Η καλή νομοθέτηση, αντίδοτο της πολυνομίας

-Από το 2015 μέχρι τον Απρίλιο του 2023 έχουν εκδοθεί συνολικά πάνω από 4.190 νομοθετήματα που καταλαμβάνουν 61.000 σελίδες. Η εισαγόμενη νομοθετική ύλη είναι τετραπλάσια της εγχώριας.

-Ενώ οι τροπολογίες, ειδικά οι εκπρόθεσμες, μειώνονται, τα άρθρα των τροπολογιών συνεχίζουν να αυξάνονται, φτάνοντας το 2023 το ιστορικό υψηλό των 6,3 άρθρων ανά τροπολογία, καθιστώντας τες πολύ-τροπολογίες με άσχετα μεταξύ τους θέματα. Το 82% των τροπολογιών που ψηφίστηκαν στους νόμους του 2023 ήταν άσχετες με το κύριο αντικείμενο του νόμου παραβιάζοντας ευθέως το Σύνταγμα (αρθρ. 74 παρα.5).

-Σήμερα, μάλιστα, προστίθενται, πλέον, διατάξεις εθνικού ενδιαφέροντος ακόμη και σε διεθνείς συμβάσεις και συμφωνίες, μια πρακτική που άρχισε στην διακυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και συνεχίζεται έκτοτε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: Στο νόμο 4371/16, που περιλαμβάνει την κύρωση του μνημονίου κατανόησης μεταξύ Ελλάδας και Ιορδανίας, προστέθηκε δεύτερο άρθρο που αναφέρεται στο ζήτημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων!

-Καμία «έκθεση συνεπειών» των ρυθμίσεων του 2023 δεν περιέχει ποσοτικά στοιχεία για τις επιπτώσεις της στην κοινωνία, την οικονομία, το περιβάλλον και το κράτος.

-Στην τριετία 2018-2020 τα ποσοστά των άρθρων των νόμων που εισήχθησαν στην ολομέλεια, μετά από προ-κοινοβουλευτική διαβούλευση, κυμάνθηκαν στο 75% με υψηλότερη τιμή 82% το 2020 και χαμηλότερη, 69%, το 2019. 25% των άρθρων των νόμων δεν αποτέλεσαν αντικείμενο διαβούλευσης και παρουσιάστηκαν, το πρώτον, στην Ολομέλεια.

-Η εκκόλαψη του πρώτου νόμου για την καλή νομοθέτηση στη χώρα μας (ν. 4048/2012) διήρκεσε 12 χρόνια. Το πρώτο εθνικό σχέδιο νόμου κατατέθηκε το 2003.

Οι ανωτέρω βασικές ελληνικές νομοθετικές παθολογίες έρχονται να προστεθούν στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια πολυνομία και κακονομία που έχει προσλάβει χαρακτηριστικά «ρυθμιστικής πλημμυρίδας». Ο νομοθετικός όγκος είναι τόσο μεγάλος ώστε το παλαιό αξίωμα «άγνοια νόμου δεν συγχωρείται» να ακούγεται ως ανέκδοτο. Η προσληπτική ικανότητα του μέσου πολίτη είναι απολύτως αδύναμη για να του επιτρέψει να έχει γνώση ή έστω πληροφόρηση περί του νομοθετικού έργου, ακόμη και σε πεδία του στενού προσωπικού του ενδιαφέροντος.

Η καταπολέμηση της πολυνομίας και της κακονομίας δεν αποτελεί, πλέον, αντικείμενο της βούλησης κάποιων πεφωτισμένων ηγετών αλλά της «Καλής Νομοθέτησης», μιας διεπιστημονικής πειθαρχίας που εδώ και 30 χρόνια πασχίζει για την ορθολογική τεκμηρίωση της αναγκαιότητας των νομοθετικών ρυθμίσεων και την ενδυνάμωση της διαφάνειας και της λογοδοσίας μέσα από εκτεταμένες και στοχευμένες διαβουλεύσεις.

Η Καλή Νομοθέτηση στη χώρα μας καρκινοβατεί, πέραν των ελλείψεων σε υποδομές, εξειδικευμένο προσωπικό, δίκτυα συντονισμού των δημόσιων πολιτικών και λόγω της έντασης του πελατειασμού. Η εργαλειοποίηση των νόμων με σκοπό την επιδαψίλευση πολιτικού οφέλους στις κυβερνήσεις είχε ως αποτέλεσμα την εκτεταμένη αδράνεια των μηχανισμών εφαρμογής.

Η συνήθης πρακτική της παραπομπής της εφαρμογής των νομοθετικών ρυθμίσεων σε εξουσιοδοτήσεις για την έκδοση Προεδρικών Διαταγμάτων και, κυρίως Υπουργικών Αποφάσεων θυσιάζει την αποτελεσματικότητα του κράτους δικαίου υπέρ των κομματικών ιδιοτελειών. Είναι κοινός τόπος ότι, συχνά, δεν ενεργοποιούνται οι εξουσιοδοτήσεις για Υπουργικές Αποφάσεις και Προεδρικά Διατάγματα και οι νόμοι μένουν ανεφάρμοστοι.

Πέραν των μέτρων που μπορούν να βελτιώσουν τη εσωτερική΄λειτουργία του κοινοβουλίου (πχ αυξημένες πλειοψηφίες για την αποδοχή πολυ-τροπολογιών) επείγει η λήψη μέτρων, όπως να διαλειτουργήσουν αξιόπιστες βάσεις δεδομένων και να βελτιωθεί ο συντονισμός των Υπουργείων και οι έλεγχοι επί των εκθέσεων επιπτώσεων από την Προεδρία της Κυβέρνησης.

Κρίσιμη είναι επίσης η ενεργοποίηση των Διευθύνσεων Καλής Νομοθέτησης στα Υπουργεία, για να οργανώσουν, εποπτεύσουν και αξιολογήσουν το εγχείρημα λήψης αποφάσεων βάσει ορθολογικών κριτηρίων.

Όσον αφορά τον έτερο πυλώνα της Καλής Νομοθέτησης, τη Διαβούλευση ενώ οι ημέρες διαβούλευσης των νομοσχέδιων βρίσκονται στον μέσο όρο των άλλων ευρωπαϊκών νομοθετήσεων (16 ημέρες), η ακολουθούμενη πρακτική της διαβούλευσης όχι όλων αλλά ορισμένων μόνον άρθρων των νομοσχεδίων πρέπει να σταματήσει πάραυτα.

Αναπόσπαστο τμήμα της Καλής Νομοθέτηση είναι οι κωδικοποιήσεις και οι απλουστεύσεις των διοικητικών διαδικασιών. Θα μπορούσαν κι αυτές να αναβαθμιστούν με τα εργαλεία της καλής νομοθέτησης βοηθούσης της τεχνολογίας.