Πόσοι φόροι, ποιες δαπάνες;

Μπορεί η Ελλάδα να συνιστά ακραία περίπτωση, παρουσιάζοντας ταυτόχρονα εξαιρετικά υψηλό δημόσιο έλλειμμα και δημόσιο χρέος, όπως και εξαιρετικά υψηλό εξωτερικό έλλειμμα και εξωτερικό χρέος. Πράγματι σε καμιά άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν θα δούμε αντίστοιχα κακές επιδόσεις και στους τέσσερις αυτούς δείκτες- κακές, καθώς υπονομεύουν την κοινωνική ευημερία, ήδη τη σημερινή και πολύ περισσότερο την αυριανή. Όμως τα διλήμματα προβάλλουν τώρα κοινά για όλες τις κυβερνήσεις: πόσοι και ποιοι φόροι, πόσες και ποιες δημόσιες δαπάνες. Η- σημαντική- διαφορά έγκειται στην έκταση και στα χρονικά περιθώρια της επιβεβλημένης προσαρμογής, της επαναφοράς των ελλειμμάτων και του χρέους, που διόγκωσαν παντού οι πολιτικές για την αντιμετώπιση της κρίσης, σε καθοδική πορεία, με τρόπο που να στηρίζει την αύξηση της παραγωγής, της απασχόλησης, των εισοδημάτων. Εμείς πρέπει να κάνουμε περισσότερα, πιο γρήγορα.

Αλλά είναι ενδιαφέρον ότι στη Γερμανία, για παράδειγμα, η πρωτοβουλία της νέας κυβέρνησης της Άνγκελα Μέρκελ με τους Φιλελεύθερους αυτή τη φορά, να μειώσει τους φόρους για επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα κατά 1% του ΑΕΠ στο όνομα της ενίσχυσης της οικονομικής δραστηριότητας, προσκρούει σε αντιρρήσεις των ίδιων των επιχειρήσεων. Τις εξέφρασε ο πρόεδρος του ΒDΙ, του Συνδέσμου Γερμανικών Βιομηχανιών: «Προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στη δημοσιονομική εξυγίανση, γιατί είναι πολύ πιο σημαντική από εκτεταμένες μειώσεις φορολογίας», είπε ο Χανς-Πέτερ Καϊτέλ, επικαλούμενος τις υψηλές πληρωμές για τόκους που στενεύουν τα περιθώρια για την άσκηση πολιτικής. Όσο για τις δαπάνες, πέρα από την κοινωνική πολιτική όπου βλέπει δυνατότητες εξοικονόμησης με καλύτερη αποτελεσματικότητα, ο κ. Καϊτέλ προανήγγειλε προτάσεις του Συνδέσμου για μείωση των επιδοτήσεων προς τις επιχειρήσεις.

Εν όψει της κατάθεσης του προσχεδίου του προϋπολογισμού για το 2010, πώς διεξάγεται αυτός ο διάλογος στη χώρα μας; Προχθές ο υπουργός Οικονομικών, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, ανήγγειλε την επιβολή έκτακτης εισφοράς στα κέρδη των επιχειρήσεων. Με δεδομένο το τεράστιο έλλειμμα, είναι προφανώς αναγκαία για να χρηματοδοτηθεί το υπεσχημένο έκτακτο επίσης επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης στους οικονομικά ασθενέστερους. Νωρίτερα ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ, Κωνσταντίνος Μίχαλος, είχε αντιταχθεί σε μια τέτοια εισφορά, επέμεινε μάλιστα να μειωθεί ακόμα περισσότερο η φορολογία των επιχειρήσεων. Πιο διπλωματικός ο πρόεδρος του ΣΕΒ, στην έδρα του οποίου καλεσμένος ο υπουργός έκανε την ανακοίνωση, δήλωσε προθυμία της «εθνικής επιχειρηματικής τάξης» να συμβάλει με μιαν έκτακτη εισφορά, αφού η οικονομία βρίσκεται σε έκτακτη κατάσταση.

Oκ. Δασκαλόπουλος όμως μίλησε επίσης για τις 1.500 μεγαλύτερες επιχειρήσεις, που απασχολούν όλες μαζί πάνω από μισό εκατομμύριο εργαζομένους, πληρώνουν κατά μέσο όρο 2,2 εκατομμύρια η καθεμιά και αποδίδουν στο ακέραιο τον ΦΠΑ και τις εισφορές τους, καθώς λειτουργούν σε καθεστώς απόλυτης διαφάνειας, είπε, για να καταφερθεί γενικά κατά της φοροδιαφυγής, αλλά και κατά «μιας ορισμένης λαϊκίστικης ρητορείας, που μονίμως τις δαιμονοποιεί». Άφησε έτσι μετέωρα δύο ερωτήματα. Πρώτον, από πού αντλείται τέτοια βεβαιότητα ότι φοροδιαφυγή δεν διαπράττουν οι μεγάλες επιχειρήσεις στη χώρα μας αλλά μόνον οι μικρές; Όπως καταγράφεται στην τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα, οι εταιρικοί φόροι που εισπράττονται σε εμάς υπολείπονται πολλών άλλων χωρών ως ποσοστό του ΑΕΠ, ακόμα και κάποιων με χαμηλότερο συντελεστή φορολόγησης των κερδών από τον δικό μαςπ.χ. Ελλάδα 2,67%, Πορτογαλία 2,99%, Ιταλία 3,41%, Ιρλανδία (με συντελεστή μόλις 12,5%)

3,77%, Ισπανία 4,20%. Αυτά το έτος 2006 και έκτοτε εδώ επιδεινώθηκαν παρά την έντονη μεγέθυνση, σημειώνουν οι συντάκτες της έκθεσης. Δεύτερο ερώτημα: πόσο δικαιολογημένη είναι η δραστική μείωση του συντελεστή φορολόγησης των εταιρικών κερδών από 35% σε 25% μέσα σε λίγα χρόνια, σε επίπεδο χαμηλότερο από αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, όταν μάλιστα συνοδεύεται από ένα πλήθος απαλλαγών και εξαιρέσεων; Πέρα από την επιβεβλημένη κινητοποίηση κατά της φοροδιαφυγής όλων, μικρών και μεγάλων, δεν χρειάζεται να επανεξεταστεί και το φορολογικό καθεστώς των επιχειρήσεων;

Εξ ίσου επιτακτική είναι η συμπίεση των δαπανών μέσα από αναδιάρθρωση και βελτίωση της αποτελεσματικότητάς τους. Προχθές επίσης, ο υπουργός Οικονομικών συναντήθηκε με το προεδρείο της ΑΔΕΔΥ που εύλογα από την πλευρά του ζήτησε αυξήσεις μισθών βάσει του κόστους ζωής. Αλλά την ώρα που τερματίζεται- και επώδυνα- το σκάνδαλο των stages, η απασχόληση νέων ανθρώπων με εξευτελιστικές αμοιβές και χωρίς ασφάλιση δήθεν για μαθητεία, στην πραγματικότητα για αναγκαίες εργασίες κατά κανόνα, ενώ πολλοί υπάλληλοι με πλήρη εργασιακά δικαιώματα υποαπασχολούνται, δεν πρέπει αμέσως να συζητηθούν τρόποι για μεγαλύτερη κινητικότητα στο Δημόσιο;

Ο προϋπολογισμός του 2010 δεν θα λύσει μονομιάς όλα τα προβλήματα. Με τα πρώτα μέτρα μπορεί όμως να ανοίξει διαδικασίες που θα οδηγήσουν σε λύσεις.