Oι αιτίες της αποτυχίας του μνημονίου

Μετά την ήτα της Ν.Δ. στις εκλογές και την ανάληψη της εξουσίας από το ΠΑΣΟΚ περίμενα να δω να ξεδιπλώνεται το περίφημο σχέδιο εξόδου από την κρίση που υποτίθεται ότι διέθετε η πολιτική ηγεσία του. Αντ’ αυτού παρατήρησα μία παροχολογία στα χαρτιά και μία νέα προσπάθεια απογραφής του χρέους, τύπου Αλογοσκούφη, με το ποσοστό του σε σχέση με το ΑΕΠ να μεγαλώνει μέρα με τη μέρα αλλά να μην λαμβάνεται κανένα μέτρο εισροής εσόδων. Έτσι φθάσαμε στην προσφυγή στο ΔΝΤ και στην υπογραφή του περιβόητου μνημονίου.

Εδώ δεν θα εξετάσουμε αν η συγκεκριμένη κίνηση μπορούσε να αποφευχθεί ή όχι. Στόχος μας είναι να διαπιστώσουμε γιατί δεν μπόρεσαν να υλοποιηθούν η στόχοι αυτής της συμφωνίας που προέβλεπε μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, αύξηση της φορολογίας, αύξηση της ανταγωνιστικότητας και ιδιωτικοποιήσεις για την ανεύρεση πόρων ώστε να αποπληρωθεί μέρος του χρέους.

Επί της ουσίας των στόχων κανένας σώφρων πολίτης αυτής της χώρας μπορούσε να διαφωνήσει. Έτσι γίναμε θεατές – παρά τις πρώτες αντιδράσεις των συνδικάτων – μίας αξιοθαύμαστης στάσης ανοχής στα μέτρα επιβεβαιώνοντας άθελα μας, τη γνωστή ρήση του HOEDERLING ‘’οι Έλληνες γεννήθηκαν με τη λογική και αναζητούν το πάθος ‘’. Αντιλαμβανόμασταν όλοι ότι η κατάσταση δεν μπορούσε να συνεχίσει με τον ίδιο τρόπο και δώσαμε το χρόνο για την ανάπτυξη των μέτρων που θα έσωζαν την Ελληνική Οικονομία. Όμως στην πορεία υλοποίησης αυτού του σχεδίου – στο πρώτο δωδεκάμηνο της υλοποίησης του – οι πολίτες της χώρας διεπίστωσαν ότι αυτό που ακολουθούσε η κυβέρνηση δεν είχε καμία ελπίδα επιτυχίας. Όλα τα μέτρα που λαμβάνονταν έμοιαζαν να οδηγούν την Ελληνική οικονομία στην κατάρρευση.

Το σημαντικό σήμερα είναι να δούμε τι δεν πήγε προς τη σωστή κατεύθυνση για να προτείνουμε τις κατάλληλες διορθωτικές ενέργειες.

Η κυβέρνηση ξεκίνησε την υλοποίηση του σχεδίου διάσωσης με τη μείωση των ελλειμμάτων. Πρώτη κίνηση ήταν η απαλλαγή του δημόσιου τομέα από μερικές χιλιάδες stagiaires. Επόμενη κίνηση ήταν η περικοπή των δώρων τόσο στους συνταξιούχους όσο και στους δημοσίους υπαλλήλους όπως επίσης και η απογραφή τους. Μέχρι εδώ θα μπορούσε να πει κανείς ότι η προσπάθεια δημοσιονομικής τιθάσευσης των ελλειμμάτων έχει ξεκινήσει.

Όμως το σχέδιο είχε άλλους τρεις άξονες. Ο πρώτος ήταν αυτός της αύξησης της φορολογίας. Στο πεδίο αυτό η κυβέρνηση ξεκίνησε με την σύλληψη της φοροδιαφυγής των ελεύθερων επαγγελματιών (γιατροί – δικηγόροι κλπ) είδαμε να σχηματίζονται καταστάσεις ανθρώπων με μεγάλες καταθέσεις ή επίπεδο διαβίωσης πέραν των δυνατοτήτων που θεωρητικά είχαν βάση των φορολογικών δηλώσεων τους, εξαγγελίες για το μέτρο των αποδείξεων και στη συνέχεια το απόλυτο κενό.

Το ίδιο συνέβη και με τις ιδιωτικοποιήσεις. Μεγάλες εξαγγελίες για ΔΕΚΟ και κρατική περιουσία και μετά τίποτε. Η κυβέρνηση αρκετούς μήνες μετά την υπογραφή του μνημονίου δεν έχει εισπράξει ούτε ένα € για την αποπληρωμή του χρέους.

Αντίθετα για την ανταγωνιστικότητα του ιδιωτικού τομέα προχώρησε γρήγορα σε κατάργηση συλλογικών συμβάσεων, ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, μείωση του κατώτατου μισθού, αλλαγές στον τρόπο απολύσεων και το ύψος των αποζημιώσεων των εργαζομένων κλπ. Τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας αύξησης της ανταγωνιστικότητας ήταν η αύξηση της ανεργίας στο 16,2% ή 232.000 εργαζόμενοι επιπλέον άνεργοι σε ένα χρόνο.

Τι είναι αυτό που στην υλοποίηση του σχεδίου δεν επέτρεψε την επίτευξη των στόχων;

Στο πεδίο της μείωσης των ελλειμμάτων η κυβέρνηση περιορίσθηκε σε μία θεαματική κίνηση αποπομπής χιλιάδων υπαλλήλων των 600 € χωρίς ένσημα ενώ στο μεγάλο αριθμό των μονίμων, αορίστου ή ορισμένου χρόνου δημοσίων υπαλλήλων δεν προέβη σε καμία διορθωτική κίνηση. Και τι θα μπορούσε να αποτελέσει μία διαρθρωτική κίνηση ή κατά την πολιτική ορολογία ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ. Σαφώς όχι οι τυφλές μαζικές απολύσεις αλλά η δημιουργία οργανογραμμάτων στα διάφορα υπουργεία με ξεκάθαρες ευθύνες και αρμοδιότητες για κάθε θέση εργασίας, όπως επίσης και το βαθμολόγιο – ενιαίο σε όλα τα υπουργεία πλην των σωμάτων ασφαλείας – με ορισμό ξεκάθαρων και μη επιδεχόμενων αλλαγές απολαβών των εργαζομένων και τέλος τον καθορισμό των αναγκών κάθε υπουργείου σε έμψυχο δυναμικό τόσο σε κεντρικό και όσο και περιερειακό επίπεδο.

Άλλη ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ θα αποτελούσε η αξιολόγηση και λειτουργικότητα των 2.500 Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου τα οποία ανέλαβε προσωπικά ο Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης αλλά μετά την κοπιώδη και επίπονη εργασία του κατάφερε σε δώδεκα μήνες να κλείσει 7 με όφελος για τον προϋπολογισμό το φοβερό ποσό των 40.000.000€.

Δέκα οκτώ μήνες τώρα η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ παρατηρεί, μιλά αλλά δεν πράττει. Ο λόγος είναι μάλλον προφανής. Αν είχε προχωρήσει στην κατάρτιση αυτών των οργανογραμμάτων μάλλον θα ερχόταν αντιμέτωπη με τον πλεονάζοντα αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων σε διάφορες (δευτερεύουσες) υπηρεσίες οι οποίες καλύπτονταν κατά καιρούς από την κομματική πελατεία ένθεν και ένθεν και τις τραγικές ελλείψεις σε κύριους τομείς όπως αυτόν της υγείας. Θα ήταν υποχρεωμένη κατά συνέπεια να απομακρύνει από τις θέσεις τους μερικές δεκάδες χιλιάδες υπαλλήλους που κατά διαβολική σύμπτωση αποτελούν και την εκλογική πελατεία της – όρος ο οποίος δεν είναι καταχρηστικός αλλά πραγματικός αφού το πολιτικό σύστημα βασίστηκε για δεκαετίες στη λογική ΄΄ με ψηφίζετε σας διορίζω ‘’.

Και βέβαια στον περιορισμό της σπατάλης του δημοσίου, τα πολιτικά λάθη συνεχίζονται.

Οι ΔΕΚΟ συνεχίζουν να παράγουν ελλείμματα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η TRAIN ΟΣΕ με έλλειμμα 182.000.000 € και το ΜΕΤΡΟ με έλλειμμα 180.000.000 € το προηγούμενο έτος. Έτσι οι θυσίες του ελληνικού λαού αναιρούνται γιατί η κυβέρνηση δεν προχωρά είτε στην άμεση θέσπιση ιδιωτικονομικών κριτηρίων σε αυτές τις επιχειρήσεις, είτε στην παραχώρησή τους είτε στην πώλησή τους. Βέβαια υπάρχουν και οι κερδοφόρες ΔΕΚΟ όπως οι εταιρίες ύδρευσης, ο ΟΠΑΠ, τα λιμάνια, ο ΟΤΕ, η ΔΕΗ τις οποίες αντί να εκμεταλλευθεί για τη συσσώρευση κεφαλαίων αποπληρωμής των δανείων σκέπτεται να ιδιωτικοποιήσει έναντι πινακίου φακής. Εντυπωσιακή πολιτική και οικονομική λογική που κινεί πλήθος υποψιών για την ικανότητα του κυβερνητικού επιτελείου.

Άλλη πηγή σπατάλης του δημοσίου χρήματος αποτελεί ο χώρος της υγείας. Παρά τη μείωση των τιμών των φαρμάκων αλλά και των εμφυτεύσημων υλικών με τη δημιουργία του παρατηρητηρίου τιμών η μείωση ήταν ελάχιστη. Αυτό οφείλεται στην απουσία μία ολοκληρωμένης πολιτικής για το χώρο της υγείας που θα έφερνε δομικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα. Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση προχωρά με ρυθμούς χελώνας, δεν υλοποιείται η υιοθέτηση των θεραπευτικών πρωτοκόλλων, με αποτέλεσμα εκατομμύρια ευρώ να περνούν στα χέρια των γνωστών σε όλους προμηθευτών του δημοσίου.

Αν όμως στα έξοδα τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά στο πεδίο των εσόδων το αποτέλεσμα ήταν εξίσου χαμηλό. Αρχικά ειν το χάος και για να επιβεβαιώσει η κυβέρνηση τη σημαντική αρχή του χάους στην οικονομία προχωρεί στην αναδιοργάνωση των Δ.Ο.Υ. της χώρας τη στιγμή που έχει ανάγκη από έσοδα. Η κίνηση αυτή θυμίζει εκείνη των προκατόχων της όταν κατήργησαν το ΣΔΟΕ προς όφελος των ευσυνείδητων φοροφυγάδων.

Στη συνέχεια ανακαλύπτει τα αντικειμενικά κριτήρια τα οποία φρόντισε να ρυθμίσει με τέτοιο τρόπο ώστε να μην αποδώσουν.

Το ίδιο έγινε και με το σύστημα των αποδείξεων. Μία πρόχειρη εξαγγελία χωρίς πολιτική στόχευση καλούσε τον Έλληνα πολίτη να συλλέγει αποδείξεις ταυτόχρονα όμως διατηρούσε το αφορολόγητο όριο, εξαιρούσε από τις αποδείξεις τις ΔΕΚΟ, εξαιρούσε τις δαπάνες υγείας και τις περνούσε σε άλλο κωδικό μείωσης της φορολογίας. Αποτέλεσμα της προχειρότητας είναι η επιστροφή μεγαλύτερων ποσών στους φορολογούμενους χωρίς να συλληφθεί η φοροδιαφυγή ή να μειωθεί η παραοικονομία στη χώρα.

Μοναδικό μέτρο για να εξευρεθούν έσοδα ήταν και πάλι η έμμεση φόροι με αύξηση του Φ.Π.Α., αύξηση όλων των ειδικών φόρων σε ποτά, τσιγάρα, καύσιμα, οι έκτατες εισφορές, οι φόροι στα ακίνητα και για να μην κουραζόμαστε όλες οι παλιές καλές συνταγές αλλά αυτή τη φορά στο πολλαπλάσιο. Όλα μοιάζουν να καταμαρτυρούν ότι η κυβέρνηση δεν γνωρίζει αυτή την ώρα της κρίσης αν επιθυμεί να συλλάβει τη φοροδιαφυγή ή αν στηρίζεται σε αυτήν για την εκκίνηση της οικονομίας.

Για την εκμετάλλευση της Δημόσιας Περιουσίας δεν νομίζω ότι μπορούμε να πούμε τίποτε γιατί δεν έκανε τίποτε προς αυτή την κατεύθυνση. Αντίθετα ακούμε για ένα σχέδιο ιδιωτικοποιήσεων εισηγμένων εταιριών σήμερα που το χρηματιστήριο είναι στο ναδίρ ενώ βλέπουμε άλλες επιχειρήσεις σε στρατηγικούς τομείς να ετοιμάζονται να αξιοποιηθούν έναντι πινακίου φακής. Τι συμβαίνει λοιπόν. Το δημόσιο έχει αποφασίσει να χρησιμοποιήσει τα περιουσιακά του στοιχεία για την κάλυψη του χρέους ή έχει αποφασίσει να τα χαρίσει σε συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα;

Τέλος για την ανταγωνιστικότητα η κυβέρνηση έπραξε τα μάλλα. Η αύξηση των εξαγωγών είναι η μεγάλη επιβεβαίωση προς αυτή την κατεύθυνση. Όμως η κυβέρνηση ξεχνά να τονίσει ότι αυτή δεν οφείλεται στη μείωση των μισθών και την ελαστικοποίηση της εργασίας αλλά στην ανάκαμψη της Ευρωπαϊκής οικονομίας όπως επίσης της στροφής των ελληνικών επιχειρήσεων στις διεθνείς αγορές τις οποίες έως σήμερα δεν πλησίαζαν μίας και διέθεταν μία εσωτερική αγορά στην οποία πουλούσαν ακριβά προϊόντα στα οποία η ποιότητα δεν αποτελούσε το κυρίαρχο συστατικό.

Αντίθετα τα μέτρα της κυβέρνησης είχαν ολέθρια αποτελέσματα για την οικονομική δραστηριότητα της χώρας που υπέστη σοβαρό πλήγμα από την έλλειψη της ρευστότητας, την αύξηση του Φ.Π.Α., την αύξηση της φορολογίας, τις διάφορες έκτακτες εισφορές. Χιλιάδες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνταν στην μεταποίηση ή στο εμπόριο έκλεισαν με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του παραγωγικού ιστού.

Από τις προηγούμενες διαπιστώσεις αντιλαμβάνεται κανείς ότι δεν υπάρχει στρατηγικός σχεδιασμός για την έξοδο από την κρίση. Μέλη της κυβέρνησης σε παράθυρα τηλεοπτικών σταθμών καλούν για ιδέες ή λύσεις για έξοδο από την κρίση.

Πρέπει όμως κάποιος να τους θυμίσει ότι στην οικονομία δεν υπάρχουν λύσεις αλλά επιλογές.

Και οι οικονομικές επιλογές αφορούν τα έσοδα ή τα έξοδα.

Η κυβέρνηση πρέπει αρχικά να αποφασίσει αν θα δράσει στον ένα ή στον άλλο τομέα. Αν αποφασίσει να δράσει στον τομέα των εσόδων τότε θα πρέπει να αποδεχθεί ότι θα πρέπει να φορολογήσει όλους ιδιαίτερα αυτούς που με κάποιο τρόπο διέφευγαν τα προηγούμενα χρόνια. Και για να το πράξει αυτό πρέπει να αναμορφώσει τα αντικειμενικά κριτήρια προς την κατεύθυνση της αύξησης των δηλούμενων εισοδημάτων, να αναμορφώσει το σύστημα των αποδείξεων προς την κατεύθυνση της μείωσης της παραοικονομίας αλλά και να δώσει ώθηση στις επενδύσεις στη χώρα με την πλήρη αναμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου ίδρυσης και αδειοδότησης λειτουργίας επιχειρήσεων.

Αν αποφασίσει να δράσει στον τομέα των εξόδων τότε έχει μέλλον λαμπρό αφού ηγείται ενός υπερμεγέθους κρατικού μηχανισμού ο οποίος θα μπορούσε να λειτουργήσει το ίδιο ‘’αποτελεσματικά και με τα 2/3 των σημερινών υπαλλήλων, θα μπορούσε να καταστήσει ορθολογιστική τη μισθοδοσία του αλλά και να απαλλαγή από χιλιάδες άχρηστους οργανισμούς, ειδικές γραμματείες, ανεξάρτητες γραμματείες, επιτροπές κλπ που το μόνο που κάνουν είναι να αποτελούν χώρους τακτοποίησης κομματικών στρατών.

Πριν μερικούς μήνες ο ΟΛΥ ΡΕΝ έλεγε το περίφημο ‘’ the party is over ‘’. Σήμερα ο ελληνικός λαός από τις πλατείες τις χώρας λέει στην κυβέρνηση ‘’ the time is over ‘’. Ήρθε η ώρα κύριοι της κυβέρνησης να αποφασίσετε αν θα εργασθείτε για τον ελληνικό λαό ή για την κομματική πελατεία σας, αν θα εργασθείτε για την ανάταξη της χώρας ή τη διάλυσή της.

----

O ΒΛΑΧΟΣ ΜΑΡΚΟΣ ΕΙΝΑΙ ΜΕΛΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΔΗΜ.ΑΡ.