Το παράλληλο σύμπαν του Σόιμπλε

Η σύγκρουση προς την οποία φαίνεται ότι βαδίζουμε είχε προαναγγελθεί.

Στις 16 του περασμένου Σεπτεμβρίου, πέντε ημέρες μόλις πριν από τις γερμανικές εκλογές, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, με ένα σημαδιακό άρθρο του στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», εξηγούσε γιατί η ευρωπαϊκή πολιτική της Γερμανίας δεν πρέπει να αλλάξει: Γιατί, απλούστατα, πέτυχε θριαμβευτικά! Και όποιος δεν το βλέπει ζει σε ένα «παράλληλο σύμπαν».

Η ευρωζώνη ανακάμπτει, υποστήριζε, η ύφεση τελειώνει, τα ελλείμματα μειώνονται, όλα πάνε καλά, αλλά - προσοχή - «τα σημάδια βελτίωσης δεν είναι λόγος να κάνουμε πίσω, είναι λόγος να συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο».

«Αν η ύφεση και η μαζική ανεργία θεωρούνται επιτυχίες, τότε πράγματι η δημοσιονομική προσαρμογή στην ευρωζώνη είναι ένας θρίαμβος», σάρκαζε την επόμενη ημέρα, στις στήλες της ίδιας εφημερίδας, ο κορυφαίος αρθρογράφος της Μάρτιν Γουλφ, δηλώνοντας ότι αν το σύμπαν του κ. Σόιμπλε είναι αυτό, ο ίδιος προτιμά να συνεχίσει να ζει σε ένα «παράλληλο σύμπαν».

Αλλά ο κ. Σόιμπλε έχει ένα μόνο, απλό, τετράγωνο και ακλόνητο επιχείρημα: Και η Γερμανία, λέει, ήταν στα τέλη της δεκαετίας του ’90 «ο μεγάλος ασθενής της Ευρώπης». Υπέβαλε, όμως, τον εαυτό της σε μια σκληρή δίαιτα λιτότητας, καθήλωσε μισθούς, απορρύθμισε την αγορά εργασίας και ανταμείφθηκε με μια ακμαία εξαγωγική βιομηχανία και απολαμβάνει ένα γιγάντιο πλεόνασμα στο ισοζύγιο των εξωτερικών της συναλλαγών. Ετσι και η Ευρώπη, κατά τον κ. Σόιμπλε, αν δεν «λιποψυχήσει», αν δεν διακόψει «πρόωρα» τη δίαιτα λιτότητας, θα βγει υγιέστερη και ισχυρότερη. Κάποτε...

Μάταια από τότε πολλοί, δημοσίως και κατ’ ιδίαν, εντός και εκτός Γερμανίας, προσπαθούν να εξηγήσουν στον σοφό κ. Σόιμπλε τα αυτονότητα.

n Πως, πρώτον, αν υπάρχει μια βελτίωση στην ευρωζώνη, αυτή δεν οφείλεται στο ότι η δική του συνταγή λιτότητας βελτίωσε τα βασικά οικονομικά μεγέθη (που δεν τα βελτίωσε) και επανέφερε εμπιστοσύνη, άρα αύξηση κατανάλωσης και επενδύσεων. Τίποτε τέτοιο δεν συμβαίνει. Απλώς, το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων του κ. Ντράγκι (στο οποίο η Μπούντεσμπανκ έφερε μεγάλες αντιρρήσεις) κάλμαραν τον πανικό στις αγορές και έριξαν τα σπρεντ.

n Πως, δεύτερον, μία μόνη χώρα μπορεί αποτελεσματικά να υποβάλει τον εαυτό της σε εσωτερική υποτίμηση υπό την προϋπόθεση ότι όλες οι χώρες με τις οποίες συναλλάσσεται εμπορικά ακολουθούν αναπτυξιακές πολιτικές και, συνεπώς, απορροφούν τα πλεονάσματα που εκείνη θα δημιουργήσει - όπως συνέβη με την Γερμανία μετά το 2000. Οταν όμως όλη η ευρωζώνη καταδικάζεται στη λιτότητα, τότε το αποτέλεσμα δεν μπορεί να είναι άλλο από αυτό που βλέπουμε: μεγαλύτερες ανισορροπίες, παρατεταμμένη ύφεση, μαζική ανεργία, που δεν μειώνεται ακόμη και όταν οι ρυθμοί ανάπτυξης γίνονται θετικοί, διόγκωση του χρέους.

n Και πως, τρίτον, όταν μια μεγάλη οικονομία, όπως η γερμανική, έχει ένα εξωφρενικά μεγάλο εμπορικό πλεόνασμα, της τάξης του 5,9%, τότε δεν εξάγει στους εταίρους της μόνο προϊόντα. Εξάγει επίσης χρεοκοπίες και ανεργία.

Προς το παρόν, τα επιχειρήματα αυτά επαναλαμβάνονται σε ώτα μη ακουόντων.

Ο κ. Σόιμπλε, που δίνει μάχη να κρατήσει τη θέση του στη νέα κυβέρνηση στο Βερολίνο, επιμένει ότι η μόνη απειλή για την ευρωζώνη είναι να «λιποψυχήσει» και να σταματήσει τη λιτότητα. Στις Βρυξέλλες, η Κομισιόν επιμένει στον ρόλο που διάλεξε - τον ρόλο του «μπράβου» που προστατεύει τα συμφέροντα των δανειστριών χωρών αντί εκείνον του εγγυητή της ενότητας της ευρωζώνης. Και η Ελλάδα;

Η Ελλάδα, αφού έχει λάβει δημοσιονομικά μέτρα ύψους 48 περίπου δισ. για να μηδενίσει ένα έλλειμμα 24 δισ. (επονείδιστη κληρονομιά των ετών Καραμανλή), αφού έχει χάσει το 25% του εθνικού εισοδήματος και με ανεργία στο 27%, δίχως σημάδια κάμψης, είναι υποχρεωμένη να αναμετρηθεί με τη θεολογία της λιτότητας. Με το δόγμα Σόιμπλε «μη λιποψυχήσουμε». Γνωρίζοντας ότι αν τίποτε δεν αλλάξει στο περιβάλλον, τότε θα χρειαστεί ακόμη 50 χρόνια λιτότητας (σύμφωνα με έναν υπολογισμό καθηγητών του LSE), με πρωτογενές πλεόνασμα 2% κάθε χρόνο, για να μειώσει το χρέος της στο μισό, από 180% του ΑΕΠ σε 90% του ΑΕΠ.

Εφικτό; Βεβαίως. Αλλά σ’ ένα «παράλληλο σύμπαν».