Έντονες οι αντιδράσεις για το Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο.
Άννα Φιλίνη, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2008-03-09
Ο κ. Γ. Σουφλιάς, υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, παρουσίασε την περασμένη εβδομάδα σε συνέντευξη Τύπου το νέο Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο.
Το Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο αναμενόταν εδώ και χρόνια ως ένα απαραίτητο εργαλείο για να υπάρξουν κανόνες και τάξη στην χωροταξική ανάπτυξη της χώρας. Δεν αποτελεί όμως ένα σχέδιο με τεχνοκρατικό περιεχόμενο και μόνο, ούτε είναι αυτονόητες οι κατευθύνσεις του. Προβαίνει αναγκαστικά σε πολιτικές ιεραρχήσεις πάνω στα ζητήματα που αφορούν το μέλλον της χώρας, την αειφόρο ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος, και γι’ αυτό έχουν ήδη εκφραστεί σοβαρές κριτικές και διαφοροποιήσεις.
Το Σχέδιο αυτό κατ’ αρχήν έχει σημαντικές αποκλίσεις από το Σχέδιο στο οποίο κατέληξαν οι υπεύθυνοι μελετητές που είχαν αναλάβει τη διαμόρφωσή του, όπως ανέφερε ήδη σε άρθρο της από πέρυσι τον Ιούλιο η βασική μελετήτρια Ράνια Κλουτσινιώτη. Στη συνέχεια συζητήθηκε στα πλαίσια του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, όπου συμμετείχαν 19 φορείς. Το κείμενο που τελικά παραδόθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο δεν υπογράφηκε από 9 φορείς, μέσα στους οποίους και οι πιο αρμόδιοι: ΤΕΕ, Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ), Σύλλογος Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ), Αρκτούρος (Περιβαλλοντικές Οργανώσεις), ΣΕΒ, ΞΕΕ, ΓΣΕΒΕΕ, ΓΣΕΕ, ΠΑΣΕΓΕΣ. Ανάμεσα σε αυτούς που το υπέγραψαν το Οικονομικό Επιμελητήριο, η ΕΝΑΕ και η ΚΕΔΚΕ, η οποία όμως στη συνέχεια εξέφρασε ενστάσεις.
Όλα αυτά επιβάλλουν σοβαρή εξέταση των προβλημάτων που αφορούν το Σχέδιο, απαιτούν ανάλυση, συζήτηση με επιστημονικούς φορείς αλλά και με αρμόδιους τοπικούς φορείς που έχουν κάθε λόγο να ενδιαφέρονται να πληροφορηθούν τα σχετικά και να εκφράσουν απόψεις. Η κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ έχει ήδη ξεκινήσει την σχετική προετοιμασία και προγραμματίζει στο άμεσο διάστημα ευρύτερη συζήτηση.
Επιμένει αθηνοκεντρικά
Βασικά ζητήματα κριτικής έχουν ήδη τεθεί. Κατ’ αρχήν δεν αμφισβητείται στο υπό συζήτηση χωροταξικό σχέδιο το ισχύον κυρίως αθηνοκεντρικό μοντέλο της χώρας με δευτερεύουσα μητρόπολη αυτήν της Θεσσαλονίκης. Ο βαλκανικός αλλά και ο μεσογειακός ρόλος της χώρας είναι υποβαθμισμένος. Ο νησιωτικός χώρος του Αιγαίου παραμένει εξαρτημένος από την Αθήνα, ο πολυνησιωτικός χαρακτήρας της Ελλάδας δεν αντιμετωπίζεται, έχει ξεχαστεί με τις ιδιαιτερότητές του. Η Ήπειρος παραμένει στο περιθώριο. Η ανάπτυξη της χώρας ακολουθεί τους σημερινούς οδικούς άξονες, δίχως νέες αναπτυξιακές παρεμβάσεις. Στο νέο χωροταξικό σχέδιο συνεχίζουν να απαξιώνονται ο σιδηρόδρομος και οι θαλάσσιοι διάδρομοι, ενώ προτάσσονται συνεχώς οι αυτοκινητόδρομοι. Ο σιδηρόδρομος στη Δυτική Ελλάδα απουσιάζει, ενώ γενικά απουσιάζει η έννοια των συνδυασμένων μεταφορών (ακτοπλοϊκών, αεροπορικών, κ.λπ.).
Σημαντικά είναι τα θέματα που προβάλλουν στην κριτική τους τοποθέτηση οι 10 περιβαλλοντικές οργανώσεις: Αρκτούρος, WWF, Ελληνική Εταιρεία για το περιβάλλον και την Πολιτιστική Κληρονομιά, Greenpeace, κ.ά. Τονίζουν, εκτός των άλλων, την ανάγκη ρητής ενσωμάτωσης της προστασίας των υδάτινων πόρων, της διαχείρισης απορριμμάτων, της προστασίας δασών και δασικών εκτάσεων και καταγγέλλουν τη «φωτογράφιση» μεγάλων αντιπεριβαλλοντικών έργων στο νέο χωροταξικό σχέδιο, όπως την εκτροπή του Αχελώου.
Σημειώνουμε ότι στη συνέντευξη του ο κ. Σουφλιάς ανέφερε ότι το δασολόγιο θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί εντός τετραετίας και ότι μέχρι τότε θα πρέπει να προωθηθεί και το κτηματολόγιο και ο προσδιορισμός του χρόνου λήψης των αεροφωτογραφιών για το χαρακτηρισμό δασών και δασικών εκτάσεων. Αξίζει να αναφέρουμε ότι τώρα η Ν.Δ. συζητάει το 1960 αντί το 1975 που υποστήριζε στην αρχική της πρόταση για την αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος. Ακόμη κι αν αυτό αποτελεί κάποια υποχώρηση, η ουσία είναι ότι η κυβέρνηση συνεχίζει να επιθυμεί αποχαρακτηρισμούς σε σύγκριση με το 1975 και επίσης συνεχίζει τις δασοκτόνες και επικίνδυνες διαφοροποιήσεις ανάμεσα σε δάση και δασικές εκτάσεις.
Επίσης είναι σημαντικό ότι ο υπουργός δεν ανέλαβε δεσμεύσεις απέναντι στην εκτός σχεδίου δόμηση. Ήδη από τη σύντομη αναφορά των παραπάνω γίνεται σαφές ότι η ψήφιση του νέου Εθνικού Χωροταξικού Σχεδίου έχει τεράστια σημασία για το μέλλον του τόπου. Η συζήτηση πάνω σε αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντική και για τον επί πλέον λόγο ότι τα άλλα χωροταξικά σχέδια που αφορούν τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, τον Τουρισμό, την Βιομηχανία δεν πρόκειται να έρθουν στη Βουλή, ενώ η κυβέρνηση θέλει να τα περάσει στα γρήγορα για να αντιπαρέλθει τις ήδη εκφρασμένες μεγάλες διαφωνίες των αρμόδιων φορέων.
Το Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο αναμενόταν εδώ και χρόνια ως ένα απαραίτητο εργαλείο για να υπάρξουν κανόνες και τάξη στην χωροταξική ανάπτυξη της χώρας. Δεν αποτελεί όμως ένα σχέδιο με τεχνοκρατικό περιεχόμενο και μόνο, ούτε είναι αυτονόητες οι κατευθύνσεις του. Προβαίνει αναγκαστικά σε πολιτικές ιεραρχήσεις πάνω στα ζητήματα που αφορούν το μέλλον της χώρας, την αειφόρο ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος, και γι’ αυτό έχουν ήδη εκφραστεί σοβαρές κριτικές και διαφοροποιήσεις.
Το Σχέδιο αυτό κατ’ αρχήν έχει σημαντικές αποκλίσεις από το Σχέδιο στο οποίο κατέληξαν οι υπεύθυνοι μελετητές που είχαν αναλάβει τη διαμόρφωσή του, όπως ανέφερε ήδη σε άρθρο της από πέρυσι τον Ιούλιο η βασική μελετήτρια Ράνια Κλουτσινιώτη. Στη συνέχεια συζητήθηκε στα πλαίσια του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, όπου συμμετείχαν 19 φορείς. Το κείμενο που τελικά παραδόθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο δεν υπογράφηκε από 9 φορείς, μέσα στους οποίους και οι πιο αρμόδιοι: ΤΕΕ, Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ), Σύλλογος Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ), Αρκτούρος (Περιβαλλοντικές Οργανώσεις), ΣΕΒ, ΞΕΕ, ΓΣΕΒΕΕ, ΓΣΕΕ, ΠΑΣΕΓΕΣ. Ανάμεσα σε αυτούς που το υπέγραψαν το Οικονομικό Επιμελητήριο, η ΕΝΑΕ και η ΚΕΔΚΕ, η οποία όμως στη συνέχεια εξέφρασε ενστάσεις.
Όλα αυτά επιβάλλουν σοβαρή εξέταση των προβλημάτων που αφορούν το Σχέδιο, απαιτούν ανάλυση, συζήτηση με επιστημονικούς φορείς αλλά και με αρμόδιους τοπικούς φορείς που έχουν κάθε λόγο να ενδιαφέρονται να πληροφορηθούν τα σχετικά και να εκφράσουν απόψεις. Η κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ έχει ήδη ξεκινήσει την σχετική προετοιμασία και προγραμματίζει στο άμεσο διάστημα ευρύτερη συζήτηση.
Επιμένει αθηνοκεντρικά
Βασικά ζητήματα κριτικής έχουν ήδη τεθεί. Κατ’ αρχήν δεν αμφισβητείται στο υπό συζήτηση χωροταξικό σχέδιο το ισχύον κυρίως αθηνοκεντρικό μοντέλο της χώρας με δευτερεύουσα μητρόπολη αυτήν της Θεσσαλονίκης. Ο βαλκανικός αλλά και ο μεσογειακός ρόλος της χώρας είναι υποβαθμισμένος. Ο νησιωτικός χώρος του Αιγαίου παραμένει εξαρτημένος από την Αθήνα, ο πολυνησιωτικός χαρακτήρας της Ελλάδας δεν αντιμετωπίζεται, έχει ξεχαστεί με τις ιδιαιτερότητές του. Η Ήπειρος παραμένει στο περιθώριο. Η ανάπτυξη της χώρας ακολουθεί τους σημερινούς οδικούς άξονες, δίχως νέες αναπτυξιακές παρεμβάσεις. Στο νέο χωροταξικό σχέδιο συνεχίζουν να απαξιώνονται ο σιδηρόδρομος και οι θαλάσσιοι διάδρομοι, ενώ προτάσσονται συνεχώς οι αυτοκινητόδρομοι. Ο σιδηρόδρομος στη Δυτική Ελλάδα απουσιάζει, ενώ γενικά απουσιάζει η έννοια των συνδυασμένων μεταφορών (ακτοπλοϊκών, αεροπορικών, κ.λπ.).
Σημαντικά είναι τα θέματα που προβάλλουν στην κριτική τους τοποθέτηση οι 10 περιβαλλοντικές οργανώσεις: Αρκτούρος, WWF, Ελληνική Εταιρεία για το περιβάλλον και την Πολιτιστική Κληρονομιά, Greenpeace, κ.ά. Τονίζουν, εκτός των άλλων, την ανάγκη ρητής ενσωμάτωσης της προστασίας των υδάτινων πόρων, της διαχείρισης απορριμμάτων, της προστασίας δασών και δασικών εκτάσεων και καταγγέλλουν τη «φωτογράφιση» μεγάλων αντιπεριβαλλοντικών έργων στο νέο χωροταξικό σχέδιο, όπως την εκτροπή του Αχελώου.
Σημειώνουμε ότι στη συνέντευξη του ο κ. Σουφλιάς ανέφερε ότι το δασολόγιο θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί εντός τετραετίας και ότι μέχρι τότε θα πρέπει να προωθηθεί και το κτηματολόγιο και ο προσδιορισμός του χρόνου λήψης των αεροφωτογραφιών για το χαρακτηρισμό δασών και δασικών εκτάσεων. Αξίζει να αναφέρουμε ότι τώρα η Ν.Δ. συζητάει το 1960 αντί το 1975 που υποστήριζε στην αρχική της πρόταση για την αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος. Ακόμη κι αν αυτό αποτελεί κάποια υποχώρηση, η ουσία είναι ότι η κυβέρνηση συνεχίζει να επιθυμεί αποχαρακτηρισμούς σε σύγκριση με το 1975 και επίσης συνεχίζει τις δασοκτόνες και επικίνδυνες διαφοροποιήσεις ανάμεσα σε δάση και δασικές εκτάσεις.
Επίσης είναι σημαντικό ότι ο υπουργός δεν ανέλαβε δεσμεύσεις απέναντι στην εκτός σχεδίου δόμηση. Ήδη από τη σύντομη αναφορά των παραπάνω γίνεται σαφές ότι η ψήφιση του νέου Εθνικού Χωροταξικού Σχεδίου έχει τεράστια σημασία για το μέλλον του τόπου. Η συζήτηση πάνω σε αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντική και για τον επί πλέον λόγο ότι τα άλλα χωροταξικά σχέδια που αφορούν τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, τον Τουρισμό, την Βιομηχανία δεν πρόκειται να έρθουν στη Βουλή, ενώ η κυβέρνηση θέλει να τα περάσει στα γρήγορα για να αντιπαρέλθει τις ήδη εκφρασμένες μεγάλες διαφωνίες των αρμόδιων φορέων.
