να εξασφαλίζεται μεγαλύτερη διαφάνεια και καλύτερη εποπτεία των αγορών. Αρκετοί, όπως ο Τζορτζ Σόρος, βλέπουν την κρίση να οδηγεί σε ανακατατάξεις στη διεθνή οικονομία με τις ΗΠΑ να φθίνουν και να ενισχύεται ο ρόλος της Κίνας (όπου το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 11,4% το 2007 και μια χαλάρωση φέτος είναι ευπρόσδεκτη για να αποφευχθεί η υπερθέρμανση), της Ινδίας και άλλων αναπτυσσομένων οικονομιών. Ο κίνδυνος που φοβούνται σε μια τέτοια πορεία είναι η έξαρση του προστατευτισμού στις πλούσιες χώρες που όντως θα μπορούσε να φέρει παγκόσμια οικονομική ύφεση.

Αισιόδοξοι τόνοι στην Ελλάδα

Καθησυχαστικός ότι δεν κινδυνεύει να υποστεί σοβαρές συνέπειες από την κρίση η ελληνική οικονομία ήταν την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Οικονομίας Γιώργος Αλογοσκούφης, ο οποίος επιμένει να αγνοεί τα διαρθρωτικά προβλήματα, όπως τα ανέδειξε και πάλι η νέα διεύρυνση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών τον Νοέμβριο. Μεταδίδοντας και το πνεύμα του τελευταίου Συμβουλίου Ecofin, επανέλαβε απλώς τη σύσταση για συγκράτηση των μισθών ώστε να μην τροφοδοτηθεί νέα άνοδος του πληθωρισμού.

Εντυπωσιακοί ήσαν ωστόσο οι αισιόδοξοι τόνοι της τράπεζας Alpha Bank για τις επιπτώσεις της χρηματοοικονομικής κρίσης και της προσδοκώμενης αμερικανικής ύφεσης στην ελληνική οικονομία, όπως καταγράφονται στο εβδομαδιαίο Δελτίο της: Θα οδηγήσουν σε υποχώρηση τις τιμής του πετρελαίου κάτω από τα 90 δολάρια το βαρέλι, καθώς και των επιτοκίων, και θα αντιστρέψουν την ανατιμητική τάση του ευρώ, εκτιμά.

Θα συμβάλουν έτσι στη μείωση των δαπανών εξυπηρέτησης του υψηλού δημόσιου και ιδιωτικού χρέους της χώρας και στη συγκράτηση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών, που χωρίς τις εξελίξεις αυτές θα ξεπερνούσε και το περυσινό 11,5% του ΑΕΠ. Δεν θα πληγούν οι ελληνικές εξαγωγές που εξαρτώνται περισσότερο από το εγχώριο κόστος παρά από τις εξελίξεις στην παγκόσμια ζήτηση, εκτιμά επίσης.

Και υπογραμμίζοντας ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν έχουν εκτεθεί στην αμερικανική αγορά τιτλοποιημένων στεγαστικών δανείων, δεν βλέπει εμπόδια στη συνέχιση της υψηλής αυξητικής πορείας της πιστωτικής επέκτασης στην Ελλάδα φέτος.

Άρθρα/ Οικονομία-Εργασία

Κώστας Καλλίτσης

Η εθνική μας αφωνία

Κώστας Καλλίτσης, 2024-04-14

Βαδίζουμε προς τις ευρωεκλογές συζητώντας επί παντός επιστητού,...

Κώστας Καλλίτσης

Η Eurostat και η θωρακισμένη οικονομία

Κώστας Καλλίτσης, 2024-03-31

Στα καθήκοντα κάθε κυβέρνησης είναι και η διαχείριση της...

Χωρίς επιδόματα

Νίκος Φιλιππίδης, 2024-03-13

Επειδή πολλοί αναρωτιούνται τι άλλαξε ξαφνικά φέτος σε...

Κώστας Καλλίτσης

Καίγοντας χρόνο

Κώστας Καλλίτσης, 2024-03-10

Λοιπόν, πώς πάμε; Η οικονομία μεγεθύνεται, αν όχι με υψηλούς...

Τι συμβαίνει με την οικονομία της Ευρώπης;

2024-03-06

Πριν από 18 μήνες, σχεδόν όλοι οι αναλυτές προέβλεπαν ότι...

Κώστας Καλλίτσης

Κάτι βλέπουν;..

Κώστας Καλλίτσης, 2024-03-03

Εν αρχή, οι τιμές είχαν αρχίσει να πιέζονται λόγω της σταδιακής...

Κώστας Καλλίτσης

Τί έμαθε ο αγρότης;

Κώστας Καλλίτσης, 2024-02-18

Ποιο είναι το πρόβλημα της αγροτικής μας οικονομίας; Αν...

Κώστας Καλλίτσης

Εργασία κάτω του κόστους

Κώστας Καλλίτσης, 2024-02-11

Πόσο ισχυρή είναι στ’ αλήθεια η ελληνική οικονομία; Οσα...

Δημήτρης Χατζησωκράτης

24ωρη ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ της ΓΣΕΕ στις 17 Απριλίου

Δημήτρης Χατζησωκράτης, 2024-01-31

Η απόφαση του Γενικού Συμβουλίου της ΓΣΕΕ το περασμένο...

Κώστας Καλλίτσης

Στην Ευρώπη, θέλουμε βιομηχανία;

Κώστας Καλλίτσης, 2024-01-28

Πριν βιαστείτε να απαντήσετε καταφατικά, διαβάστε δύο σημαντικές...

Κώστας Καλλίτσης

Ελντοράντο

Κώστας Καλλίτσης, 2024-01-14

Ο πληθωρισμός είχε αρχίσει ανοδικά τινάγματα ήδη από το...

Κώστας Καλλίτσης

Κυκλοφορεί και παράγει ευφορία

Κώστας Καλλίτσης, 2023-12-30

Οι προβλέψεις των αναλυτών των διεθνών οργανισμών για την...

×
×