Κρίσιμη διάσκεψη

Το επίθετο «κρίσιμος/κρίσιμη» έχει υπερκαταναλωθεί στην περιγραφή της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ). Σχεδόν πάντοτε στην εξηκονταετή ιστορία της, από το 1957, ήταν σε κάποια κρίσιμη κατάσταση. Και μέσα από την υπέρβαση της κρισιμότητας η Ευρώπη προχωρούσε μπροστά. Αυτή τη φορά, όμως, η κρίση δεν μοιάζει με τις προηγούμενες. Απειλεί συνολικά το οικοδόμημα της ΕΕ με ολική κατάρρευση. Γι’ αυτό και η Διάσκεψη Κορυφής της Παρασκευής στην Μπρατισλάβα με τη συμμετοχή των 27 κρατών-μελών (όλων, πλην Βρετανίας) είναι όντως κρίσιμη. Η Διάσκεψη αυτή αποφασίστηκε μετά το βρετανικό δημοψήφισμα για την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, στις 23 Ιουνίου. Ωστόσο, το διάστημα που μεσολάβησε από τότε οι διαστάσεις της κρίσης έχουν πολλαπλασιασθεί.

Κατ’ αρχάς, η θέση της καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ πολιτικά έχει εξασθενήσει. Ο ακροδεξιός λαϊκισμός με τη μορφή της Εναλλακτικής Για τη Γερμανία (AfD) έχει εισχωρήσει στη χώρα, όπως δείχνουν τα αποτελέσματα των περιφερειακών εκλογών. Μια εξασθενημένη καγκελάριος, όμως, είναι ό,τι χειρότερο αυτή την περίοδο για την Ευρώπη. Επίσης, η Ισπανία εξακολουθεί να μην έχει κανονική κυβέρνηση, η Γαλλία εν όψει προεδρικής εκλογής βυθίζεται στην πολιτική αβεβαιότητα, όπως και η Ιταλία εν όψει αβέβαιου συνταγματικού δημοψηφίσματος. Επίσης η Βρετανία, που πυροδότησε τη κρίση, εμφανίζεται να μην ξέρει τι ακριβώς θέλει από την Ευρώπη, αρνούμενη να ενεργοποιήσει τις διαδικασίες (άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας) για την υλοποίηση του Brexit. Στο μεταξύ τα προβλήματα σε οικονομία, Προσφυγικό - Μεταναστευτικό, περιφερειακή αστάθεια (Τουρκία, Ουκρανία κ.ά.), σχέσεις με τη Ρωσία και τις ΗΠΑ (ΤΤΙΡ κ.λπ.) οξύνονται. Και η ελληνική κρίση παραμένει πάντοτε ένα δυνητικά «εκρηκτικό θέμα».

Σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον, η Διάσκεψη των 27 πρέπει να χαράξει μια στρατηγική για το μέλλον της ΕΕ - όχι και τόσο εύκολη άσκηση. Ορισμένες χώρες και δυνάμεις βλέπουν το Brexit ως ευκαιρία για τη συρρίκνωση ή και τη διάλυσή της και για πάγωμα (ή αντιστροφή) της διαδικασίας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Κάποιες άλλες χώρες πάντως επιδιώκουν ακριβώς το αντίθετο, θεωρούν ότι είναι ευκαιρία επιτάχυνσης της ενοποίησης για «καλύτερη Ενωση». Ο συγκερασμός των απόψεων δεν θα είναι εύκολος, είναι όμως αναγκαίος για να αποφευχθεί η διάλυση. Η ευρωπαϊκή κοινωνία περιμένει ένα σαφές μήνυμα, αλλά κυρίως θέλει συγκεκριμένα πρακτικά μέτρα που θα επιλύουν καθημερινά προβλήματα. Η Διάσκεψη πρέπει να τα προσφέρει (αρχίζοντας από την ασφάλεια και την άμυνα) για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη.

Οπως μπορεί να προσφέρει και ένα παράθυρο ευκαιρίας για την Ελλάδα (αρκεί να το δει και να το αξιοποιήσει).