Ναι στην Ευρώπη

1)Το 2010 ως Ανανεωτική Αριστερά, αποχωρήσαμε από τον ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ μη αντέχοντας την επέλαση του αντιευρωπαϊσμού και του αριστερισμού.

Η Ανανεωτική Αριστερά αποτέλεσε ένα ιδεολογικοπολιτικό ρεύμα, μικρό, αλλά με συνέχεια και σαφήνεια, γύρω από τις έννοιες Αριστερά, Δημοκρατία, Ευρώπη. Ήταν η πρώτη χρονικά πολιτική δύναμη από όλο το πολιτικό φάσμα στη χώρα, που επέλεξε αξιακά τις έννοιες της Δημοκρατίας και της Ευρώπης, επιδρώντας καθοριστικά στην πολιτική σκηνή της χώρας.

Όμως τα τελευταία 5 χρόνια αυτόνομης παρουσίας της ΔΗΜΑΡ χαρακτηρίστηκαν από πολλά πολιτικά ζικ-ζακ, που ζάλισαν το κόσμο της και την κοινωνία, με αποτέλεσμα την σύνθλιψη της. Συνιστούσαν απουσία στρατηγικής και κυριαρχία προσωπικών στρατηγικών επιβίωσης.

Η σύνθλιψη της ΔΗΜΑΡ αγγίζει, αλλά δεν συμπαρασύρει εξ ολοκλήρου τις ιδέες της Ανανεωτικής Αριστεράς. Αντίθετα αυτές γίνονται, ιδιαίτερα σήμερα, επιτακτικά αναγκαίες. Στη κομματική γεωγραφία της χώρας μας, υπάρχει κενό στη κάλυψη του πολιτικού ρεύματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Φυσικά το κενό αυτό, δεν είναι υποχρεωτικό ότι θα καλυφθεί.

2)Προς το τέλος του 2014 είχε αναληφθεί πρωτοβουλία, αρχικά από τον χώρο της Ανανεωτικής Αριστεράς, για συναινετική εκλογή Πρόεδρου της Δημοκρατίας με ταυτόχρονη δέσμευση ότι θα διεξαχθούν εκλογές λίγους μήνες μετά την εκλογή του Πρόεδρου. Η πρόταση αυτή, αν είχε πραγματοποιηθεί θα μπορούσε να ήταν σωτήρια για τη χώρα: Συναινετική εκλογή Προέδρου, ομαλή λήξη του Μνημονίου, πέρασμα στην μεταμνημονιακή περίοδο με κάποια ασφάλεια και ομαλή εναλλαγή στην εξουσία αν οι πολίτες ψήφιζαν ΣΥΡΙΖΑ όπως ήταν πιθανό. Το σενάριο αυτό απαιτούσε αμοιβαίες υποχωρήσεις από τα μεγάλα κόμματα.

Η πρόταση αυτή υπονομεύτηκε και από τον Αλ. Τσίπρα και από τον Αντ. Σαμαρά. Ο Αλ. Τσίπρας ήθελε άμεσα εκλογές (μέσω μη εκλογής Προέδρου), ώστε να αναλάβει άμεσα την διακυβέρνηση. Υποθέτω ότι θα έχει πια αντιληφθεί ότι “παγιδεύτηκε” στο να κληθεί να ολοκληρώσει αυτός το Μνημόνιο. Τις συνέπειες αυτού του γεγονότος , δυστυχώς ζει σήμερα η χώρα, Ο Αντ. Σαμαράς στη δημόσια ρητορική του ήθελε εκλογή Προέδρου και καθόλου εκλογές, ώστε να παραμείνει στη διακυβέρνηση. Εν τέλει όμως νομίζω πως επέλεξε το σενάριο “ο ΣΥΡΙΖΑ ως παρένθεση”, που σημαίνει ότι δεν θα εκλέγονταν Πρόεδρος, θα γινόντουσαν εκλογές που θα κέρδιζε ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος όμως σε λίγους μήνες θα έπεφτε. (Γιαυτό υπονόμευσε την πιθανή υποψηφιότητα Φώτη Κουβέλη, που ήταν ο μόνος που θα μπορούσε να εκλεγεί και επέλεξε προσχηματικά την υποψηφιότητα Δήμα, που ήταν δεδομένο ότι δεν θα εκλέγονταν.)Το Σενάριο “ο ΣΥΡΙΖΑ ως παρένθεση” θα μπορούσε “να βγει”.

3)Όλη η προ των εκλογών στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ βασιζόταν στην ιδέα ότι οι θεσμικοί εταίροι και δανειστές θα υποχωρήσουν. Η στρατηγική αυτή συνετρίβη. Έτσι ο ΣΥΡΙΖΑ, δηλ η κυβέρνηση, βρέθηκε σε κενό στρατηγικής (Η λαθεμένη εκτίμηση των διεθνών συσχετισμών είναι παλαιό αμάρτημα του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ).

Σχετικά έγκαιρα ο Αλέξης Τσίπρας ως πρωθυπουργός, έκανε τη μεγάλη στροφή. Εγκατέλειψε τις βασικές ιδέες με τις οποίες διογκώθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ, για μονομερή διαγραφή του χρέους και κατάργηση του Μνημονίου με ένα άρθρο. Φαίνεται ότι ήθελε τη συμφωνία με τους εταίρους. Χρειαζόταν όμως ένα “δώρο” (π.χ. σαφή δήλωση για το χρέος ή πλήρη διάσωση των συντάξεων) για να μπορεί να την υποστηρίξει στον κόσμο του. Η ιδέα απειλής εκλογών προς την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ή και η πραγματοποίηση τους, με δεδομένο ότι θα γινόντουσαν με λίστα, πρέπει να υπήρξε. Μ’ αυτό τον τρόπο θα είχε νέα Κ.Ο. πιο φιλική σ’ αυτόν και μεγαλύτερη (σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις) , λόγω της κρίσης στη ΝΔ. Αυτή την ευκαιρία ο Αλέξης Τσίπρας την έχασε. Όλα αυτά απαιτούσαν θάρρος, ένα νέο αφήγημα του ΣΥΡΙΖΑ και ως ένα βαθμό ένα νέο ΣΥΡΙΖΑ.

Το “δώρο” δεν του δόθηκε(όπως δεν είχε δοθεί και στον Αντ. Σαμαρά τον Νοέμβριο του 2014). Βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο και εγκλωβίστηκε στο να μην υπογράψει συμφωνία. Προτίμησε να διασώσει την ενότητα του ΣΥΡΙΖΑ και μάλιστα με οπισθοδρόμηση της πολιτικής του από το να διασώσει τη χώρα. Όμως ακόμη και αν η χώρα διασωθεί με ένα θετικό αποτέλεσμα στο δημοψήφισμα, η οπισθοδρόμηση του ΣΥΡΙΖΑ, ήρθε για να μείνει. Όσο για την περίπτωση αρνητικού αποτελέσματος, με τον ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση και ηγεμονία των ιδεών του Παν. Λαφαζάνη τα προβλήματα της χώρας και της κοινωνίας, είναι μη επιλύσιμα. Απέναντι σ’αυτές τις δραματικές εξελίξεις δεν υπήρξαν, τουλάχιστον δημοσίως, ισχυρές αντιδράσεις στο χώρο του ΣΥΡΙΖΑ. Θέλω να ελπίζω ότι η οπισθοδρόμηση στις επιλογές του Αλ. Τσίπρα δεν θα πάρει μόνιμο χαρακτήρα.

Η επιλογή του Αλ. Τσίπρα να μην υπογράψει συμφωνία είχε μόνο μια πιθανότητα να του φέρει αποτέλεσμα: με πανικό στις αγορές το πρωί της Δευτέρας, κυρίως στα σπρεντ των χωρών του ευρωπαϊκού νότου. Όμως η εκτίμηση για πανικό υποτιμά τις δυνατότητες διορθωτικής παρέμβασης της Ε.Κ.Τ. (που μάλλον υπήρξε). Είναι γνωστή η άποψη Βαρουφάκη ότι οι δανειστές έχουν να χάσουν περισσότερα και γιαυτό φοβούνται, που διαψεύστηκε στις 20 Φεβρουαρίου, αλλά επανήλθε με την αποχώρηση από τις διαπραγματεύσεις. (Πάντως είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι οι δηλώσεις Μέρκελ, Γιούνκερ, Ολάντ, Σούλτς έγιναν τη Δευτέρα το μεσημέρι, μετά το άνοιγμα των χρηματιστηρίων). Και πάλι διαψεύστηκε η εκτίμηση ότι οι εταίροι θα υποχωρήσουν. Ο εγκλωβισμός του Αλ. Τσίπρα έγινε πια ασφυκτικός. Μόνο που πια δεν επρόκειτο για μια θεωρία παιγνίων, δηλαδή για μια μπλόφα του Βαρουφάκη, αλλά για την πραγματική χρεοκοπία της χώρας.

Και ενώ δεν υπήρξε πανικός στις αγορές, αντίθετα, υπήρξε το κλείσιμο των Τραπεζών. Επειδή οι κινήσεις του Αλέξη Τσίπρα έγιναν με τη πλάτη στον τοίχο (σχεδόν σπασμωδικά), δεν είχε προβλέψει το κλείσιμο των Τραπεζών τόσο γρήγορα (πριν το δημοψήφισμα),ξεχνώντας την περίπτωση της Κύπρου . Όμως το “όπλο” της ασφυξίας ήταν γνωστό και αναμενόμενο και εδώ: Το περίμεναν και πριν την Καθαρή Δευτέρα και γιαυτό υπέγραψαν τη συμφωνία στις 20 Φεβρουαρίου.

4)Στην πλευρά των εταίρων. Και αυτοί ήθελαν τη συμφωνία, αλλά με τους δικούς τους όρους. Και περίμεναν ότι ο Αλ. Τσίπρας θα την υπογράψει.(Και οι δύο πλευρές περίμεναν ότι ο άλλος θα υποχωρήσει). Έχοντας όμως μεταξύ τους οι δανειστές διαφωνίες σε θέματα ουσίας (χρέος), όταν συνεννοήθηκαν επέλεξαν τη μέθοδο του κοινού παρονομαστή. Έτσι η θετική άποψη του ΔΝΤ (αλλά όχι και της Γερμανίας) για το χρέος, έμεινε απ’ έξω. Το σχέδιο συμφωνίας είναι δυσβάσταχτο.

Η κυρίαρχη αντίληψη στην Ευρώπη, ότι τα προβλήματα επιλύονται αποκλειστικά με πρόγραμμα σκληρής δημοσιονομικής πειθαρχίας, εμποδίζει την υπέρβαση της οικονομικής κρίσης μέσω της ανάπτυξης.

Η Μέρκελ (που δήλωσε ότι “πριν το δημοψήφισμα δεν μπορεί να γίνει συζήτηση”) θέλει το δημοψήφισμα, γιατί δεν θέλει διάλογο με τον Αλ. Τσίπρα: Σε νίκη του Ναι θα έχουμε πιθανώς παραίτηση του Αλ. Τσίπρα, ενώ σε νίκη του Όχι κατ’ αυτήν δεν υπάρχει ουσιαστικό αντικείμενο συζήτησης μαζί του. Αυτή θα είναι η αρχή της εξόδου από το ευρώ. Έτσι, και στη Γερμανία (όπως και στην Ελλάδα), έχουμε οπισθοχώρηση της πολιτικής σκηνής, με την Μέρκελ (που ήθελε τη συμφωνία) να έχει εγκλωβιστεί στην γραμμή του Σόιμπλε. Ελπίζω και εδώ, ότι και αυτή η οπισθοδρόμηση στις επιλογές της Μέρκελ δεν θα πάρει μόνιμο χαρακτήρα.

5)Έτσι φτάνουμε στο δημοψήφισμα. Τυπικά δεν υπάρχει αντικείμενο σε αυτό. Το Πρόγραμμα (Μνημόνιο) τελείωσε στις 30 Ιουνίου. Οι προτάσεις των εταίρων και της κυβέρνησης αφορούσαν την ολοκλήρωση αυτού του προγράμματος που έχει τελειώσει. Οι όποιες διαπραγματεύσεις μετά το δημοψήφισμα θα αφορούν νέο πρόγραμμα. Ουσιαστικά βέβαια, υπάρχει διακύβευμα στο δημοψήφισμα και είναι μεγάλο. Όμως αυτό είναι πολιτικό.

Ακούγεται ότι το Σαββατοκύριακο πριν το κλείσιμο των Τραπεζών δημοσκοπικά υπερείχε αισθητά το Όχι .Από την Δευτέρα λέγεται ότι η διαφορά είναι μικρότερη. Το όχι όμως υπερέχει ακόμη, παρά τις ουρές στα ΑΤΜ. Επί πλέον το τυπικό ερώτημα στο ψηφοδέλτιο που ρωτάει για Ναι ή Όχι στα μέτρα και δεν ρωτάει για Ναι ή Όχι στο Ευρώ, διευκολύνει το Όχι. Όποια πλευρά επιβάλει την πολιτική της ατζέντα στο ποιο είναι το ερώτημα, θα κερδίσει. Η συγκέντρωση του Ναι στο Σύνταγμα πριν λίγες μέρες, ήταν μεγαλύτερη από αυτήν του Όχι.Σήμερα Παρασκευή η πλευρά του Όχι θα δοκιμάσει να απαντήσει δυνατά. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κάποιο πολιτικό ρεύμα. Το Όχι έχει αντέξει, ενώ οι ουρές στα ΑΤΜ ότι συνέπειες είχαν να δώσουν τις έδωσαν. Οι μέρες που απομένουν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν υπέρ του Ναι, αλλά είναι λίγες μέρες. Η διαφορά φαίνεται πως θα είναι μικρή, όποια πλευρά και αν επικρατήσει.

Σε περίπτωση νίκης του Ναι από πλευράς πολιτικού σκηνικού είναι πιθανό να έχουμε παραίτηση του Αλ. Τσίπρα. Σε μια τέτοια περίπτωση θα μπορούσε να υπάρξει μεταβατική κυβέρνηση που όμως θα χρειάζονταν την ανοχή του ΣΥΡΙΖΑ, όμως νωρίτερα η αργότερα θα είχαμε εκλογές. Τα 3 φιλοευρωπαϊκά κόμματα της αντιπολίτευσης φαίνεται πως συζητούν την πιθανότητα να κατέβουν σε ενιαίο σχηματισμό. Σε μια τέτοια περίπτωση θα μπορούσαν να κερδίσουν, αφού το μπλόκ του Όχι δεν μπορεί να κατέβει όλο μαζί, λόγω της Χρυσής Αυγής. Αρνητικό θα είναι ο ισχυρότερος εναγκαλισμός του ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ. Ο εναγκαλισμός του ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ είναι το μεγαλύτερο “αμάρτημα” του μετά από αυτό της χρεοκοπίας. Ταυτόχρονα αρνητικό, είναι η “νεκρανάσταση” του Αντώνη Σαμαρά. Ας σημειώσουμε ότι ο Αντ. Σαμαράς, δεν έκανε μομφή στην κυβέρνηση όταν γινόταν η συζήτηση για δημοψήφισμα, ενώ είχε μαζέψει τις υπογραφές, γιατί μάλλον ήθελε να προχωρήσει το δημοψήφισμα, θεωρώντας ότι τον συμφέρει. Φυσικά δεν μπορεί να είναι κοινός υποψήφιος πρωθυπουργός σε περίπτωση εκλογών. Μήπως λοιπόν ο Καμίνης ;

Σε περίπτωση νίκης του Όχι, οι δυσκολίες για ένα νέο πρόγραμμα βοήθειας θα είναι σχεδόν ανυπέρβλητες. Ο Αλ. Τσίπρας θα είναι εγκλωβισμένος (αλλά και τυπικά δεσμευμένος από το δημοψήφισμα) σε σκληρή γραμμή και οι δανειστές δεν θα θέλουν να τον διευκολύνουν (όταν μάλιστα οι ίδιοι “άδειασαν” τον Σαμαρά και τον εξώθησαν σε φυγή). Άρα η ασφυξία ρευστότητας και στο κράτος (αφού κανένας δεν θα πληρώνει στην εφορία) και στις Τράπεζες (που η βλάβη τους ίσως είναι ανήκεστος), θα είναι εφιαλτική. Αν οι εταίροι δεν συμβάλουν η μόνη λύση που θα μένει στην κυβέρνηση είναι το διπλό νόμισμα ή μάλλον κάποια χαρτιά, τα IOU, που θα λένε ότι “το κράτος σου οφείλει τόσα Ευρώ” τα οποία θα προσπαθούν να λειτουργήσουν ανταλλακτικά. Κάτι τέτοιο θα μεγαλώσει εκρηκτικά τις ανισότητες εις βάρος των ασθενών στρωμάτων, αφού οι άνθρωποι θα χωρίζονται σε αυτούς που θα έχουν Ευρώ και σε αυτούς που δεν θα έχουν. Στο τέλος της κατηφόρας υπάρχει ο κίνδυνος της εξόδου από το ευρώ. Στην πραγματικότητα αυτό που θα διευκόλυνε τον Αλ. Τσίπρα δεν θα ήταν η νίκη του Όχι, αλλά μια οριακή ήττα με 49%, μια “ηρωική έξοδος” δηλαδή. Έτσι ώστε να πάρουν την «καυτή πατάτα» κάποιοι άλλοι και ο ίδιος να γίνει στάμπα σε μπλουζάκι ανά τον κόσμο, γιατί αντιστάθηκε στο ΔΝΤ και την Γερμανία. Άλλωστε είναι μόνο 40 χρονών και ως γνωστόν οι κυβερνήσεις σε περίοδο Μνημονίων δεν αντέχουν πολύ.

Σε κάθε περίπτωση, είτε σε επικράτηση του Ναι- είτε σε επικράτηση του Όχι, η συμφωνία είναι απόλυτα αναγκαία και για την Ελλάδα και για την υπόλοιπη Ευρώπη.

6) Από τις εξελίξεις έχει ξανά επιβεβαιωθεί η αυτονόητη (σε κάποιους) εκτίμηση ότι στην Ευρώπη δεν μπορεί να υπάρξει από ένα μόνο κράτος και μάλιστα μικρό και καταχρεωμένο, ουσιαστικά διαφορετική πολιτική από την πολιτική λιτότητας που έχει επιλέξει η γερμανική κυβέρνηση. Δεν μπορεί δηλαδή να υπάρξει γαλατικό χωριό. Και ταυτόχρονα έχει ξανά επιβεβαιωθεί η αυτονόητη σημασία των βημάτων για αλλαγή πολιτικής συνολικά στην Ευρώπη και στο σύμπλεγμα ΕΕ-ΗΠΑ .Οι προϋποθέσεις για τέτοια βήματα υπάρχουν και διευκολύνονται από τις πολιτικές Ομπάμα, σοσιαλιστών-πράσινων-αριστερών στην Ευρώπη, αλλά και του Ντράγκι.

7)Είναι προφανές ότι το πραγματικό διακύβευμα του δημοψηφίσματος είναι το Ναι η το Όχι στην Ευρώπη και το Ευρώ. Οι συνέπειες του αφορούν και την ομαλή οικονομική ζωή της χώρας (έστω και με λιτότητα) χωρίς χρεοκοπία, αλλά και τη γεωστρατηγική θέση της χώρας εντός της Ευρώπης και όχι στη χορία των ασταθών κρατών που την περιβάλλουν (Ουκρανία, αραβικές χώρες κ.α.). Όσο για τη Ρωσία και την Κίνα, είναι γνωστό ότι αυτές μας θέλουν εντός της Ε.Ε.

Για όλα αυτά ΨΗΦΙΖΩ ΝΑΙ