Οι περισσότεροι από τους ευρωβουλευτές θα μπορούσαν να είναι παιδιά του ή και εγγόνια του. Ωστόσο ο λόγος για τον οποίο ξέσπασαν σε χειροκροτήματα στο τέλος της ομιλίας του χθες στο Στρασβούργο δεν ήταν τόσο ο σεβασμός προς ένα ζωντανό μνημείο του 20ού αιώνα, όσο επειδή ένιωσαν ότι άκουσαν ένα μάθημα της μεταπολεμικής Ιστορίας της Ευρώπης, στη συγγραφή της οποίας ο Τζόρτζιο Ναπολιτάνο έχει βάλει και αυτός το λιθαράκι του.

Το πρωτοέβαλε το 1944 όταν πρωτοετής φοιτητής οργάνωσε την άφιξη του ώς τότε παράνομου προέδρου του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος Παλμίρο Τολιάτι στη Νάπολι. Με τον θάνατο του Στάλιν και με τη βοήθεια του Τολιάτι, άνοιξε στη συνέχεια τον δρόμο για τις ιδέες του ευρωκομμουνισμού που στα δικά του μάτια σήμαινε τον «εξανθρωπισμό» του καπιταλισμού εκ των έσω, την άρση του σχίσματος ανάμεσα στους κομμουνιστές και τους σοσιαλδημοκράτες της Ευρώπης, τον ιστορικό συμβιβασμό ανάμεσα στη Δεξιά και την Αριστερά και σε τελευταία ανάλυση την αμφισβήτηση των επιπτώσεων του Ψυχρού Πολέμου στη Γηραιά Ηπειρο. Στα μέσα του 1970 κατήγγειλε την κυβέρνηση των ΗΠΑ διότι δεν του επέτρεψε να δώσει σειρά διαλέξεων στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης. Το 1978 ωστόσο του δόθηκε άδεια και έτσι έγινε το πρώτο στέλεχος Κομμουνιστικού Κόμματος που έλαβε βίζα από τις ΗΠΑ. Το 1990 πρωτοστάτησε στις προσπάθειες για την αποκαθήλωση του σφυροδρέπανου και την αυτοδιάλυση του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, το 1996 έγινε ο πρώτος μη Χριστιανοδημοκράτης υπουργός Εσωτερικών της μεταπολεμικής Ιταλίας και το 2006 ο πρώτος πρώην Κομμουνιστής πρόεδρός της.

Χθες, ενώπιον της Ολομέλειας των ευρωβουλευτών στο Στρασβούργο, ο ογδονταεννιάχρονος πλέον Ναπολιτάνο φρόντισε να υπενθυμίσει ότι ναι μεν η Ευρωπαϊκή Ενωση οφείλει να είναι δημοσιονομικώς υγιής, πλην όμως δεν θα επιβιώσει αν πάψει να είναι όραμα. Ενα όραμα επιβίωσης του «ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου» υπό συνθήκες παγκοσμιοποίησης. Ενα όραμα που, όπως σαφώς άφησε να εννοηθεί, δεν δείχνει να συγκινεί ιδιαίτερα τη σημερινή πολιτική ηγεσία της Ευρώπης.